◄ دولتی که زیاد می دانست

وزیر اقتصاد با کمال افتخار اعلام می کند که حالا می داند من دیروز از کدام نانوایی و چند عدد نان خریده ام. طبعا می داند که نانوای محل ما چند نان فروخته و به چه کسی فروخته.

سوال: مگر دانستن هر چیزی ضرورت دارد؟ این دانستن به چه کار دولت می آید؟ چه گرهی از کارش باز می کند؟ چه گرهی از کار مردم باز می شود؟ وزارت اقتصاد و دستگاه اداری دولت کاری مهمتر از شمردن نان مردم ندارد؟

دولت می خواهد کنترل کند که مبادا نانوا آرد یارانه ای را در بازار آزاد فروخته باشد. ظنش درست است چرا که هر کالا از سمت قیمت ارزان به سمتی که بتواند گران تر فروخته شود می لغزد. این طبیعت بازار است و امکان مقاومت در برابر آن نیست. طبق طرح اخیر دولت، که اسمش را گذاشته جراحی اقتصادی، آرد غیر نانوایی (فانتزی و قنادی و . . . ) چندین برابر آرد نانوایی قیمت دارد. آرد دو قیمتی است. دولت برای اینکه آرد ارزان نانوایی به بازار آزاد نشت نکند دفتر و دستک عظیمی راه اندازی کرده، نرم افزار و سامانه سراسری به کار گرفته، هر نانوایی یک دستگاه پوز. برای همه آنها رمز و قفل گذاشته. در همه استان ها و شهرها و روستاها کارکنان را بسیج کرده، همه واحدهای صنفی نانوایی و اتحادیه را به خط کرده، حسابگرانی را گمارده تا حساب آردهای توزیع شده و نان های پخته شده و فروخته شده را حفظ کنند و بشمارند و سیاهه ای برای جناب نانوا تنظیم کنند و به ازای نان های فروخته شده یارانه و سهمیه آرد را به نانوا اختصاص بدهند. سیستم بانکی را به کار گرفته که این یارانه را به نانوا برساند. به عدد نانوایی ها، به مشتریان سیستم بانکی افزوده و به عدد نانویی ها حساب بانکی افتتاح شده. این اول کار است. هنوز اقدامات دیگری برای توزیع کالا برگ نان مانده که در نوبت اجراست. آیا این جور اقدامات در جهت کوچک کردن و چابک کردن دولت است؟ آیا جناب استاندار کاری مهمتر از  مشاهده ی حساب و کتاب نانوایان را روی مانیتورش ندارد؟ هر روز به حساب چند نانوا می رسد؟ صدا و سیما که دائما دست آورده های این نان شماری را به تصویر می کشد آیا می پرسد که این دفتر و دستک اداری چقدر برای ملت آب خورده؟

دولت خودش سنگ نان دو قیمتی را به چاه انداخته و حالا هزار و یک عاقل را به کار گمارده برای در آوردن این سنگ از چاه. هزینه اش هم پای ملت.

سوال: آیا اصلا آرد دو قیمتی ضروری است؟ آیا لازم است همه مردم یارانه نان دریافت کنند؟ آن که در نیاوران خانه هزار متری و خودرو چند میلیاردی دارد چه نیازی به نان یارانه ای دارد؟ نان چند درصد از سبد هزینه نیاوران نشینان را تشکیل می دهد؟ اگر یارانه حذف شود به عسرت می افتند این بالا نشینان؟ یارانه همانطور که از اسمش پیداست برای یاری رساندن پرداخت می شود. آیا یاری رساندن به چنین قشری ضایع کردن اموال عمومی نیست؟ با عدالت همخوانی دارد؟ افزودن به کسری بودجه نیست؟ دولت با نیاوران نشینان رو در بایستی دارد؟ دِین خاصی به آنها دارد؟    

دولتی که خیلی زیاد می داند و با جزئیات می داند که من از کدام نانوایی و چند عدد نان خریده ام، نمی تواند افراد نیازمند نان یارانه ای را تشخیص بدهد و یارانه را به آنها اختصاص بدهد؟ این چه یارانه هدف مندی است که به همه پرداخت می شود؟ آیا تشخیص دهک های درآمدی کار سختی است؟ مگر دولت در سال گذشته در زمان اعطای یارانه 300 و 400 هزار تومانی مردم را با طراحی و اجرای سامانه و صرف هزینه زیاد دهک بندی نکرد؟ کار سختی است که یارانه نان فقط به سه دهک کم برخوردار تخصیص پیدا کند و به همان کارت یارانه نقدی واریز شود؟ بدون بار اضافی بر سیستم بانکی. این روش ارزان تر است و به عدالت نزدیکتر است یا روش نان شماری فعلی؟ مزیت این روش این است که می توان برای هر کدام از دهک ها یارانه جداگانه ای تعریف کرد. لازم نیست که یارانه نان آن سه دهک پایین هم مساوی باشد. اتفاقا عادلانه تر این است که مساوی نباشد.

* کارشناس حمل و نقل