◄ ارتقای همکاری های حمل و نقلی منطقه ای در چارچوب سازمان همکاری های اقتصادی اکو
پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) هفتم آذر ماه سال جاری به میزبانی ترکمنستان برگزار و این کشور رئیس دوره ای اکو خواهد شد. این نوشتار حاوی پیشنهاداتی برای افزایش همکاری های اقتصادی مرتبط با حوزه حمل و نقل در این سازمان است.
پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) هفتم آذر ماه سال جاری به میزبانی ترکمنستان برگزار و این کشور رئیس دوره ای اکو خواهد شد. این نوشتار حاوی پیشنهاداتی برای افزایش همکاری های اقتصادی مرتبط با حوزه حمل و نقل در این سازمان است.
سازمان اکو با عضویت یازده کشور (ده کشور اعضای اصلی شامل کشورهای ایران، پاکستان و ترکیه اعضای موسس و کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان و یک ناظر) در محل تلاقی 2 قاره آسیا و اروپا و آب های آزاد و دسترسی به خلیج فارس، دریای خزر، دریای سیاه، دریای مدیترانه، دریای عمان و اقیانوس هند جایگاه ویژه ای در جغرافیای جهان دارد و سازمان اکو در آسیا کلید تعامل شرق - غرب و شمال – جنوب است و لذا نقش حمل و نقل در فعالیت های آن بسیار بارز می‌باشد.
اجلاس سران سازمان می تواند در جهت حل و فصل مناسبات اقتصادی، ایجاد راهکارها و زمینه ساز گسترش فعالیت های اقتصادی بین اعضای سازمان، موثر باشد و با همکاری اعضای تجارت درون منطقه ای رونق گیرد و جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یک عضو اثرگذار و مهم می‌تواند با ارائه پیشنهادات و راهکارها جهت حل موضوعات نقش آفرینی نماید در همین راستا جا دارد بر اهتمام ایران به توسعه کریدورهای ترابری بین المللی و ترانزیتی به ویژه به صورت ریلی اشاره شود که در سال های اخیر طرح های مهم راه آهن خواف- هرات، قزوین – رشت و میانه –بستان‌آباد به بهره برداری رسیده و احداث طرح های توسعه راه آهن چابهار- زاهدان و رشت-کاسپین/انزلی با پیشرفت مناسب و با شتاب ادامه دارد و همچنین طرح های راه آهن بستان آباد- تبریز، رشت-آستارا، شلمچه – بصره، کرمانشاه – خسروی و نیز زاهدان – بیرجند – یونسی در دست پیگیری می باشند.
سازمان اکو در حوزه حمل و نقل تلاش برای افزایش همکاری بین اعضا داشته و به عنوان نمونه پروژه های توسعه و تجهیز ایستگاه راه آهن سرخس و همچنین راه‌آهن آستارای ایران به آستارای جمهوری آذربایجان و برقراری قطارهای ترانزیتی از پاکستان به ترکیه از ایران از جمله اقدامات موفق قبلی بوده است که با همکاری مشترک بین اعضاء و توجه سازمان اکو صورت گرفت و می‌توان بر ضرورت منظم کردن و افزایش حرکت قطارهای باری برنامه ای به ویژه کانتینری و مسافربری در مسیرهای ریلی موجود بین کشورهای عضو اکو تاکید کرده و در محدوده کشورمان برقراری قطارهای برنامه ای از آستانه یا آلماتی (قزاقستان) به بندرعباس و اسلام‌آباد (پاکستان)- تهران – استانبول (ترکیه) دنبال شود.
همچنین در راستای توسعه زیربناهای ترابری در کشورهای منطقه و پیوستگی شبکه های حمل و نقل ترانزیتی منطقه، پیشنهاد می شود اجرای سریع برخی پروژه های مهم در حوزه راه آهن از جمله ساخت خط آهن در حاشیه دریاچه وان در ترکیه، خط آهن رشت - آستارا (ایران)، بازسازی خط آهن کویته - تفتان در پاکستان، احداث خطوط آهن از مرز شیرخان بندر به مزارشریف و نهایتاً هرات در افغانستان در این سازمان پیگیری شود تا جایگاه بالقوه ایران در حمل و نقل بین المللی عملاً تقویت گردد. ضمن اینکه باید بر اهمیت ترویج و تسهیل حمل و نقل ترکیبی برای اجتناب از معطل ماندن در دوره احداث زیربناهای جدید تاکید شود.
جا دارد کشورمان برای حداکثر نمودن همکاری های حمل و نقل و رفع موانع تجاری و گمرکی و رونق دادن به کریدورهای ترابری بین‌المللی و سرمایه‌گذاری های مشترک در مسیرهای بین‌المللی (اعم از احداث زیربناها و صنایع یا فعالیت های تجاری) جهت انتفاع اقتصادی و اجتماعی کشورهای عضو با استفاده از ابزارها و نهادهای مختلف از جمله با استفاده از نقش مناطق آزاد تجاری و توافق نامه های دو یا چند جانبه گمرکی و تجاری و حمل و نقلی تلاش نماید و این موضوعات در اهداف کمیته های کاری مشترک درج و پیگیری گردد.
البته سازمان اکو دارای شورای هماهنگی حمل و نقل و ترانزیت اکو (TTCC)، بوده که ارتقای آن به نهاد دایمی هماهنگی حمل و نقل و ترانزیت در ساختار سازمانی اکو می تواند مدنظر قرار گیرد تا با توجه به اهداف سازمان اکو، افزایش فعالیت و هماهنگی در امور حمل و نقل و ترانزیت را با استفاده از امکانات کشورهای عضو و همگرایی و هماهنگی برنامه ها و فعالیت ها پیگیری نماید و امتیازات تعرفه ای برای تسهیل این موضوع به کار گرفته شود.
نکته مهم دیگر آنکه همکاری اقتصادی و حمل و نقلی بین اکو با کشورهای بزرگ آسیایی (چین، روسیه، هندوستان) و همچنین اتحادیه اوراسیا و اتحادیه اروپا می‌تواند منتهی به توسعه اقتصادی و افزایش ثبات و کاهش تنش های منطقه ای باشد، بنابراین پیشنهاد می‌شود سازمان اکو گسترش فعالیت‌های حمل و نقل و تجارت با کشورهای مذکور را دنبال نموده و راهکارهای آن بحث شود مثلا امکان دعوت از کشورها و اتحادیه‌های فوق برای عضویت نظارتی در سازمان اکو بررسی شود.
از منظر نهادهای مالی نیز بانک اکو و بیمه اکو وجود دارند و سابقه طولانی برای پروژه های حمل و نقل و ترانزیت دارد و سرمایه گذاری صندوق توسعه ملی کشورمان در بانک اکو می تواند برای افزایش صدور خدمات فنی و مهندسی در کشورهای منطقه مفید باشد. این موضوع با توجه به توانمندی های بالقوه کشورمان در حوزه های مختلف فنی از جمله در امور ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل اهمیت دارد و علاوه بر ارزآوری برای توسعه اقتصادی و تقویت همگرایی کشورهای منطقه و ارتقای دانش و فن‌آوری مدنظر گیرد.
*مشاور اقتصادی معاونت ساخت و توسعه راه‌آهن
