دستاوردهای شفاف‌سازی اطلاعات
وبلاگ تین نیوز،فرشاد مومنی|بین تداوم ساختار رانتی و نبود شفافیت آمار، درهم‌تنیدگی تمام‌عیاری دیده می‌شود». شفاف‌نبودن در هر سطحی به اختلال در فرایند تصمیم‌گیری، گسترش فضای رانتی و در نهایت فساد كمك می‌كند. در واقع بخش‌های نامولد بر بخش‌های مولد چیره می‌شوند و همه انواع نابرابری‌ها را افزایش می‌دهند؛ این سخن به این معنا است كه در شرایط نبود شفافیت آماری، رانت و فساد به كانون‌های اصلی خلق ارزش‌افزوده در اقتصاد تبدیل می‌شوند. در این شرایط اقتصاد دچار پس‌افتادگی می‌شود.
اما دور از سطح نظری و در تجربیاتی كه ایران از سر گذرانده، در فاصله سال‌های ١٣٨٤ تا ١٣٩٢ سطح حیرت‌انگیزی از فساد ناشی از نبود شفافیت بوده است. پس حالا باید تنها امیدوار باشیم كه در تصمیم‌گیری میان‌مدت برای برنامه ششم توسعه رویكردی واقع‌بینانه به این موضوع وجود داشته باشد.
رانت‌جویان همواره برای توجیه پنهان‌كاری‌شان «سوءاستفاده مخالفان» را بهانه می‌كنند. درحالی‌كه روشن است که همه رقبا، مخالفان یا حتی دشمنان ایران در خارج، از مقدرات ایران آگاه‌اند. از همین منظر به نظر می‌رسد بیش از دشمنان، مردم ایران بی‌خبرند؛ چراكه به نفع منتفعان داخلی نیست. واقعیت این است كه دست‌كاری و مخدوش‌كردن آمار چیزی جز عقب‌ماندگی برای ایران نخواهد داشت.
همواره در دوره‌های جنگ، فضا و بستر مناسب‌تری برای شكل‌گیری فعالیت‌های رانتی وجود دارد اما زمان جنگ با عراق، مدیریت وقت اقتصاد توانست به‌آسانی دلارهای نفتی را كه كانون شكل‌گیری فساد است، شفاف كند. این سخن به این معنا است كه رئیس وقت دولت در نامه‌ای رسمی از رئیس مجلس خواست تك‌تك هزینه‌ها و ارقام مربوط به دلارهای نفتی از كانال مجلس شورای اسلامی عبور كند. دستاورد این اقدام پنج نكته توسعه‌گرا بود.
نخستین دستاورد این بود كه همه نظام اجرائی برابر فسادهای توزیع پنهان‌كارانه رانت نفتی، واكسینه شدند. دیگر اینكه هزینه-فرصت رانت برای رانت‌جویان افزایش پیدا كرد. در واقع فرد رانت‌جو برای آنكه از این فرصت بهره‌مند شود، دیگر نمی‌توانست پشت درهای بسته با مقام حكومتی دیدار كند و امتیازهایی از او بگیرد. آنها مجبور بودند در صحن علنی مجلس و در حضور ملت ایران برای دریافت رانت مذاكره كنند؛ موضوعی كه روشن است شدنی نیست.
سومین دستاورد این تصمیم آن بود كه این نوآوری نهادی، كاهنده هزینه مبادله و بزرگ‌ترین نیروی محركه رابطه مردم با دولت باشد؛ یعنی دولت مجبور بود برابر تك‌تك دلارهای نفتی به مردم پاسخ گوید. تجربه فاجعه‌آمیز سال‌های دولت نهم و دهم نشان‌دهنده این واقعیت است كه كشور با بحران‌های گسترده بیرونی و داخلی مواجه بود. دولت آن زمان به واسطه شفاف‌نبودن به این جمع‌بندی رسیده بود كه واردات خودروهای لوكس و لوازم آرایش بر واردات دارو و مواد اولیه بنگاه‌های تولیدی مقدم‌تر است. موضوعی كه تاكنون هم هیچ‌كس نتوانسته با آنها برخورد كند.
چهارمین دستاورد اقدام روزهای جنگ این بود كه چون تخصیص دلارهای نفتی شفاف شده بود، ذی‌نفعان و نهادهای تخصصی مدنی امكان مشاركت را در همه سطوح داشتند. در واقع بنیه تصمیم‌گیری دولت ارتقا پیدا كرده بود؛ چراكه با این نظارت مدنی تخصیص‌های غیرتوسعه‌ای مورد نقد كارشناسانه قرار می‌گرفت.
پنجمین دستاورد هم به گفته مؤمنی این بود كه با افزایش هزینه-فرصت رانت‌جویان، مهم‌ترین پیام به بازیگران اقتصادی داده شد. آنها فهمیدند كه از راه افزایش اطلاعات رانتی نمی‌توانند راه به جایی ببرند. پس توان همه بخش‌های جامعه به سوی تولید سفید كانالیزه شد.
برگرفته از روزنامه شرق
