◄ چرخه مطلوب ایجاد بندر خشک چیست؟ / بخش دوم

تین نیوز | اعضای گروه حمل و نقل و لجستیک که گروهی متشکل از کارشناسان و فعالان بخش حمل و نقل بوده و در شبکه‌های اجتماعی موبایلی فعالند در یکی دیگر از بحث‌ها و گفت و گوهای گروهی خود درباره "بنادر خشک" به گفت و گو نشسته اند.
نظرات برخی از اعضای این گروه در مورد بنادر خشک و مشکلات آن در ادامه آمده است:

• لینک بخش نخست
• لینک بخش سوم
• لینک بخش چهارم 
• لینک بخش پایانی

* حداقل فاصله بندر خشک با بندر دریایی باید ٥ کیلومتر باشد .
 
* تجهیز مناطق ویژه؛ بهترین گزینه برای احداث بندر خشک  است. در کشورهای دیگر اگر بندر خشک احداث شده است مناطقی به نام منطقه ویژه و یا منطقه آزاد ندارند. در صورتی که مناطق ویژه و مناطق آزاد ما همان کاری را که بندر خشک در کشورهای دیگر انجام می‎دهند، ایفا می‎کند. بنابراین، اشتباه مسئولان در عنوان یا نام این مناطق اینجا روشن‎تر می‎شود. مثلا در هند منطقه‎ای به نام منطقه آزاد یا ویژه نداریم. ولی در قبال آن بندر خشک داریم و همین موجب شد تا آقایان به خاطر یک واژه و اسم به خطا روند.
 
* چرخه مطلوب ایجاد بندر خشک می بایست بین چهار آیتم لینک قوی و تاثیر گذار ایجاد نماید. این چهار حلقه عبارتند از 1- سرمایه گذاری در صنایع لجستیکی، تولیدی، کشاورزی و خدمات 2- توسعه زیر ساخت های حمل و نقلی ک تشویق سرمایه گذاری به این منظور 3- توسعه حمل و نقل چند وجهی و 4- کاهش هزینه های حمل و نقل و ترانزیت کالا. حال برای کشوری مثل ماکه از نعمت مرزهای دریایی در شمال و جنوب برخوردار هستیم و حداقل 3 مولفه از مولفه های 4گانه فوق را در بنادر دریایی در سالیان گذشته ایجاد کرده ایم ایجاد بنادر خشک یعنی همپوشانی شدید با فعالیت بنادر دریایی.

* گام اول برای ایجاد بنادر خشک  بازاریابیست، ابتدا باید بخش خصوصی مشتاق وجود داشته باشد که بررسی بازار کرده، درصورت به صرفه بودن به سمت گام های بعدی برود.
 
* گام اول شناسایی مکان بندر خشک است.اصلاح قوانین مخصوصا گمرکی و راه آهن بسیار لازم است .
 
* اگر بخواهیم وارد فاز اجرایی بندر خشک شویم، به نظر شما چه سازمان یا سازمان‌هایی بهتر است متولی این کار باشند؟ سازمان بنادر ، گمرک  یا ارگان و سازمان دیگر؟ 
 
* بندر خشک بندری است با فاصله اقتصادی از بنادر ساحلی که داخل کشور قرار گرفته است.  منطقه ای با یک پایانه ترکیبی است که یک منطقه مشترک برای روش های مختلف حمل (مسیرهای ریلی جاده ای هوایی) جهت توزیع کالا هایی که از بنادر ساحلی می آید فراهم می کند.  یک بندر درون مرزی است معمولا لجستیک بین الملی و خدمات توزیع در آن انجام می شود.  بنادر خشک از نظر ساختاری مشابه پایانه های زمینی بوده و با بنادر ساحلی در زمینه تسهیل در روند حمل و نقل چند وجهی همکاری می کند.
 
* همزمان با اصلاح قوانین باید مکانیابی هم براساس معیارهای فنی.. نزدیکی به خطوط ریلی و... صورت بگیرد و مکانیابی های قبلی بازنگری شود.
 
* تا ما چارچوب و تعریف درست و روزآمدی از بنادر خشک و کارکرد آنها نداشته باشیم قوانین را در چه جهتی می خواهیم اصلاح نماییم؟
 
* مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار در راه اندازی بندر خشک ( زیرساخت،کاربری زمین،محیط زیست و متولی و قوانین لازم الاجرا ) می باشد. بدین منظوربه بررسی معیارهایی که برای تعیین مکان بهینه بنادر خشک نیاز داریم، به ترتیب الویتشان می پردازیم.
•1.تعیین جریان ترافیک بین مراکز تولید و مراکز مصرف درون مرز و بنادر، این جریانات با موارد زیر تحلیل می شود:
•(نوع کالا – نسب جهت دار واردات به صادرات-تعیین سهم کانتینر های دربست و خرده بار-درصد بارهای قابل کانتینری شدن-پیش بینی رشد تجارت در آینده-موقعیت های نسبی مراکز درون کشور)
•2.مدهای حمل ونقلی در دسترس و ظرفیت های کریدور و شبکه
•3. امکان کاهش هزینه ها در تن یا جعبه به ازاء هر کیلومتربا معرفی بندرخشک و کاهش هزینه های واحد حمل و نقل
•4.در نظر گرفتن وظایف بندر خشک که در اسلاید های قبلی ذکر شد.
•5.زیرساخت های حمل ونقلی در مجاورت مکان پیشنهادی
•6.خدمات کمکی موجود وابسته به حمل و نقل در مجاورت مکان پیشنهادی
•7.دامنه گسترش برای توسعه آینده سایت
 در تکمیل موارد فوق نیاز به اصلاح و تدوین قوانین مشخصه بنادر خشک هستیم.

* پیش بینی بنادر خشک با توجه به شرایط اقلیمی کشور و توزیع مکانی راه ها و خطوط راه آهن و میزان دسترسی آسان در جهت تسهیل اموربازرگانی اعم از صادرات و واردات انجام می شود.
 
*  از نظر علت یابی ایجاد بنادر خشک در آسیا، بنادر خشک تجارت بین منطقه ای را توسعه می دهد نه حمل و نقل داخل کشور را.
 
* با وجود گمرک در تمام استانها ایا بنادر خشک توجیه دارد ؟
 
* گام اول "تسهیل در تجارت " به مفهوم اینکه هیئت دولت برای صدور هر بخشنامه ای که اثرگذار در عدم تسهیل تجارت می شود وزارتخانه مربوطه جریمه ای به خزانه واریز نماید که این قضیه موجب این شود که کارشناسان با حساب و کتاب دست به اینکار بزنند. اگر به کهن اکثر بخشنامه ها رجوع شود سلیقه ای و یا به عبارتی فقط تفکر وزارتخانه ای است. دوم تمامی استانهای ما دارای اداره گمرک می باشند و معمولا" دارای فضای باراندازی هستند و ما هم اکنون با انجام ترانزیت کالا با توجه مقررات امروزه مشغول انجام اینکار هستیم ولی بصورت حرفه ای انجام نمی پذیرد. مطمئن باشید حرکت به سوی تسهیلات تجارت بازار خودش بطرف این نوع سرمایه گذاری خواهد رفت.
 
* کشور ما از قدیم محل ترانزیت کالا بوده و با تغییرات شدت و ضعف داشته است. لذا بندر خشک می تواند کمک زیادی در جهت تقویت صادرات و واردات با سیاست عدم تمرکز فراهم نماید.
 
* تحویل کالا در نزدیک ترین مکان مورد نیاز جهت واردات و بارگیری کالای صادراتی از محل تولید از اهداف بنادر خشک است. حدود ٧ درصد تردد کانتینر در ایران به صورت خالی صورت می پذیرد که بنادر خشک می توانند مانع از این امر شوند.
 
* فرض بفرمائید بنادر خشک برای حمل زمینی ترجیحا ریلی بین کشورهای همسایه در جهت افقی باشد مثلا از چین هند پاکستان یا افغانستان به ایران و ترکیه و ... اینجاست که احداث بنادر خشک در ایران از جنبه اقتصادی و تجاری توجیه پذیر می شود.
 
* گمرک در هر استان امکان ایجاد فعالیت های بندری را فراهم نمی کند چون ماموریت گمرک با بندر متفاوت است.
 
* ولی گمرک و بندرخشک در موازات هم هستند.
 
* تفاوت بین گمرک و بندر خشک فراوان است و گمرک شرط لازم است نه شرط کافی.
 
* از آنجا که بحث بنادر خشک مثل همه اموری که در یک بازه زمانی بحث روز می شود و همگان قبل از ورود کارشناسانه به آن، تحت تاثیر جو روز، عجولانه سعی در ربودن گوی سبقت در قبول آن ایده دارند.
 
* ما باید ببینیم کارکرد بنادر خشک در دیگر نقاط مد نظر اسکاپ چه بوده و اهداف ما از ایجاد بنادر خشک چیست.
 
* وارد شدن به تجارت بین منطقه ای نیازمند اصلی ترین بازیگر یعنی شرکت های لجستیکی با مفهوم علمی و نوین آن است.
 
* گمرک دروازه کشور است ولی بندر محل توزیع مطمئن.
 
* از شروط دیگر استفاده از بارنامه سراسری است که باید بدون تشریفات گمرکی در بندر ساحلی به بنر خشک انتقال یابد.
 
* پیشنهاد بنده برای تامل در ایجاد بنادر خشک نه از باب رد ضرورت بنادر خشک، بلکه تلاش در دانستن مفاهیم و مکانیزم ها و اساسا ضرورت هایست که موجب ایجاد تقاضا برای بنادر خشک می شود، است. چرا که عدم شناخت موضوعات بنیادین موجب هدر دادن سرمایه های اندک کشور در جهت ایجاد - باراندازهای داخلی- به جای بنادر خشک که بعضاا نه تنها مفید به فایده در تسهیل زنجیره تولید و توزیع نیست، بلکه خود موجب افزایش هزینه های حمل، افزایش غیره ضروری آلودگی محیط زیست در مجاور کلان شهرها و نهایتا عدم کاهش هزینه حمل خواهد شد.
 
