اهمیت Business Aviation (BizAv)

هوانوردی BizAv بخش بسیار مهمی از هوانوردی با ویژگی های خاص خصوصا پس از بحران های اپیدمیک خواهد شد. BizAv به عنوان زیر مجموعه ای از هوانوردی عمومی(GA) معمولا در قالب استفاده از هواپیماهای هوانوردی عمومی برای اهداف تجاری تعریف می شود.  

هوانوردی عمومی که شامل کلیه فعالیت های هوانوردی غیرنظامی به استثنای خطوط هوایی تجاری است، بخشی جدایی ناپذیر و حیاتی از سیستم حمل و نقل جهان است و تا ۶۰ درصد از سیستم صنعت حمل و نقل هوایی کشورها را تشکیل می دهد.

ناوگان BizAv شامل هلیکوپترها، هواپیماهای پروانه دار پیستونی، توربوپراپ ها و توربوجت ها هستند.  BizAv خدمات هوایی را هم برای مشتریان شرکتی (Corporate) و هم برای مشتریان سفرهای توریستی (Leisure) ارائه می دهد که به قیمت حساسیت کمتری داشته و نسبت به زمان و تمایز(مدل پورتر) سطح خدمات حساسیت بالاتری نسبت به قیمت دارند و خدمات هوایی سفارشی با کیفیت لوکس را می طلبند و تمایل به پرداخت (Willing To Pay-WTP) بالایی را در قبال دریافت خدمات متمایز دارند.  BizAv با سایر بخش های هوانوردی غیرنظامی که در آن شرکت های هواپیمایی برنامه ریزی شده (سنتی فول سرویس، کم هزینه و ترکیبی یا همان هیبریدی) یا شرکت های حمل ونقل برنامه ریزی نشده (چارتری) محصولات و خدمات خود را به صورت انبوه تحویل می دهند، متفاوت است.  

محصول اصلی BizAv (سرویس هوایی) بر چهار ستون مرتبط استوار است: انعطاف پذیری مکانی، انعطاف پذیری زمانی، راحتی و متمایز بودن.

ارزش این انعطاف پذیری محصولات بسیار زیاد است، زیرا کاربران BizAv می توانند تقریباً همه جنبه های برنامه سفر خود را در هر زمانی و مکانی کنترل و سفارشی سازی کنند.  

از نقطه نظر تئوری علم اقتصاد، محصول BizAv با استثناپذیری (Excludability) مشخص می شود.  به عبارتی ، پس از اعلام سفارش توسط یک مشتری (یک نفر یا گروهی از افراد)، بقیه از مصرف مستثنی و محدود می گردند.  

برخلاف آن، محصول خطوط هوایی برنامه ریزی شده در مکان و زمان مشخص شده توسط برنامه های پروازی مشخص و تکراری RPL که از قبل توسط شرکت های هواپیمایی تعیین می شود، از پیش تعیین شده و ویژگی های خدمات نیز از قبل توسط شرکت های هواپیمایی معین می شوند و با رعایت محدودیت های ظرفیت ، هر کسی می تواند محصول را درخواست نموده و آن را بخرد و همراه با دیگرانی که آن را خریده اند مصرف کند و اگر در یک پرواز ظرفیت آزاد وجود داشته باشد، هیچکس مجاز نیست کسی را به صورت کلی از مصرف مستثنی یا محدود نماید و تبعیضی بین تقاضا در خرید قائل شود.  

در پروازهای چارتری که معمولا به صورت پکیج های مسافرتی متنوع به متقاضیان ارائه می شوند نیز مانند شرکت های برنامه ریزی شده ، معمولا هیچکس مجاز نیست از مصرف مستثنی شود.  

استثناپذیری یک محصول BizAv و همچنین سایر ویژگی هایی که از قبل توسط خود مصرف کنندگان تعیین و به صورت ویژه و خاص سفارش می شوند، ویژگی های محصول حمل و نقل هوایی BizAv را به صورت محصول (در صورت تقاضا / On-Demand) می نماید.

 در واقع، Business Aviation(BizAv) ابزاری مولد برای شرکت ها برای ایجاد، راه اندازی و مدیریت کسب و کارشان است.  اکثر پروازهای BizAv توسط بخش گسترده ای از نهادها، از جمله دولت ها، دانشگاه ها، سازمان ها و مشاغل خصوصی انجام می شوند.

صنعت BizAv فرصت هایی را برای توسعه اقتصادی به ارمغان می آورد و بهره وری کاربران BizAv را افزایش می دهد.  

مزایای مستقیم نه تنها شامل عملیات انعطاف پذیر، بلکه بهینه سازی زمان و هزینه، افزایش امنیت شرکت ها و امکان پاسخ فوری توسط هواپیماهای تجاری است.

