آشنایی با هواپیماهای دوزیست و تاریخچه آنها

هواپیماهای دوزیست گونه‌ ای از هواگرد ثابت بال بوده که قابلیت برخاست و فرود بر روی سطح آب را دارا هستند. این هواپیماها زیر مجموعه از هواپیماهای آبی خاکی محسوب می شوند که قادر به فرود و برخاست بر روی سطح خشک و آب هستند. هواپیمای آبی خاکی گونه‌ای از هواپیما است که توانایی برخاستن و فرود آمدن بر روی سطح آب و در خشکی را داراست.

این هواپیماها غالباً از سرعت و مانور پذیری کمتری نسبت به هواپیماهای مخصوص فرود بر روی باند فرودگاه برخوردار هستند. هواپیمای دوزیست به 2 گروه هواپیمای آب نشین دارای ارابه فرود و شناورهای پرنده تقسیم‌ بندی می‌شوند که گونه اول شامل هواپیماهای سبک با شعاع پروازی کم و دسته دوم شامل هواپیماهای سنگین تر و شعاع پروازی بیشتر هستند. نخستین پرواز موفق با این گونه از هواپیما در سال ۱۹۰۵ میلادی بر روی رودخانه سن انجام گرفت. نیروی دریایی فرانسه نخستین سفارش دهنده از این نوع هواپیما در سطح جهان بود و به دنبال آن نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا و نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا نیز مدل هایی از این هواپیما را به سازندگان داخلی سفارش دادند.

 در خلال جنگ جهانی اول نیروی دریایی بریتانیا توانست با استفاده از این نوع هواپیما حملات دریایی موثرتری را علیه آلمان ترتیب دهد. با پایان جنگ جهانی اول شرکت‌ های هواپیمایی بریتانیا پروازهای دوربردی را به آفریقای جنوبی و استرالیا با استفاده از این هواپیما  ترتیب دادند. خطوط هوایی سراسری آمریکا نیز با به کارگیری هواپیمای آب نشین بوئینگ ۳۱۴ کلییر شروع به استفاده از این نوع هواگرد کرد.

در خلال جنگ جهانی دوم استفاده از این هواپیما به اوج رسید. کشورهای زیادی که ارزش استفاده از آن را درک کرده بودند در اموری نظیر دیده بانی توپخانه برای نبرد ناوها، عملیات امداد و نجات هوایی در دریا،  انهدام زیردریایی های دشمن و گشت‌ زنی دریایی از این هواگرد بهره می بردند.

 با پایان جنگ جهانی دوم و ظهور جت استفاده از این هواپیما به مرور زمان کمرنگ شد اما در چند سال اخیر استفاده از هواپیماهای دوزیست در جهان رونق گرفته است. در این میان کشور چین در سال ۲۰۱۷ میلادی هواپیمای  AVIC AG 600خود را که بزرگترین هواپیمای دوزیست جهان است جهت امور نظارت دریایی،  کشف  منابع ، خاموش کردن آتش و حمل مسافر و بار طراحی و معرفی کرد این هواپیما با ورود به دریا قابلیت ذخیره ۱۲ تن آب را دارد. طول آن ۳۷ متر است و حداکثر سرعت آن در آسمان ۵۶۰ کیلومتر در ساعت است اما یکی از مشکلات و خطرات هواپیماهای دوزیست اطمینان از چرخ های مناسب برای فرود است.

در عملکرد عادی خلبان از چک لیست استفاده می کند و مواردی را تائید می کند اما از آنجایی که دوزیستان می توانند آن‌ها به سمت بالا و پایین بیاورند خلبانان باید مراقبت بیشتری را انجام دهند تا از صحت آنها برای مکان انتخابی فرود مطمئن باشند.

* کارشناس هوانوردی

منبع:  Aviation Articles