* گمرک کشور از سیاست ترانزیت کالا می تواند بسیار سریعتر کار کند
 
* ما باید نگاه به بیرون داشته باشیم از ایجاد بندر خشک در کشور نباید هدفمان فقط واردات و صادرات باشد.

* همانطور که از مصوبه ۶۹-۷ تفاهم نامه جهانی مشهود است انگیزه اصلی بنادر خشک، ایجاد فرصت های جدید در تجارت جهانیست که گذر آسان کالا از مرزها و ترانزیت به کشورهای ثالث را در ایجاد و توسعه بنادر خشک و مزیت های هزینه ای آن را مفید بحال توسعه تجارت می داند، نه باراندازهایی که در کنار کلان شهرها به منظور انبار سازی کالا و یا ایجاد شبکه توزیع بکار می روند. نگاهی به لیست بنادر پیشنهادی، از جمله بنادر پیشنهادی ایران و مثلاً ترکیه نشان می دهد که توجه به استفاده از حمل ونقل جاده ای و یا ریلی برای انتقال کالا به نزدیکترین نقطه مصرف جملگی از یک قانون مهم تجاری بهره می گیرد که کاهش زمان و هزینه حمل است.
 
* به نظر می رسد با وجود گمرک در مراکز استان که تمام رسالت صادرات و واردات کالا را به عهده دارد تاسیس بنادر خشک نه تنها تسهیلی در فرآیند تبادل کالا ندارد بلکه منجر به موازی کاری و افزایش هزینه تبادل می شود.
 
* تسهیل در تجارت کلید اصلی برای رسیدن به بنادرخشک و حرفه ای نمودن بنادر و لجستیک کشور خواهد بود.
 
* یک تعریف جنبی برای بنادر خشک وجود دارد. بندر خشک قسمت توسعه یافته بنادر ساحلی است.
 
* اما انچه از مشکلات زیر بنایی ما محسوب می شود نبود MTO ها در کشور است.
 
* با توجه به کانتینر بیس بودن عملیات بندری که لازم است در سطح کشور پیاده سازی بشود و عدم اهمیت این قضیه برای گمرک، نمیتوان این مهم را به گمرک سپرد.
 
* اشاره کنم در دولت قبل بدون انجام مطالعات اقلیمی، آمایش سرزمین،  توجیحات اقتصادی و ضرورت های استراتژیکی دادن مجوز بندر خشک کم هزینه ترین پیش کشی بود که رئیس دولت تقدیم میزبانان استانی خود می کرد.
 
* ما هر حرکتی که می خواهیم انجام دهیم چه در ترانزیت و چه واردات و چه صادرات شدیدا از نبود مالتی مودال ترانسپورت اپراتور رنج می بریم. حال بندر خشک درست کنیم که چه بشود وقتی یک شرکت حرفه ای نداریم که از آن بهره برداری نماید.

* باید توجه داشت که وقتی کسی وارد حوزه لجستیک می شود باید خود را در اشل سرزمینی، منطقه ای و حتی جهانی ببیند تا بتوانیم به نقطه موفقیت برسیم.
 
* بندر خشک میتواند مشکلات زیر را برطرف نماید:
افزایش ترافیک و تصادفات 
فقدان فضای کافی به منظور انبارسازی در بنادر ورودی 
افزایش هزینه های مترتب به کالا
افزایش مشکلات زیست محیطی
تردد کانتینر خالی
افزایش ریسک و مسئولیتها
احتمال قاچاق کالا
افزایش دوره چرخش کانتینر

*  قطعا ایجاد بندر خشک یک حلقه از یک سری عوامل زیر ساختی است .
 
* با صدور متجاوز از ده ها بخشنامه روزانه به گمرک از سوی وزارتخانه های مختلف بندر آبی هم خشک خواهد شد. من واقعا" به سازمان گمرک یک خدا قوت می گویم که چطوری اینها می توانند با این همه دستورالعمل دست و پنجه نرم کنند.
 
* ایجاد بنادر خشک به تنهایی مشکلی را حل نمی کند و توسعه ایجاد هم نمی کند.
 
* بندر خشک باید با نگاه به بیرون و آوردن منافع مالی و. ایجاد شغل و ... در داخل باشد امروز می خواندم در درود هم می خوهند بندر خشک احداث کنند که واقعا نشان می دهد طی این سال ها چقدر درونگرا شده ایم.
 
* یکی از پدیده های بنادر خشک افزایش ترانزیت ، کاهش هزینه و زمان ان است با در تظر گرفتن نقاط مرزی
 
ادامه دارد...