◄ متن و حاشیه راه‌آهن برقی تهران- مشهد

 وبلاگ عباس قربانعلی‌بیک: رهبر معظم انقلاب در مراسم سالگرد رحلت امام (ره) با اشاره به تمرکز امام خمینی در دوران مبارزات و پس از پیروزی انقلاب بر اولویت‌ها و موضوع اصلی و پرهیز از حواشی فرمودند به حول و قوه الهی، ما دچار انفعال و ضعف نمی­‌شویم و در برابر زیاده‌خواهی و زورگویی دشمنان میایستیم، هیجان‌زده و احساسی تصمیم نمی­‌گیریم و به جای متن، وارد حاشیه ‌ها نمی‌شویم، اولویت‌های خود را به توفیق الهی تشخیص خواهیم داد.

اکنون بیش از 10 سال از برگزاری اولین مناقصه برقی کردن قطار تهران- مشهد و قریب 10 سال از تعیین کنسرسیوم برنده و بیش از چهار سال از ترک تشریفات مناقصه و واگذاری پروژه به شرکت مپنا و شرکت CMC چین می‌گذرد و با وجود تامین منابع لازم سهم 15 درصد دولت ایران، متاسفانه این پروژه مهم و حیاتی همچنان فاقد تحرک به نظر می‌رسد.   

برقی­‌سازی راه‌آهن تهران- مشهد براساس برنامه چهارم برای افزایش حمل مسافر ریلی در سال 1382 در کمیسیون مشترک کرواسی پیشنهاد شد و مورد موافقت وزیر وقت راه قرار گرفت ولی پس از مصاحبه ایشان با سیمای جمهوری اسلامی در بازگشت از ماموریت و با اشاره به تصمیم برقی­ کردن کل راه‌آهن و مخالفت مدیرعامل وقت، موضوع متوقف گردید.

مخالفت مدیرعامل به‌علت گزارش مرکز تحقیقات به استناد مطالعات سال 71 و ارائه پیشنهاد لغو برقی نمودن مسیر بافق- بندرعباس بود که با اصلاح محاسبات و اعمال تاثیر برقی­ نمودن بر تعداد لکوموتیو حالت مسافری، مخالفت­‌ها کاهش یافت.

پس از اخذ قیمت‌های جدید از شرکت‌های متعدد خارجی و قانع شدن مدیرعامل و هیئت مدیره، موضوع در اواخر سال 84 با استاندار خراسان رضوی مطرح شد و در دستور کار هیئت دولت قرار گرفت و با تصویب هیئت دولت، قرار شد برقی کردن تهران- مشهد مورد مطالعه قرار گیرد ولی سازمان مدیریت مطالعه کل مسیرها را برای اولویت بندی در سال 85 مصوب نمود و پس از ارائه گزارش مشاور خارجی و تایید آن، در سال 86 بودجه فقط برای برقی نمودن، بدون ناوگان مصوب شد.

به‌دلیل طولانی بودن مدت متوسط هشت سال برای مذاکرات و خرید لکوموتیو در دو پروژه آلستوم و زیمنس و بنا به دستور وزیر وقت، تامین لکوموتیو نیز در مناقصه منظور گردید و پس از انتشار آگهی ارزیابی کیفی پیمانکاران در سال 86 و حضور 74 شرکت کننده، شرکت‌ها به تشکیل کنسرسیوم­‌های قوی ترغیب شدند و نهایتا پیشنهادات پنج گروه دریافت شد.

برآورد کارشناسی مجری طرح قبل از باز کردن پیشنهادات، 853 میلیون یورو اعلام گردید (با محدوده کار شامل: برقی کردن تهران- مشهد با سرعت 250، برقی نمودن مسیر تهران- گرمسار، تامین70 دستگاه لکوموتیو مسافری و باری، تعمیرات و نگهداری پنج ساله، 100 مگاوات نیروگاه پشتیبان، ماشین­‌آلات تعمیر و نگهداری، تجهیز تعمیرگاه‌ها، احداث ساختمان‌های اسکادا و دپو ماشین ­آلات ظرف 30 ماه) و نقشه راه برای رسیدن از سرعت 160 به 250.

در این راستا تاییدیه 5/3/86 دفتر فنی شرکت ساخت برای سرعت 230، تاییدیه اداره کل علائم برای سرعت 250 ATC و تاییدیه شرکت سازنده ترمز برای سرعت 200 واگن‌ها با دو دیسک ترمز اخذ شد و با مجوز سال 78 اداره‌کل خط، عرض واگن 2.3 متر و با پیش‌بینی دفتر برقی عبور واگن مسافری عرض 4.3 و واگن دوطبقه کانتینری امکان‌پذیر شد.

با بررسی ابعاد مختلف این پروژه به نظر می‌رسد غفلت از اولویت ‌ها و پرداختن به حواشی در این پروژه مهم موجب بروز تاخیر، افزایش هزینه و از دست دادن فرصت‌ها شده است که به عنوان نمونه می‌توان به افزودن بازسازی و اصلاح خط به پروژه اشاره نمود در حالی که با شبیه‌سازی یکی از شرکت‌های بزرگ اروپای غربی، تاثیر افزایش سرعت از 160 کنونی به 200 کمتر از 23 دقیقه است و با برقی کردن، زمان سیر قطار 12 واگنه با یک لکوموتیو، از حدود 10 ساعت به حدود 6 ساعت کاهش می‌یابد که در کاهش زمان سیر مبین تاثیر 10 برابری برقی­ کردن نسبت به افزایش سرعت بود که همین موضوع سبب شد  موضوع ارتقای خط در مناقصه 86 منظور نشود (پس از برقی کردن نیز بازسازی میسر خواهد بود).