◄ عزم سازمان بنادر برای ایجاد و توسعه بنادر خشک جزم است؟
بنادر خشک، پایانه‌های داخلی ترکیبی کالا هستند که در بعضی از کشورها ایجاد شده‌اند و در برخی موارد دارای ارتباط مستقیم و برنامه‌ای ریلی و جاده ای با یک یا چند بندر ساحلی هستند.
ایجاد و توسعه بنادر خشک و مراکز لجستیک بندری نیازمند عزمی راسخ در سازمان بنادر و دریانوردی است.
بنادر خشک، پایانه‌های داخلی ترکیبی کالا هستند که در بعضی از کشورها ایجاد شده‌اند و در برخی موارد دارای ارتباط مستقیم و برنامه‌ای ریلی و جاده ای با یک یا چند بندر ساحلی هستند.
در این میان بخش زیادی از خدمات ارائه شده در بنادر ساحلی شامل خدمات گمرکی و ترخیص کالا، انبارداری، ارسال، تعمیر و نگهداری کانتینر می‌تواند در این بنادر صورت گیرد. بنادر خشک از جمله مراکز تجمیع و توزیع کالا و به‌ویژه کانتینر بوده و نقش مهمی در عرصه حمل و نقل ترکیبی یا چندوجهی دارند.
وزارت راه و شهرسازی به منظور ایجاد و فعالیت مراکز لجستیکی در سال 1393 آیین نامه ای ابلاغ کرده که طبق آیین نامه مذکور مقرر شده است کلیه دستگاه‌های اجرایی کشور از جمله شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی، گمرک جمهوری اسلامی ایران، سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان هواپیمایی کشوری، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، وزارت جهاد کشاورزی وسازمان‌ها و واحدهای دولتی ذیربط، همکاری لازم را با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی و کارگروه بنادر خشک و سایر نهادهای قانونی براساس مفاد این آیین‌نامه و سایر مستندات قانونی مربوطه معمول نمایند.
با توجه به نقش مهم بنادر در موفقیت طرح ایجاد بنادر خشک و عضویت سازمان بنادر و دریانوردی در کارگروه بنادر خشک، سوال اینجاست که چه اقداماتی از سوی سازمان بنادر و دریانوردی در جهت اجرای مفاد آیین نامه مذکور صورت گرفته است و چرا در عمل آیین نامه مذکور اجرا نگردید.
طبق ماده 4 آیین نامه مذکور وظایف کارگروه بنادر خشک عبارتند از:
- تهیه دستورالعمل احداث بنادر خشک حداکثر حداکثر در 6 ماه آینده
-انجام مطالعات جامع و راهبردی در رابطه با بنادر خشک
- بررسی طرح‌های توجیهی (فنی و اقتصادی) در نقشه‌های پیاده‌سازی
-نظارت بر اجرای پروژه‌های بنادر خشک و فعالیت خدمات‌دهندگان
-انجام استعلام‌های موردنیاز (مالی، فنی و ...) از نهادهای مختلف بابت درخواست متقاضیان
- بررسی اسناد مالکیت یا اجاره محوطه بنادر خشک
- بررسی و اظهارنظر در زمینه طرح‌های فاز صفر و یک مطالعات بنادر خشک
- بررسی و اظهارنظر در زمینه زمان دوره احداث
- آماده‌سازی چارچوب گزارش‌های آماری در حین احداث و بهره‌برداری بنادر
- صدور موافقت اصولی و همچنین صدور حکم مدیر بندر
آن چه اتفاق افتاد صرفا در مرحله مطالعاتی باقی مانده و در عمل فعالیت خاصی در جهت ایجاد و توسعه بنادر خشک صورت نگرفت.
طبق بند چ ماده 30 قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور، دولت مجاز است ساز و کارهای لازم را برای تحقق افزایش 10 درصد حجم عبور (ترانزیت) خارجی کالا را فراهم کند.
در اردیبهشت 1397، شورایعالی هماهنگی ترابری کشور طبق بند چ ماده 30 قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور اقدام به تصویب آیین نامه ستاد مراکز لجستیک کشور نمود که طبق آن وظایفی برای سازمان های مسئول مراکز لجستیکی تعیین گردیده است که مهمترین آنها عبارتند از:
- ایفای نقش نمایندگی دولت به‌عنوان مسئول برنامه‌ریزی و صدور مجوز «احداث و بهره‌برداری مرکز لجستیک» در پهنه‌های مصوب ستاد
- جذب متقاضی برای ایجاد و بهره برداری مراکز لجستیک در نقاط مصوب ستاد
- تهیه دستورالعمل های اجرایی کلیه فرایندهای مربوط به ایجاد و بهره برداری مراکز لجستیک براساس چارچوب های مصوب ستاد
- ارایه برنامه زمان بندی و اجرایی برای ایجاد و بهره برداری از مراکز لجستیک به ستاد
حال سوال اینجاست که آیا سازمان بنادر و دریانوردی موفق به جذب متقاضی برای ایجاد و بهره برداری مراکز لجستیک گردیده است یا خیر؟ آیا دستورالعمل های اجرایی کلیه فرایندهای مربوط به ایجاد و بهره برداری مراکز لجستیک تدوین شده اند؟
موفق شدن ایجاد و فعالیت مراکز لجستیکی در بنادر کشور به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهمترین آنها ایجاد جذابیت جهت حضور و سرمایه گذاری بخش خصوصی و نیز جذب سرمایه گذاری خارجی در توسعه مراکز لجستیکی، ارتقای نسل بنادر، اعمال تعرفه های منعطف بندری و دریایی، افزایش رقابت پذیری با بنادر رقیب در منطقه، کاهش هزینه و زمان تجارت فرامرزی در بنادر و ... می باشد.
*کارشناس حمل و نقل
