سهگانه حکومت، جامعه مدنی و رسانه
وبلاگ تین نیوز، هادی خانیکی | جشنوارهها و نمایشگاهها همواره مکانها و امکانهای مناسبی برای جلب توجه عمومی و مشارکت سرآمدان جامعه نسبت به مسائل و مباحث اساسی بوده و هستند.جشنواره مطبوعات هم از این قاعده کلی مستثنی نیست. بویژه آنکه امسال «نقد منصفانه، پاسخ مسئولانه» سخن اصلی برای پرداختن به جایگاه و نقش مطبوعات در کشور شده است.
هرچه تحولات فناورانه و نوآوری و فراگیری رسانههای نوین بیشتر میشود برجستگی این پرسش نیز بیشتر به چشم میآید که مطبوعات در کجای نظام اطلاعرسانی و جریان آزاد اطلاعات در جامعه ما قرار دارند و حال و روزشان چگونه است و تا چه حد در پیدایش وضعیت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشور تأثیرگذار هستند و تا چه میزان از پیچیدگی و درهم تنیدگی زمان و مکان و فضا تأثیر میپذیرند.
گاه مطبوعات در فرآیند زوال و نابودی تعریف میشوند چون دیگر نه از صفهای طولانی خریداران آنها خبری هست و نه از خوانده و دیده شدن خبرها و گزارشها و تحلیلها و حتی تیترهای آنها. و گاه چنان میدان نوشتن و گفتن برای نویسندگان و روزنامه نگاران تنگ میشود که هر نوشتهای چه به تصریح و چه به تلمیح تهدیدی بشمار میآید و نشریه یا نویسندهای در معرض اتهامهای گوناگون قرار میگیرد. در میانه این پیوستاری که مطبوعات را ناتوان مطلق و یا توانای مطلق در انجام هر کنشی مینمایاند واقعیت تلخ تری هم نهفته است.
واقعیتی که مطبوعات را روز به روز از ایفای نقشهای مسئولانه خود دورتر میکند؛ روزنامه نگاری که در اصل خود جلوهای از رسالت قلم و شرف انسانی است در مواجهه با دشواریهای کار، هزینههای سنگین و سطحی شدن حرفه جای خود را به نوعی داد و ستد و پیشه دم دستی میدهد که در آن روح نقد و جوهر تفکر کمرنگ است. اینجاست که باید مسأله مهم مطبوعات را میزان برخورداری و نابرخورداری آنها از قدرت و فرهنگ نقد دانست. قدرت و فرهنگی که خالق آن تنها مطبوعات نیستند.
مطبوعات هم نتیجه فرهنگ و فضای انتقادی هستند و هم مؤثر بر آن. پس لازمه آن وجود نگاهی همسو با این مهم در سطوح سیاستگذاری و مدیریت سیاسی کشور از یک سو و در میان جامعه مدنی و نخبگان جامعه از سوی دیگر است. در میانه سه گانهای که نهاد حکومت، جامعه مدنی و نهاد رسانه، هر سه نقد را و پاسخگویی را به جد مایه حیات و پویایی جامعه بدانند و الزامات و اقتضائات آن را عمیقاً باور داشته باشند، مطبوعات جان میگیرند و جان میبخشند. تجربه بشری نشان داده است که هیچ چیز از میان نمیرود اما همه چیز متحول میشود، مطبوعات هم از این تجربه بیرون نیستند.