◄ کاهش و پایش آلاینده های هوا در پایتخت

یادداشت چهارم از مجموعه یادداشت های حمل و نقل و ترافیک به کاهش و پایش آلاینده های هوا در سطح شهر اختصاص دارد.

بر اساس اطلاعات آخرین سیاهه انتشار شهر تهران منابع متحرک بیشترین سهم را در تولید ذرات معلق بعنوان شاخص ترین آلاینده هوای تهران دارند. سهم منابع متحرک از جمله خودروهای شخصی، تاکسی، موتورسیکلت، اتوبوس، کامیون و.‌.‌. در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵میکرون ۶۰ درصد یعنی معادل ۶۳۳۸ تن برآورد شده که در این بین نقش کامیون‌ ها نسبت به سایر منابع آلاینده‌ متحرک پررنگ‌تر گزارش شده است.

سهم کامیون‌ ها در تولید ذرات معلق حدود ۱۶ درصد و سهم خودروهای شخصی حدود ۱۴ درصد است همچنین موتورسیکلت‌ها و اتوبوس‌ها به ترتیب حدود ۱۰ و ۶ درصد در آلودگی هوای تهران موثر هستند.

علاوه بر منابع متحرک، منابع ثابت نیز در آلودگی هوا و تولید ذرات معلق نقش مهمی دارند. برای مثال سهم صنایع و نیروگاه‌های تهران و اطراف آن در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵میکرون حدود ۳۰ درصد گزارش شده است و در کنار این، منابع دیگری از جمله پالایشگاه‌ ها و پایانه‌ های اتوبوس نیز هر کدام به ترتیب حدود۴.۴ و ۲.۳ درصد در آلودگی هوای تهران سهم دارند.

متاسفانه مفاد قانون هوای پاک از سوی دستگاه های دولتی و وزارتخانه ها اجرا نشده و در نتیجه عمدتا هوای شهر تهران بالاخص در 6 ماهه دوم در شرایط نامطلوب قرار می گیرد. از طرفی، شهرداری تهران و شهروندان تهرانی که بیشترین آسیب را در موضوع آلودگی هوا متحمل میشوند مظلوم ترین و بی دفاع ترین بخش موضوع آلودگی هوا هستند.

 در موضوع آلودگی هوا، شهروندان و شهرداری چه نقشی در تولید خودروی استاندارد، سوخت استاندارد، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، عرضه موتورسیکلت برقی و انژکتوری استاندارد، ارتقای کیفی نیروگاه ها و واحدهای صنعتی آلاینده اطراف شهر از قبیل کارخانه سیمان و… دارند؟

 البته شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی، مدیریت هوشمند ترافیک و ایجاد شهر الکترونیکی ، سهم دارد. اما سوال اینجاست به عنوان مثال، آیا شهرداری تهران به تنهایی می تواند هزینه ۱۲۰۰ میلیارد تومانی فقط احداث یک کیلومتر مترو، خرید یک واگن به قیمت یک میلیون یورو، خرید هزاران دستگاه اتوبوس به قیمت هر کدام هشت میلیارد تومان را پرداخت کند؟ پاسخ از نظر منطقی منفی است از نظر قانونی هم منفی است. باید دولت، سهم قانونی خود را پرداخت کند تا شهرداری بتواند نقش خود را در کاهش آلودگی هوا و مدیریت ترافیک ایفا کند.

بیشتر بخوانید:

• مدیریت حمل بار و موتورسیکلت در پایتخت

• مدیریت تقاضای سفر در پایتخت

اما نمی توان دست روی دست گذاشت و باید هر ارگانی بتواند در حد توان به حل این معضل کمک کند. شهرداری تهران هم در حوزه پایش و کاهش آلاینده ها می تواند ایفای نقش کند که چند راهکار کوتاه مدت دو ساله و چهار ساله پیشنهاد میگردد.

راهکارهای مرتبط با حمل و نقل عمومی و مدیریت ترافیک قبلا در یادداشت جداگانه ای توضیح داده شده است.

راهکارهای کوتاه مدت دو‌ساله عبارتند از:

- اصلاح نظام عوارض سالیانه خودروها بر اساس رتبه‌بندی زیست‌محیطی خودروها

- اجرای فراگیر معاینه فنی برتر و اختصاصی شهر تهران

- احداث فوری آزمایشگاه مرجع و منشأ یابی آلودگی هوا

- احیای مجدد مرکز هماهنگی و اطلاع رسانی آلودگی هوا

- خرید و تکمیل شبکه سنجش آلاینده های هوا و صدا

- احداث حدود ۲۰ کیلومتر پیاده راه مطابق مطالعات بازنگری طرح جامع

- تبدیل  ۲۰ هزار موتورسیکلت کابراتوری به انژکتوری در طی 2 سال

و هشت پیشنهاد میان‌ مدت که ظرف ۳-۴ سال قابلیت تحقق دارند:

- افزایش ظرفیت جذب خودروهای پلاک تهران به ۸۰ درصد در مراکز معاینه فنی تهران

- توسعه و به کارگیری موتورسیکلت‌های پاک و تبدیل موتور سیکلت‌ های کاربراتوری به انژکتوری و برقی

- تعیین و تنظیم سیاست های تشویقی جهت جایگزینی موتورسیکلت های احتراقی با برقی و اجرای محدودیت تردد برای موتورسیکت های احتراقی در محدوده های مصوب شهر و ایجاد زیرساخت های شارژ باطری درسطح شهر تهران

- وضع عوارض برای کاهش مخاطرات محیط زیستی، ایمنی و کاهش ظرفیت زیرساخت های حمل ونقل در جریان ترافیک شامل تردد خودروهای دودزا

- پیگیری توسعه زیرساخت ها و گسترش حمل و نقل پاک (موتور برقی) و پیاده راه ها

- احداث حدود ۲۷کیلومتر پیاده راه دیگر مطابق مطالعات بازنگری طرح جامع

- اجرایی کردن تبصره۱ ماده ۳۱ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی در خصوص اتخاذ تمهیدات لازم در طرح ها و برنامه‌ های حوزه مسئولیت خود برای رعایت ملاحظات ترافیکی و نحوه آمد و شد مراجعان و کارکنان و اتخاذ اقدامات لازم  به منظور تسهیل رفت و آمد و کاهش مصرف سوخت وکاستن از آلودگی هوا

- اتخاذ تدابیر لازم در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر جهت ایجاد مراکز منطقه‌ ای خدمات شهری با هدف کاهش سفر، کاهش مصرف سوخت و حفظ محیط‌ زیست در راستای عمل به تبصره ۲ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی

* کارشناس حمل و نقل