راه غلبه بر ترافیک

محسن هاشمی*: آغاز سال تحصیلی در عین شور و نشاطی که با بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها برای شهر به ارمغان آورده است، بر سنگینی ترافیک معابر تهران نیز افزوده است و این موضوع در روز نخست فصل پاییز کاملا محسوس بود، ترافیک در بسیاری از معابر تهران نسبت به فصل تابستان سنگین‌تر شده بود و زمان سفر بخشی از شهروندان تهرانی تا دو برابر روزهای گذشته افزایش یافت.

البته بخشی از این ترافیک به‌دلیل ترددهای خاص روز اول مهر و روزهای نخست مدارس است و قاعدتا در هفته‌های آتی تا حدودی معابر شهر روان‌تر می‌شود اما بخشی از آن نیز نتیجه کم توجهی مدیریت شهری طی سال‌های اخیر به سیستم حمل‌ونقل عمومی و سیاست خودرومحوری بوده‌است.

بنابر اهداف برنامه دوم شهرداری تهران، تعداد ناوگان اتوبوسرانی در تهران بایست هم‌اکنون به حدود 9هزار دستگاه می‌رسیده است؛ درحالی‌که این عدد در حدود 6هزار دستگاه یعنی حتی کمتر از میزان 5سال گذشته مانده‌است و نه‌تنها 50درصد اتوبوس نو به ناوگان افزوده نشده، بلکه بخشی از اتوبوس‌های در حال استفاده نیز به‌دلیل فرسودگی از رده خارج شده‌اند.

در حوزه حمل ونقل ریلی انبوه‌تر، کمبودها به‌مراتب بیشتر است و با اینکه طول خطوط مترو طی 5سال گذشته بیش از 30درصد افزایش یافته، تامین واگن‌ها و تجهیزات ثابت و سیار مترو براساس این روند صورت نگرفته و متروی تهران امروز با یک‌سوم ظرفیت خود فعالیت می‌کند. تقاضای این کمبود سیستم حمل‌ونقل عمومی به‌صورت طبیعی به حوزه حمل‌ونقل خودرو محور سرریز می‌شود و نتیجه آن سنگین شدن ترافیک و افزایش آلودگی هواست که دو معضل اصلی شهروندان تهرانی را تشکیل می‌دهد.

در نگاهی منصفانه نباید همه بار سیستم حمل ونقل عمومی تهران بر دوش مدیریت شهری گذاشته شود، واقعیت این است که دولت نیز تکالیفی جهت تامین تجهیزات و منابع توسعه سیستم حمل ونقل عمومی تهران بر دوش دارد که محقق نشده‌است. باید بپذیریم تا زمانی که در عمل و نه شعار و وعده، توجه کافی به سیستم حمل ونقل عمومی انجام نشود، گرهی از ترافیک تهران گشوده نخواهد شد و در ماه‌های پیش رو و با کاهش نسبی دمای هوا، باید منتظر پدیده وارونگی دما و افزایش آلاینده‌ها باشیم.

بجاست در شرایطی که مطالعات علمی نشان می‌دهد خسارت ضعف سیستم حمل ونقل عمومی تهران، اعم از سوختن بنزین و گازوئیل یارانه‌ای، اتلاف وقت، آسیب به سلامتی شهروندان و... بالغ بر میلیاردها دلار در سال است، درحالی‌که در اکثر کلانشهرهای جهان، با مالیاتی که از سوخت‌های فسیلی گرفته می‌شود، ما میلیاردها دلار صرف یارانه سوخت‌های فسیلی خودروها می‌کنیم، اگر کسری از این مبلغ را به توسعه و تقویت سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران اختصاص دهیم می‌توانیم از زیرساخت‌های ایجاد شده در آن، به‌صورت بهینه استفاده کنیم. باید بپذیریم که تنها راه‌حل ترافیک وآلودگی هوای تهران، تقویت سیستم حمل ونقل عمومی است که جز با یاری دولت، اراده مدیریت شهری و مشارکت شهروندان حاصل نمی‌شود.

البته که امسال شاهد تعامل بسیار مناسبی بین مدیریت شهری و پلیس در زمینه کنترل ترافیک بودیم؛ به همین دلیل ترافیک پس از گذشت ساعتی به حالت همیشگی برگشت و شاید خیلی‌ها توقع نداشتند در خیلی معابر اصلی ترددی روان را نظاره‌گر باشند. صدالبته که انتظار ترافیک تاحدودی سنگین در ابتدای ساعات کاری روزهای اول مهر، طبیعی به‌نظر می‌رسد. با وجود این، توجه به حمل‌ونقل عمومی نباید از یاد برود. حتی حرکات نمادین و همراه شدن با مردم می‌تواند به این حوزه کمک کند. اینکه شهروندان ببینند منتخبان‌شان در پارلمان شهر برای به صدا درآوردن صدای زنگ یک‌مدرسه، با مترو یا اتوبوس مسیر را طی می‌کنند، هم آنها را دل‌گرم می‌کند و هم اینکه سبب می‌شود تا همه برای پرداخت مطالبات حوزه حمل‌ونقل عمومی دست به‌کار شوند. بنابراین هم مردم باید همراه شوند و هم مسئولان و مدیران شهری.

*رئیس شورای شهر تهران