◄ پیشنهاداتی برای پیشرفت راه‌آهن در برنامه هفتم

با وجود همپوشانی گستردگی کشور و ویژگی‌های حمل­ و نقل ریلی و همچنین برخورداری این صنعت از سیاست‌ها و قوانین حمایتی ارزشمند همچون ابلاغیه سیاست‌های برنامه هفتم با اولویت ریلی و قانون مدیریت سوخت مصوب 1386 مجلس، متاسفانه با تاخیر ده ساله، سهم ریلی در بار 40 درصد و در مسافر کمتر از 10 درصد اهداف تعیین شده قانون مذکور است.

با توجه به پایین بودن شاخص‌های بهره­‌وری راه‌آهن نسبت به متوسط جهانی، پیشنهادات زیر برای پیشرفت راه‌آهن ارائه می‌شود (تغییر رویکرد اقتصاد حمل­ ونقل به تملک ارزان و بهره ­برداری گران به عنوان شرط کافی نباید فراموش گردد). 

1. راه­‌آهن ضمن پایش پیوسته شاخص‌های بهره‌وری جهانی، تا پایان برنامه هفتم خود را به متوسط شاخص‌ها برساند.
2. گزارشات اقدامات بهره­‌وری به‌صورت سالانه به وزارت راه و سازمان‌های ذیربط با نظارت سازمان برنامه ارسال شود.
3. راه‌آهن باید مدل انتفاع بخش خصوصی از پروژه­‌های بهره­‌وری پیشنهادی را تهیه و به تایید سازمان برنامه برساند.
4. راه­ آهن باید مدل انتفاع کارکنان از پروژه‌­های افزایش بهره‌وری را به سازمان مدیریت ارائه نماید.
5. سهم مدل BOT برای دوخطه و برقی خطوط (ماده 164برنامه پنجم) تا پایان برنامه باید به 40 درصد کل پروژه‌ها برسد.
6. وزارت راه و شهرسازی محاسبه و اخذ هزینه جانبی حمل­ ونقل را از سال دوم برنامه با 10 درصد آغاز نماید.
7. راه‌آهن باید برنامه خود را برای تعیین و پایش اهداف ارتقای شاخص‌های RAMS تهیه و به وزارت ارسال نماید.
8. منظور نمودن 20 درصد بودجه دولتی بازسازی ناوگان ریلی برای ارتقای ناوگان و زیربنا به قابلیت‌های روز RAMS و کارایی
9. واگذاری حداقل 10 درصد اعتبارات فوق برای نمونه‌سازی ارتقای ناوگان توسط شرکت‌های دانش بنیان
10. واگذاری وام به بخش خصوصی، از ماده 12 حمایت از تولید و ماده 18 برای ارتقا بر اساس نمونه تایید شده.
11. وزارت صمت برای ارتقای مستمر محصولات تولید داخل ریلی و پیش‌بینی حمایت برای خرید و تعویض اقدام نماید.
12. وزارت نفت پروژهای ارتقای ناوگان و زیرساخت کاهش مصرف سوخت بالاتر از 10 درصد یا یک میلیون لیتر را حمایت نماید.
13.  راه­‌آهن، متوسط وزنی سرعت قطارهای مسافری را تا پایان برنامه 50 درصد و حداقل 120 کیلومتر بر ساعت افزایش دهد.
14. وزارت راه و شهرسازی سرعت حداکثر خطوط جدید مختلط باری و مسافری را به 200 کیلومتر بر ساعت برساند.
15. برقی کردن خطوط ریلی با اولویت بندی به‌گونه ای انجام شود که در پایان برنامه 40 درصد ترافیک با ناوگان برقی انجام شود.
16. سرعت متوسط قطارهای کانتینری تا پایان برنامه در مسیرهای بندری بویژه تهران بندرعباس با جاده‌­ای برابر شود.
17. راه‌آهن با رویکرد TOD نسبت به توسعه شهرهای اقماری در اطراف خطوط ریلی موجود کلان شهرها اقدام نماید.
18. وزارت راه و سازمان‌های زیرمجموعه، مطالعات مهندسی ارزش پروژه‌ها را توسط 2 مشاور مستقل انجام دهد.
19. وزارت راه و شهرسازی نتایج تحلیل سوانح منجر به تلفات بیش از ده نفر را برای اطلاع عموم در سایت خود قرار دهد.
20. وزارت راه و شهرسازی و راه‌آهن مطالعات ریسک پروژه ­های ریلی را باید با الگوهای جهانی انجام داده و منتشر نماید.
21. وزارت راه برای کاهش ریسک پروژه‌های بزرگ اجرای مرحله‌ای و گام به‌گام را پیش بینی و اجرا نماید.  
22. نظام تعرفه حمل بار باید بازنگری شود تا با مبانی قیمت تمام شده و رقابت با حمل جاده‌ای منطبق شود.
23. برای ارزیابی تجهیزات، ناوگان و ادوات خریداری شده و ارتقاء یافته راه‌آهن باید خط تست خود را احداث نماید.
24. راه‌آهن با رویکرد کاهش وابستگی به ارز، سیاست‌های بومی سازی و حمایت از ساخت داخل را مدون و منتشر نماید.
25. سهم هیچ پیمانکار خدمات ریلی نباید از 35 درصد بازار مربوطه در هر بخش بیشتر شود.
26. آیین نامه خطوط ریلی حداکثر در هر بیست سال با بهره‌گیری از تجربیات جهانی و فناوری داخل بروزرسانی شود.
27. راه‌آهن با هماهنگی وزارت راه برای برنامه ­های توسعه طرح جامع تهیه و در بازه‌های پنج ساله آن‌را بروز رسانی نماید.
28. راه­‌آهن باید با فناوری تحول دیجیتال نسبت به تجهیز ناوگان و شبکه به سامانه‌های پایش وضعیت برخط اقدام نماید.

* کارشناس حمل و نقل