منافع و هزینه‌های طرح ملی درخت‌کاری در میانه شبکه راه‌های دوباند ایران؛

محمد سیدی مَرغکی*بی‌شک سفری دلنشین‌تر و ایمن تر خواهد بود. در مقاله پیش رو به بررسی طرح ملی درخت کاری در میانه شبکه راه های دوباند کشور پرداخته ایم. در این مقاله جزئیات فنی هزینه‌ها و منافع این طرح بیان شده است.

1- امکان سنجی

این طرح به طور ویژه در راه‌های با میانه با عرض بیش از 10 متر عملیاتی است. چرا که طبق آیین نامه ایمنی راه‌های ایران (نشریه شماره 267) منطقه عاری از مانع(Clear Zone) که البته مربوط به منتهی الیه سمت راست راه‌هاست بهتر است در راه های دوطرفه در میانه هم رعایت شد. از منظر توسعه راه‌های دوباند در آینده نیز با توجه به غالب بودن توسعه در سمت راست جاده‌ها(که کم هزینه تر است), این نگرانی وجود ندارد که ممکن است درختان در آینده به واسطه اضافه کردن خط یا تعریض جاده قطع شوند. همچنین مبحث بخشندگی راه که در آیین‌نامه طرح هندسی به آن اشاره شده است عمدتا در منتهی الیه سمت راست جاده تعریف و جانمایی می‌شود.

2- نحوه اجرا و هزینه ها

 این طرح باید به صورت مشارکتی بین سازمان جنگل ها و وزارت راه و شهرسازی مطالعه, طراحی و اجرا گردد. امور تخصصی درختکاری با سازمان جنگل ها و تعیین نقاط و خطوط غرس درختان با وزارت راه و شهرسازی می باشد. نگهداری و توسعه طرح نیز می تواند به صورت مشترک اجرا گردد. اما از منظر قانونی چون درختان در حریم راه می باشند هزینه آبیاری و امور نگهداری درختان با وزارت راه و شهرسازی می باشد.

3- منافع طرح

درخت اگر در حاشیه جاده وجود داشته باشد از منظر روانشناسی خستگی راننده را تعدیل می کند. وجود درختان در میانه راه ها باعث جلوگیری از انعکاس نور خودروهای عبوری باند مجاور به چشمان راننده ها در شب می شود. درختان باعث تثبیت شیب شیروانی خاکریزی ها می شود و همینطور در مناطق کویری که بارندگی های فصلی شدید می بارد باعث کاهش سیلاب و دبی عبوری از آبروهای راه خواهد شد. همچنین اگر درختان بلندقد کاشته شوند باعث ایجاد سایه و جلوگیری از تابش نور خورشید به چشمان راننده در روز خواهند شد.

4-وضعیت شبکه راه های ایران

طبق سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در کشور 2401 کیلومتر آزادراه, 16627 کیلومتر بزرگراه و 25538 کیلومتر راه اصلی وجود دارد. البته RMTO مشخص نکرده است که وضعیت میانه این شبکه جاده ای به چه شکل می باشد( در همه جای دنیا معمولا وضعیت میانه ها برای مطالعات بعدی مشخص شده است). با فرض اینکه 10000 کیلومتر از این شبکه میانه با عرض بیش از 10 متر داشته باشد که حتما همینطور است و به طور متوسط هر 2 متر یک درخت کاشته شود مجموعا در این طرح که می تواند ظرف 5 سال اجرایی شود 5000000 اصله درخت غرس می شود که در نوع خود طرحی بی بدیل خواهد بود.

با توجه به وضعیت جنگل‌های نابود شده و غارت شده(بلایای طبیعی و انسانی) کشور که به راحتی و روشنی با مقایسه تصاویر ماهواری 20 سال پیش با اکنون قابل تشخیص و اندازه‌گیری است این طرح می‌تواند در کنار مزایای بی شماری که برای ایمنی راه ها دارد بخشی از منبع تولید اکسیژن نابود شده ایران را نیز ترمیم نماید. منبع مالی این پروژه می‌تواند صندوق توسعه ملی, سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای(RMTO) و سازمان جنگل ها باشد.

*پژوهشگر در مهندسی راه و ترابری