کارنامه سلامت دهه اول انقلاب بی‌نظیر است
فرشاد مومنی با اشاره به سال‌های نخست انقلاب می‌گوید: در حوزه خدمات پزشکی و امور مربوط به آن در دوره بعد از جنگ کارنامه بسیار موفقی داشته‌ایم که شایسته است از ذخیره دانایی در آن دوران استفاده شود.
برخی منتقدان و کارشناسان نسبت به تغییر رویه‌ای که دولت ایران در سال‌های پس از انقلاب انجام داده، نظری منفی دارند و در حوزه اقتصاد، فرشاد مومنی یکی از صریح‌ترین منتقدان این تغییر بوده است. این طیف از اقتصاددانان که آنها را نهادگرا می‌نامند ولی بیشتر به اقتصاد اسلامی کشش دارند، دولت را به بی‌مسوولیتی در قبال اقشار فرودست جامعه متهم می‌کنند و در تلاش هستند با الگوگیری از ١٠ سال نخست انقلاب، مسیر بعدی را هم ترسیم کنند. مومنی با اشاره به نکات مثبت سال‌های جنگ، مدتی است نشست‌هایی را در موسسه دین و اقتصاد برگزار می‌کند تا نشان دهد روش‌های دیگری برای مدیریت اقتصاد وجود دارد و به زعم او این روش تا حدی زیادی وامدار شهید بهشتی است و اکنون نیز باید این راه ادامه یابد.
فرشاد مومنی در نشست هفتگی دین و اقتصاد درباره کارنامه سلامت دولت پس از انقلاب اسلامی اظهار کرد: امروز بعد از نزدیک به سه دهه وقتی کارنامه اوایل انقلاب را مرور می‌کنیم، متوجه می‌شویم کارنامه سلامت آن دوران بسیار درخشان است و مستندات کافی وجود دارد برای اینکه جامعه پزشکی ایران در آن دوره آمادگی بیشتری برای ارایه خدمات حوزه سلامت داشته و در سال‌های بعد نیز چندین بار از سوی سازمان جهانی بهداشت، تجربه‌های ایران جزو تجربه‌های بسیار موفق معرفی شده است.
او اضافه کرد: کافی است توجه کنیم به اینکه در فاصله سال‌های ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۵۷ شاخص امید به زندگی در ایران از نزدیک به ۵/۴۹ به ۵۱ رسیده است؛ به این معنی که در یک دوره تقریبا بیست‌ساله در مجموع یک و نیم سال به امید به زندگی ایرانیان در بدو تولد افزوده شده است.
او افزود: این در حالی است که از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ با اینکه کشور درگیر یکی از طولانی‌ترین جنگ‌ها در تاریخ ایران بود، امید به زندگی از ۵/۵۱ سال به ۳/۶۱ سال رسیده است. وقتی چنین وضعیتی را مشاهده می‌کنیم، متوجه می‌شویم که در دو دوره زمانی چه کارنامه‌ای در حوزه سلامت وجود داشته که امید به زندگی چنین تغییری کرده است.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین خاطرنشان کرد: وقتی از منظر قاعده‌گذاری و تخصیص منابع به موضوع نگاه می‌کنیم، مشهود است برنامه‌های مشخصی وجود دارد که از دل آنها چنین کارنامه‌ای رقم خورده است و مساله امید به زندگی تنها توفیق ما پس از انقلاب نیست. همچنان که در سال‌های اولیه دهه ۱۳۷۰ کار تحقیقاتی انجام دادیم، درباره صنعت داروسازی ایران بررسی‌هایی را در دستور کار قرار داریم و به این نکته شگفت‌انگیز رسیدیم که به احتساب قیمت‌های جاری یعنی با لحاظ کردن تورم در دوره جنگ قیمت دارو هنوز از قیمت دارو در سال ۱۳۵۶ ارزان‌تر بوده است.
وی ادامه داد: با بررسی‌هایی که انجام دادیم، مشخص شد که در چارچوب طرح ژنتیک دارویی تصمیم گرفته شده است که جسارت بسیاری می‌خواست و همان تصمیم این وضعیت را رقم زده است. باید تاکید کنم که چنین تصمیمی فقط در جسارت یک دولت انقلابی می‌گنجد؛ وگرنه در شرایط معمولی دولت‌ها چنین جراتی به خود نمی‌دهند.
