◄ عوامل انسانی ایجاد اختلال در ترافیک شهر تهران

در بیشتر مواقع، کارشناسان و مدیران راهنمایی و رانندگی سهم زیادی از حوادث و مشکلات و معضلات ترافیکی خصوصاً حوادث منجر به جرح و مرگ را به خطای انسانی مربوط می دانند. نگارنده اعتقاد دارد با وجود مشکلات عدیده فیزیکی مربوط به خودروها و کالبدی مربوط به معابر شهری و برون شهری، باید عامل انسانی را ۱۰۰ درصد دانست زیرا انسان ها با علم به ناکارآمدی های فیزیکی و کالبدی، باید حواسشان را بیشتر جمع کنند تا مشکلی پیش نیاید (مگر آن که سنگی از آسمان بر سر اتومبیلی فرود آید)! در گذشته ای نه چندان دور، کارشناسان سهم کمتری برای خطای انسانی قائل بودند و این امر می توانست در برنامه ریزی های لازم، آن ها را دچار اشتباه کند. خوشبختانه در سال های اخیر، واقعیت ها پذیرفته شده و سهم خطای انسانی را به بالای ۹۰ درصد نیز تعمیم داده اند. به طور مثال،  دکتر رئیسی معاون وزیر بهداشت معتقد است خطای انسانی عامل بیش از۷۰ درصد تصادفات رانندگی در ایران است (ایرنا، ۲۱ شهریور ۹۶). مجید کیان‌پور عضو کمیسیون عمران مجلس نیز گفته اند که بیش از ۸۰ درصد از تصادفات جاده ای بر اثر خطای انسانی رخ می دهد (خانه ملت، ۲۹ شهریور ۱۳۹۷). در نهایت سردار کمال هادیان‌فر رئیس پلیس راهور ناجا نیز معتقد است عامل انسانی مهم‌ترین علت حوادث می باشد  و 92 درصد از حوادث جاده‌ای در کشور به دلیل خطای انسانی است (تسنیم،  بهمن ۱۳۹۸).

از همین نویسنده: ساماندهی ترافیک شهر تهران/ بخش نخست

من در عجبم از آدمیانی که خَلَد گر خاری به پای فرزندشان، آه و ناله و فدایت شوم هایشان گوش فلک را کر خواهد ساخت، لیکن همان آدم وقتی همسر و فرزندان خود را در مرکبی فرسوده و نامطمئن گذاشته و قصد سفر می کند، هر کجا چشم پلیس و دوربین را دور ببیند، پا را بر پدال گاز فشرده و خطرات مهیبی که جان و سلامت خود و اهل و عیال و دیگران را  در برگرفته نمی بیند و سالیانه همین آدمیان فراموشکار، چه خون ها که بر کف جاده ها و خیابان ها ریخته اند و باز هم عبرتی در کار نیست!

هرچند نوشتار بالا فقط منحصر به خطاهای انسانی و معضلات خیابان های تهران نیست، اما در همین راستا باید اذعان نمود که در ادامه بخش قبلی، همانقدر که سهم تهران از تعداد خودروها به نسبت کل کشور بیشتر است، سهم خطاها و عوامل انسانی در ایجاد مشکلات و گره های ترافیکی در این کلانشهر  نیز بیشتر می باشد. شناخت و توجه به عوامل انسانی مؤثر بر معضلات ترافیکی تهران، می تواند به ارائه راه حل و کم کردن اثرات آن کمک نماید. در ادامه برخی از مهم ترین عوامل انسانی مشکل ساز در ترافیک و ایجاد سنگینی ترافیک و راه بندان ذکر می گردد:

- نادیده گرفتن و بعضاً بی محلی به تابلوها، علائم و کلاً قوانین راهنمائی ورانندگی در سطح بسیار وسیع توسط بسیاری از افراد حتی توسط افراد مقبول جامعه، که ابتدا از سر ناچاریست ولی به مرور به عادت تبدیل شده است. (راه حل: فرهنگ سازی بدون وقفه از طریق مدارس، دانشگاه ها، فیلم ها و سریال های تلویزیونی، برنامه های جذاب در اعیاد و فستیوال ها).

- نادیده گرفتن حقوق شهروندی توسط خود شهروندان به شکل توقف در مکان های غیرمجاز، ایستادن های طولانی مدت دوبله، پارک کردن در نزدیک تقاطع ها، درون پیاده روها،  روبروی شیرهای آتش نشانی و سطل های زباله و پست های برق و... (راه حل: تقبیح مداوم این گونه رفتارها و شرمسار نمودن رانندگان خاطی توسط بقیه مردم، جرم انگاری برخی از رفتارهای بعضاً خطرناک و مخل ایمنی و تعیین مجازات کیفری سنگین و بازدارنده مانند کشور آلمان).

- ازدحام بیش از حد تصور خودروهای مسافرکش در جلوی خروجی بیمارستان ها و ایجاد راه بندان های سنگین. (راه حل: ایجاد ایستگاه های تاکسی در کنار خروجی های بیمارستان ها با استفاده از فضاهای بلا استفاده بیمارستان).

- سوار و پیاده کردن مسافران توسط تاکسی ها و خودروهای مسافرکش شخصی در هرجائی که دلشان بخواهد، خصوصاً در چهارراه ها که موجب اتلاف ثانیه های رنگ سبز چراغ های راهنمایی و بالطبع موجب ایجاد راه بندان های شدید می شود. (راه حل: نظارت شدید سازمان تاکسیرانی و لغو پروانه رانندگان خاطی، ممنوعیت مسافرکشی شخصی یا ساماندهی آن ها زیر نظر سازمان تاکسی رانی).

- ماشین سواری های گردشی و تفریحی بدون هدف که اغلب برای گذران وقت خصوصاً توسط جوان ها، تازه راننده ها و کسانی که شوق رانندگی با خودروی جدیداً خریداری شده خود دارند و چون صرفاً برای گردش و تفریح بیرون آمده اند، لذا در تعیین و ادامه مسیر، بدون هدف بوده و با رانندگی کند خود، دیگران را به دردسر می اندازند. (راه حل: افزایش مراکز و کاربری های تفریحی ارزان قیمت دارای جای توقف کامل برای اتومبیل ها)!

* عضو هیأئت علمی دانشگاه تهران