◄ حمل و نقل ریلی چقدر از سند چشم انداز عقب است؟ + جدول

دولت در سال های اخیر، در جهت حمایت از صنعت ریلی و در سطح تدوین قوانین، مواردی را عنوان کرده که ارائه تسهیلات از محل صرفه جویی مصرف سوخت، پرداخت تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی و تثبیت حق دسترسی برای ناوگان باری از مهم ترین آن ها است.

به گزارش تین نیوز، با همه اقدامات مثبتی که صورت گرفته روند رشد این صنعت به کندی صورت می گیرد. حال برای اینکه بتوانیم موانع را برطرف کنیم، نخست باید تحلیلی از شرایط موجود در مقایسه با افقی که برای رشد این صنعت ترسیم کرده ایم داشته باشیم. بنابراین ابتدا سهم حمل ونقل ریلی از بار در شرایط فعلی را به صورت کوتاه بررسی می کنیم و سپس تعداد واگن های باری، مسافری و لکوموتیو نسبت به  افق 1400 و نسبت به نیاز کشور را مطالعه می کنیم.

سهم حمل ونقل جاده ای در حمل بار، در سال 94، بالغ بر 88 درصد و ریلی 12 درصد بر حسب تن کیلومتر بوده است. برحسب تناژ نیز 28/6 درصد از طریق حمل ونقل ریلی و 360 میلیون تن از طرق جاده جابه جا شده است. میانگین تن کیلومتر در حمل ونقل ریلی نیز 700 کیلومتر و چون در حمل ونقل جاده ای مسیر کوتاه تر است این زمان بسیار کوتاه تر شده است.

آمار موجود نشان می دهد که فاکتور سرعت، همچنان حلقه مفقوده حمل ونقل ریلی است؛ حتی در سال های اخیر که به توسعه خطوط و بهسازی ناوگان ریلی پرداخته ایم. بنابراین وضعیت واگن های باری و مسافری را نسبت به اهداف افق می سنجیم و در مطالب بعدی حمایت های دولتی به این صنعت را- باتوجه به دولتی بودن صنعت ریلی- مورد بررسی قرار می دهیم.

تعداد واگن های باری نیز نسبت به افق 1400 به شرح زیر است:

نسبت به افق چشم انداز 1400، ضعف اصلی صنعت ریلی باری در تعداد واگن های فله بر و مخزن دار است. اما در کل 1148 عدد واگن باری طبق سند چشم انداز و نسبت به نیاز کشور کم داریم. تعداد مورد نیاز را هم، میزان حجم بار و نیاز بازار مشخص می کند. مانند اینکه تعداد واگن های لبه بلند به دلیل حمل بارهای معدنی و حمل فولاد افزایش یافته است.

تعداد واگن های مسافری نیز نسبت به افق 1400 به شرح زیر است:

تعداد لکوموتیو نسبت به افق 1400 به شرح زیر است:

در بحث لکوموتیو هم تعداد 2هزارو54 عدد از اهداف سند چشم انداز عقب ماندگی وجود دارد. درباره مالکیت تعداد لکوموتیو باید بگوییم که 794 عدد از لکوموتیوهای موجود تحت مالکیت خود شرکت راه آهن هستند؛ 37 دستگاه سهم البرزنیرو؛ 25 دستگاه سهم الوند نیرو؛ 21 دستگاه سهم راه آهن حمل ونقل، 14 دستگاه سهم راهور و 10 دستگاه سهم شرکت نماد سیر کوثر است. تعداد باقی مانده هم در حال ورود به شبکه هستند.

- بنابراین به طورکلی در کشور 40 شرکت باری، 12 شرکت مسافری و 6  شرکت مالک لکوموتیو در بخش خصوصی ریلی داریم که بهتاش سپاهان با 3000 واگن در بخش باری، به لحاظ تعداد واگن اول و توکاریل نیز از نظر ظرفیت حمل بار با 1600 واگن سه محوره و شش محوره اول است. این شرکت از نظر تعداد واگن، در رتبه سوم قرار دارد. در بخش مسافری نیز، شرکت رجا از نظر تعداد ناوگان مورد نیاز و نه از نظر تعداد مسافر، اول و شرکت های رعد تبریز، مهتاب سیر جم، راه آهن شرقی بنیاد و چوپار به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند.