مومنی در گذشته نیز به تغییر جایگاه بانک‌ها در اقتصاد ایران، بی‌توجهی به مساله عدالت اجتماعی و موارد دیگری هم اشاره کرده بود که به نظر او در سال‌های اول انقلاب در کانون توجهات قرار داشت اما به مرور و با حاکم شدن دیدگاهی که مومنی آن را دیدگاه «تعدیل ساختاری» می‌نامد، اولویت این مساله هم کمرنگ شد.
از وارد‌کننده به صادرکننده محصولات پزشکی تبدیل شدیم
این اقتصاددان اضافه کرد: در چارچوب طرح ژنتیک دارویی به جای اینکه در چارچوب برندهایی که عمدتا فراملیتی بودند مناسبات دارویی خود را تنظیم کنیم - مثل اتفاقی که در قبل از انقلاب اسلامی افتاده بود- در این دوره تصمیم گرفته شد تا روی عناصر سازنده هر دارویی تمرکز شود و به این ترتیب دست فراملیتی‌های دارو از بازار داروی ایران کوتاه شد. طبق تحقیقاتی که توسط سازمان برنامه و بودجه انجام شده است، اگر قرار بود الگوی مصرف داروی ایرانیان با استاندارد پس از انقلاب استمرار یابد، در سال ۱۳۶۸ برای اینکه مشکل دارویی نداشته باشیم، باید سیزده و نیم میلیارد دلار واردات دارویی انجام می‌دادیم؛ در حالی که در سال‌های جنگ منابع ارزی تخصیص یافته به دارو هیچ سالی از ۵۰۰ میلیون دلار بیشتر نشد.
مومنی افزود: به این تجربه بسیار خارق‌العاده در ده ساله انقلاب مساله عدالت و سلامت را هم اضافه کنید؛ مجموعه برنامه‌هایی که از طریق خانه‌های بهداشت پیگیری می‌شد. یکی از دستاوردهای مهم در این زمینه، زمینه پیشگیری از بیماری است که بخشی از امید به زندگی را مرهون آن است. حتی تا سال‌های میانی جنگ ما واردات پزشک داشتیم ولی اکنون جزو صادرکنندگان پزشک هستیم. این یکی از دستاوردهای مهم پزشکی در دوران جنگ است.
او با یادآوری آن دوران و اینکه خود مسوولیتی در دولت داشت و به عنوان یکی از دستیاران اقتصادی نخست‌وزیر وقت فعالیت می‌کرد، ادامه داد: شانس آن را داشتم که در دوران جنگ در دستگاه نخست‌وزیری باشم و جزییات فرآیندی که طی شد را بررسی کنم. متوجه شدم که گروه‌های ذی‌نفع مقاومت بسیاری داشتند.
یکی از موقعیت‌های افتخارآمیز آن دوران مسائل مربوط به خدمات پزشکی در جنگ تحمیلی است. واقعیت آن بود که بدون آنکه ذره‌ای تمرین وجود داشته باشد، توانستیم در برابر شوک‌های تقاضای بزرگ، کارنامه قابل قبولی از خود ارایه کنیم. در آن دوران ذخیره دانایی در حوزه سلامت وجود دارد که اکنون می‌تواند مورد ارزیابی قرار گیرد.
مومنی در گذشته و درباره تغییر روند دولت با انتقاد از کنار گذاشتن سنت انقلاب در اداره دولت گفته بود: «کلید بحث در اینجا ماجرای توسل به شوک‌درمانی در دوران پس از تعدیل ساختاری است که باعث شده است ما به ویژه از منظر رفتارهای مالی دولت، تا حدود زیادی منطق‌های استفاده توسعه‌گرا از نفت که در ١٠ سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تثبیت شده بود را از دست بدهیم.
از نقطه عطف برنامه تعدیل ساختاری تا به امروز، رفتارهای مالی دولت حکایت از یک گذار خطرناک از دولت خام فروش به سمت دولت آینده‌فروش را به نمایش می‌گذارد و منظور از دولت آینده فروش این است که از نقطه عطف سال ١٣٦٨ تا به امروز، دولت برای اداره امور جاری خود، هر روز به صورت افزایشی نسبت به گذشته، نیازمند وام‌گیری‌های داخلی و خارجی بیشتری می‌شود.»