طبق برآوردهای آماری در داخل ایران ، بیش از 40 درصد سفرهای هوایی با اهداف کاری-شغلی که به صورت مکرر انجام می پذیرند و با توجه به شکاف طبقاتی بالا (ضریب جینی) و وجود پدیده فرهنگی تفاخر و تمایز در ایران و همچنین تمرکز 70 درصدی بازار صرفا در 30 درصد مسیرهای هوایی موجود ، نیازهای بالقوه این بخش از بازار Niche می تواند فرصت های مناسب و استراتژی های متمایز و افزایش سطح خدمات را به جای جنگ قیمت ها ، برای افزایش عایدی (Yield) و فروش با بالاترین شناسه های نرخی در همین وضعیت فعلی را برای شرکت های هواپیمایی ایران داشته باشد.

از این حیث فرودگاه بین المللی مهرآباد به عنوان یک فرودگاه آرام شهری می تواند همانند شبکه فرودگاهی کلان شهرها ، مثل فرودگاه لی بورگت در پاریس ، فارنبوروق در لندن و ... چشم انداز یک فرودگاه بیزینس کلاس را در کنار فرودگاه های امام خمینی (ره) و پیام داشته باشد، ضمن آنکه پهنه آن ، استراتژیک ترین دسترسی آسان حیاتی را به مرکز شهر تهران جهت مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در خود کلان شهر تهران و یا سایر نقاط کشور را علی رغم بحث های غیرکارشناسی فراهم نماید.

هوانوردی BizAv برای هر زنجیره فعال در زنجیره ارزش حمل و نقل هوایی مزایای زیادی را فراهم می کند.  هر نهادی در زنجیره ارزش صنعت BizAv ، مانند فرودگاه ها، اپراتورهای BizAv ، خلبانان BizAv ، ارائه دهندگان خدمات اصلی و پشتیبان زمینی مثل MROs و FBOs و کاربران BizAv ، می توانند از رشد ترافیک BizAv و تأثیر گسترده تر آن بر یک منطقه با توجه به نخبگی طبقه مشتریان آن(تئوری توسعه از طریق نخبگان) ، بهره ببرند.  

تأثیرات غیرمستقیم و القایی بخش BizAv ، منجر به آن گردیده است که در مجموع 14.1 میلیارد یورو ارزش افزوده ناخالص سالانه به اتحادیه اروپا [EU]، نروژ و سوئیس در سال 2007 تولید نماید. در ایالات متحده، هوانوردی تجاری 150 میلیارد دلار به تولید اقتصادی کمک می کند و بیش از 1.2 میلیون نفر را استخدام می کند.

در حال حاضر زودترین بخشی که در حال ریکاوری بعد از بحران کرونا است، این بخش بوده است. زیرا دیگر مسافران تمایلی ندارند در فرودگاه های شلوغ ، با فاصله های کم اجتماعی حاضر شوند و فرآیندهای سفرهای هوایی خود را به شکل سابق انجام دهند.

مدل های کسب وکار در BizAv متشکل از سه مدل کسب وکار مدل چارتر موقت، مدل مالکیت تقسیم شده Fractional Ownership و مدل جت های شرکتی هستند که در حال توسعه نیز هستند.

شرکت Clay Lacy, Net Jet از ایالات متحده و TAG Aviation در اروپا بیشترین طیف خدمات BizAv را ارائه می دهند.

شرکت Clay Lacy یک شرکت قدیمی است که مجموعه بزرگی از خدمات را ارائه می دهد.  با این حال، ناوگان Clay Lacy بزرگترین نیست.  Landmark Aviation نیز یک شرکت قدیمی با یکی از بزرگترین ناوگان ها می باشد. Priester Aviation و Meridian Air Charter نیز جزو شرکت های قدیمی هستند، اما ناوگان کوچکتر و مجموعه خدمات کمتری دارند.  TAG Aviation یک شرکت نسبتاً جدید با بزرگترین ناوگان در بین شرکت های اروپایی است.

شرکت Net Jet در حال افزایش سهم بازار (Market Share) خود از این بازار ارزشمند Niche Market است که سایر شرکت های هواپیمایی قادر به ارائه این گونه خدمات نیستند.

استراتژی در این شرکت ها طیفی ترکیبی از تعداد ناوگان محدود با تعداد خدمات بیشتر یا تعداد ناوگان بیشتر با طیف خدمات محدودتر می باشد.

دانش عمیق تر از مدل های کسب و کار در BizAv برای توصیف بخش BizAv مطابق با تحولی که خصوصا بعد از بحران کرونا در حال وقوع است ، مورد نیاز ما در ایران است. خصوصا آنکه این بخش می تواند توسط بخش نیروی هوایی ارتش - آشیانه جمهوری - شرکت های معراج و شبکه های اقماری آن - هوانیروز - نیروی هوایی سپاه - بخش عظیم زنجیره تامین سپاه در بخش هوایی و شرکت های اصلی پویا و یاس و شبکه های اقماری آن در داخل کشور با اهداف چندوجهی امنیتی ، دفاعی و اقتصادی تقویت شود.

رویکرد فعلی ما به موضوع با توجه به رشد BizAv و پویایی بالاتر آن در مقایسه با سایر بخش های هواپیمایی غیرنظامی، با توجه به شرایط بحرانی ما از یک طرف و پتانسیل های مناسب از طرف دیگر رضایت بخش نیست.

* کارشناس صنعت هوانوردی