در عین اینکه آمار موجود در صنعت حمل ونقل ریلی نشان از عملکرد نه چندان موفق این بخش در مقایسه با سایر بخش های حمل ونقل در عرصه عمل دارد، در طول سال های اخیر عنوان می شود که سیاست های تشویقی در نص قوانین بر حمایت از توسعه صنعت ریلی توسط دولت دلالت دارد.

به گزارش تین نیوز، از جمله سیاست های تشویقی راه آهن و بسته های حمایتی این شرکت برای حمایت از بخش خصوصی می توان به مواد زیر اشاره کرد:

1. تثبیت حق دسترسی واگن های باری نو
2. پرداخت سهم درآمد از صرفه جویی مصرف سوخت و اجرای ماده12
3. بسته حمایتی خرید سالن های مسافری
4. امکان مشارکت تا سقف یک سوم مبلغ کل سرمایه گذاری
5. پرداخت حق دسترسی خطوط موجود در پروژه های دوخطه
6. پرداخت تسهیلات از محل وجوه اداره شده
7. تضمین خرید خدمات کشش
8. خرید خدمات ماشین الات ریلی مکانیزه
9. پرداخت تسهیلات از محل منابع صندوق توسعه ملی
10. مشارکت در احداث خطوط فرعی
11. تضمین شرکتی
12. معافیت های مالیاتی
13. تضمین خرید خدمات کشش
14. پرداخت تسهیلات از محل منابع صندوق توسعه ملی
15. مشارکت در احداث خطوط فرعی

از موارد در دست اجرا:

از تسهیلات راه آهن، تضمین حق دسترسی (براساس ماده 12 قانون رفع موانع تولید) در دست اجرا است. در قانون

تضمین حق دسترسی، حداکثر بار را 4میلیون تن-کیلومتر در عرض 3ونیم سال با احتساب میانگین سهم خط از تعرفه حمل ونقل که معادل 162 میلیون ریال است، اعلام کرده اند. معنی عبارت فوق را محاسبات زیر می بینید:

بسته حمایتی تثبیت حق دسترسی واگن های باری نو:

• میانگین سهم خط از تعرفه واگن های باری حمل ونقل معادل 162 ریال

  میانگین 4میلیون تن-کیلومتر معافیت از پرداخت حق دسترسی خط

  648000.000=162×4.000.000

• میانگین سهم خط از تعرفه حمل ونقل ریلی گروه مخزنداران معادل 372 ریال

  میانگین 4میلیون تن-کیلومتر معافیت از پرداخت حق دسترسی خط

  1.488.000.000=372×4.000.000

نکته: این کف و سقف تسهیلات برای خرید واگن، منهای حق لکوموتیو است.

در موارد دیگر که مبین حمایت از بخش ریلی به واسطه صرفه جویی در مصرف سوخت است، این موارد است که: شرکت راه آهن و شرکت پخش فراورده های نفتی به نمایندگی از وزارت نفت قراردادی برای بحث خرید واگن های مخزن دار با هم بسته اند که طبق آن قرارداد حق دسترسی بالاتری از شرکت ها می ستانند و به تبع آن، درآمد بالاتری هم وجود خواهد داشت.

در مورد حمل فراورده های نفتی نیز به طور میانگین شرکت راه آهن و شرکت پخش فراورده های نفتی تا سقف 1000ریال قرارداد بسته اند که 60 الی 70 درصد آن سهم راه آهن و 30 درصد سهم شرکت ها است. این عدد در پخش مواد معدنی پایین تر است.

نتیجه گیری:

طبق نظر کارشناسان ریلی در بخش خصوصی، تحقق کسب درآمد از محل صرفه جویی مصرف سوخت در طول 3ونیم سال به 4میلیون تن نمی رسد و در خوش بینانه ترین وضعیت این رقم به 3میلیون تن خواهد رسید. بنابراین لازم است که حمایت های عملیاتی تری از این صنعت صورت گیرد.