◄ تصاحب تکنولوژی یا رفع نیاز مسافر؟
آیا با واردات قطار توربوترن صاحب دانش فنی نت آن شدیم؟ آیا با واردات و مونتاژ قطار ترنست صاحب دانش فنی نت آن شدیم؟تصاحب دانش فنی نت این ماشین آلات مقدماتی دارد که آنها را فراهم نکردیم.
یکی از توجیهاتی که برای احداث قطار سریع السیر تهران - اصفهان بیان می شود این است که با خرید این قطار، صاحب تکنولوژی سریع السیر می شویم (اعم از زیر ساخت و ناوگان (1) ) و دانش فنی وارد کشور می شود.
در رد این نظریه یاد آوری می شود که:
اولا ) با واردات ماشین، صاحب تکنولوژی تولید نمی شویم (2).
آیا با واردات و مونتاژ پیکان و پاترول و پراید و پژو صاحب دانش فنی خودرو سازی شدیم؟ آیا با دسا و واردات و مونتاژ موتور دیزل سنگین، صاحب دانش فنی موتور دیزل شدیم؟ آیا با واردات و مونتاژ قطار ترنست صاحب دانش فنی قطار یکپارچه ( Trainset ) شدیم؟ تصاحب دانش فنی تولید این ماشین آلات مقدماتی دارد که آنها را فراهم نکردیم (3).
ثانیا) چنین قطاری که با فاینانس خارجی قرار است به کشور بیاید حاوی تکنولوژی تولید (ناوگان) نیست (4). بهره برداری معطل تکنولوژی آموزی ما نمی ماند. حداکثر فعالیت تولیدی که ممکن است در داخل بر روی ناوگان این قطار انجام شود، مونتاژ نهایی است. همانی که اکثر خودروسازی ها انجام می دهند (تعدادی خودرو مونتاژ می شود و با انقضای مهلت لیسانس، خط تولید جمع می شود بدون آنکه دانش فنی(5) جذب شده باشد) و همانی که در مورد قطارهای ترنست پردیس اتفاق افتاد (بیست و چند رام قطار مونتاژ شد و با انقضای مهلت لیسانس، خط تولید جمع خواهد شد بدون آنکه دانش فنی جذب شده باشد).
ثالثاً) فرق است بین تکنولوژی تولید یک ماشین با تکنولوژی نگهداری و تعمیرات (نت) آن، با واردات ماشین، صاحب تکنولوژی نت هم نمی شویم.
آیا با واردات قطار توربوترن صاحب دانش فنی نت آن شدیم؟(6) آیا با واردات و مونتاژ قطار ترنست صاحب دانش فنی نت آن شدیم؟(7) تصاحب دانش فنی نت این ماشین آلات مقدماتی دارد که آنها را فراهم نکردیم (8).
بیشتر بخوانید:
رابعاً) هدف از راه اندازی یک قطار، بهره برداری و سرویس دهی به مسافر و درآمد زایی است در درجه اول و کسب دانش فنی تولید در رتبه چندم قرار می گیرد. مگر قرار است هر ماشینی که در کشور مورد بهره برداری قرار می گیرد ساخت داخل باشد؟ هنر بهره بردار (راه آهن) بیش از آنکه کسب تکنولوژی تولید باشد باید جستجو و خلق تکنولوژی نت باشد. کاری که در آن سستی شد. سیستمی که در نت قطار توربوترن و ترنست نمره قبولی نگرفته است، نمی تواند مدعی نت قطار سریع السیر باشد.
خامساً) هدف از راه اندازی یک قطار بهره برداری و سرویس دهی به مسافر و در آمد زایی است در درجه اول و کسب دانش فنی تولید در رتبه چندم قرار می گیرد. نمی شود جای این اولویت ها را با هم عوض کرد. نمی توانیم منافع مسافر را فدای دانش افزایی خودمان بکنیم. بلکه برعکس باید انتخاب نوع و سطح تکنولوژی را با نیاز حمل و نقل تطبیق بدهیم. مگر قرار است کشور آرشیو تکنولوژی های متنوع باشد؟ تصاحب هر تکنولوژی هزینه هنگفت دارد و در انتخاب تکنولوژی هوشمندی لازم است. دانش فنی باید در خدمت مسافر باشد نه اینکه گره گشایی از حمل و نقل در خدمت تکنولوژی آموزی اصحاب ریلی قرار بگیرد(9).
نتیجه گیری: این که تکنولوژی به کار رفته در قطار سریع السیر اصفهان - تهران در سطحی بالایی است، تعیین کننده نیاز امروز حمل و نقل مسافری کشور به این سیستم و معیار انتخاب آن نیست.
مراجع و پاورقی ها:
1- در این یادداشت بر ناوگان تاکید بیشتری شده اما نتیجه گیری، به زیر ساخت هم قابل تعمیم است.
2- در این مورد رجوع کنید به تین نیوز/ «تکنولوژی، قابل انتقال نیست» / تین نیوز / ۱۳۹۹/۱۱/۱۱ / کد خبر: 226325
3- موضوع این نوشته نیست.
4- به خصوص آنکه وندورها هم چینی خواهند بود.
5-دانش فنی که ایجاد شده است مربوط به تولید قطعات خودرو بوده. فرق است بین دانش فنی تولید قطعات خودرو با دانش فنی طراحی و تولید خودرو.
6- همه قدیمی های راه آهن به خاطر دارند که توربوترن ها هیچ گاه صاحب یک کارگاه تعمیراتی و تکنیسین های آموزش دیده متناسب با سطح تکنولوژی خود نبودند.
7- قبرستان قطارهای ترنست شهادت می دهند که در این کار موفق نشدیم.
8-که موضوع این نوشته نیست.
9- اگر می خواستیم بر این روال جلو برویم که «با خرید یک قطار، دانش فنی آن وارد کشور می شود» ، الان باید سراغ قطار مگلو (Maglev: Magnetic levitation) می رفتیم به این استدلال که پیچیده ترین و آخرین تکنولوژی است و منجر به ارتقای دانش فنی ما می شود.
* کارشناس حمل و نقل
