◄ نقش قطارهای درون‌شهری و حومه‌ای در تخلیه اضطراری
مقابله با سوانح بدون در نظر گرفتن فعالیت‌های مربوط به تخلیه، تقریباً غیر قابل تصور است.
تخلیه اضطراری یکی از فعالیت‌هایی که در زمان بروز حوادث اهمیت بسیار پیدا می کند. آگاهی از چگونگی انجام تخلیه اضطراری و جزئیات آن و همچنین آمادگی برای اجرای آن در هنگام بروز حوادث طبیعی و بشرساخت، از مهمترین فعالیت‌های ارتقای آمادگی جوامع برای مقابله در هنگام بروز سوانح است. مقابله با سوانح بدون در نظر گرفتن فعالیت‌های مربوط به تخلیه، تقریباً غیر قابل تصور است.
حمل‌ونقل می‌تواند نقشی حیاتی درتخلیه اضطراری که نمونه آشکار آن یازدهم سپتامبر2001 است ایفا نماید. متعاقب این واقعه در ساعات شلوغی صبح مقامات حمل‌ونقل شهری نیویورک و نیوجرسی مسافران به بخش پایینی منهتن برده و باعجله کارمندان، اتوبوس‌ها و تجهیزات مورد نیاز را برای کمک به امدادرسانان به محل حادثه رساندند. در شهر واشنگتن دی سی، تعطیلی ادارات دولتی پس از واقعه پنتاگون باعث مسدود شدن خیابان‌ها شد و مردم متروی شهری را برای حمل‌ونقل از منطقه حادثه‌دیده انتخاب کردند.
در طرح‌های تخلیه اضطراری، قطار درون‌شهری و حومه می‌تواند از وسایل نقلیه مهم باشد. به عنوان مثال در شهر شیکاگو یک کانون ریلی اصلی به‌نام مترا و دومین سامانه ریلی حومه بزرگ درآمریکا به نام آمتراک به همراه سازمان حمل‌ونقل شیکاگو، به عنوان سازمان‌های کلیدی پشتیبانی کننده از حمل‌ونقل در طرح تخلیه منطقه مرکزی تجاری شیکاگو محسوب می‌شوند. شرکت مترا به خدمات سازمان حمل‌ونقل شیکاگو کمک می‌کند و آمتراک نیز از تجهیزاتی و در حد امکانات خود کمک می‌نماید.
مدیران وضعیت اضطراری منطقه در حال بررسی این موضوع هستند که آیا در مواقع اضطراری وجود یک سامانه هماهنگ‌کننده بین وسایل حمل بار می‌تواند برای کمک به باز نگه‌داشتن جاده‌ها و خیابان‌ها برای استفاده از وسایل نقلیه 2 شرکت آمتراک و مترا، کمک کند. قطار حومه که تحت نظارت سامانه ریلی نیویورک است، بخش جدایی‌ناپذیر از طرح‌های تخلیه اضطراری محسوب می‌شود. اگرچه شرکت آمتراک بلافاصله پس از واقعه 11 سپتامبر 2001 در مرکز تجارت جهانی نیویورک خدمات‌رسانی خود را متوقف نمود. ولی وقتی ایمنی منطقه اعلام شد خدمات ویژه آن برای انتقال حدود 1000 آتش‌نشان، افسر پلیس و امدادگر از شهرهای بوستون و واشنگتن دی سی برای کمک به امدادگران محلی، از سرگرفته شد.
قبل از گردباد ریتا درسال 2006 به کمک شرکت امتراک خدمات شرکت قطارهای تری نیتی(Trinity Railway Express) برای کمک به تخلیه حدود 450 مسافر در شهر هوستون به سوی این شهر هدایت شد. سازمان حمل‌ونقل شهر شیکاگو توصیه کرده است که هنگام تخلیه گسترده از حق تقدم ویژه حمل‌ونقل ریلی استفاده شود. زیرا در چنین مواقعی کارآیی حمل‌ونقل ریلی بیشتر است، به‌طوری که در موقع گردباد سال 2006، شرکت آمتراک اقدام به قراردادن 24 قطار مسافربری در خارج از شهر نئو اولئان نمود تا ظرفیت تخلیه حدود 2000 نفر را فراهم نماید.
افزونگی سامانه ریلی شهر نیویورک، ارزش خود را درتخلیه بخش‌های پایینی منهتن، متعاقب انفجار مرکز تجارت جهانی ثابت نمود. با این وجود در شهر نیویورک و شیکاگو سامانه‌های حمل‌ونقل ریلی مسیرهای ریلی را با سامانه مسافری درون‌شهری (آمتراک) و سامانه‌های حمل محموله، به‌طور اشتراکی استفاده می‌کنند. در نیویورک سامانه ریلی ان.جی.تی NJT- Rail از ریل‌های متعلق به آمتراک استفاده می‌کند و ایستگاه پنسیلوانیا که در تملک آمتراک است به عنوان پایانه اصلی منهتن محسوب می‌شود. هیچ یادداشت تفاهمی در مورد این‌که کدام سامانه هنگام وقوع وضعیت اضطراری از اولویت برخوردار است وجود ندارد. در شیکاگو مدیران ستادهای وضعیت اضطراری درحال بررسی سامانه حمل محموله هستند تایک راهکار عملیاتی پیدا نمایند که درصورت نیاز به تخلیه اضطراری سازمان‌های حمل‌ونقل محلی و آمتراک را دراولویت قرادهد.
در وضعیت اضطراری بدون اطلاع قبلی، سامانه‌های حمل‌ونقل معمولی، ریلی حومه و درون‌شهری وظایف زیر را انجام خواهند داد.
- انتقال مسافران از محل حادثه از طریق تبدیل قطارهای شهر شیکاگو به وسیله اصلی حمل‌ونقل و استفاده مجدد از اتوبوس جهت سوار کردن مسافران از نقاط تجمع و مراکز حمل‌ونقل به مناطق ازپیش تعیین شده که مکان آنها بستگی به موقعیت شدت و محیط اطراف حادثه دارد. طبق گزارش سازمان حمل‌ونقل شیکاگو، می‌توان هر ساعت بیش از 100 هزار نفر را به وسیله قطار وحدود40 هزار نفر را با اتوبوس تخلیه نمود که این مقدار فراتر از ظرفیت اوج ترافیک است.
- انتقال و دور نمودن مسافران قطارحومه از محل حادثه، کمک به خدمات سازمان حمل‌ونقل شیکاگو، هماهنگی تغییرات در برنامه‌ها و مسیرها با دفتر مدیریت وضعیت اضطراری مخابرات حمل‌ونقل پلیس و سایر مقامات مجری قانون شهر شیکاگو
- تامین تجهیزات کمکی حمل‌ونقل از تاسیسات تعمیر و نگهداری مرکز شهر و تاسیسات مستقر در مجاورت شهر ایندیاناپلیس
* کارشناس مرکز کنترل و فرمان متروی تهران
