◄ کاهش سوانح ریلی؛ نیازمند برنامه ریزی و توجه به نیروی انسانی
در هنگام ورود به مرکز کنترل شهر لایپزیک در همان ابتدا موبایل را از من گرفتند و اعلام کردند استفاده از موبایل به دلیل برهم زدن تمرکز اپراتورهای کنترل، داخل سالن ممنوع می باشد.
به بهانه سانحه ریلی متروی تهران کرج که اخیرا به وقوع پیوست و همچنین سانحه ریلی هفتخوان که در راه آهن به وقوع پیوسته بود چند خاطره برای انتقال تجربه، بیان می کنم:
در مقطعی از زمان برای کاری به کشور چین سفر کرده بودم و از میزبان تقاضا کردم برای سفر از شهر شانگهای به پکن به جای وسیله نقلیه هواپیما از راه آهن سریع السیر استفاده نمایم و برای همین به ایستگاه راه آهن رفته و سوار قطار شدم. متوجه شدم قطار به جای سرعت 350 کیلومتر بر ساعت که سرعت تعریف شده خط بود با سرعت حداکثر 300 کیلومتر بر ساعت در مسیر حرکت می کند. علت را جویا شدم که چرا سرعت به میزان 50 کیلومتر بر ساعت کمتر است؟ توضیح جالبی ارائه و عنوان کردند به دلیل سانحه ای که یک سال پیش در این خط داشتیم وزارتخانه دستور داده است تا زمانی که علت دقیق سانحه مشخص نشود و راهکارهای اصلاحی برای جلوگیری از سانحه مشابه ارائه واجرائی نگردد حق ندارید با سرعت حداکثر 350 کیلومتر بر ساعت در این خط حرکت کنید و این موضوع اهمیت راه آهن چین به امنیت حرکت قطار ها را نشان می داد. بعدها و بعد از گذشت سه یا چهار سال متوجه شدم سرعت به شرایط اولیه خود بازگشته است.
در خاطره ای دیگر به یاد دارم برای تهیه گزارشی برای چگونگی ایجاد یک مرکز کنترل ترافیک ریلی در تهران (که در حال حاضر وجود دارد) به کشور آلمان به عنوان یکی از کشور های پیشرو در این زمینه در اروپا سفر کرده بودم و اتفاقا از مرکز کنترل شهر لایپزیک در آلمان به عنوان یکی از هفت ناحیه کشور آلمان (کشور آلمان از جهت کنترل ترافیک ریلی به هفت ناحیه تقسیم شده است) و همچنین از مرکز کنترل شهر فرانکفورت به عنوان مرکز مانیتورینگ ترافیک کل کشور آلمان بازدید داشتم.
نکات قابل توجه ای در این بازدیدها وجود داشت که بسیار قابل تامل است. در هنگام ورود به مرکز کنترل شهر لایپزیک در همان ابتدا موبایل را از من گرفتند و اعلام کردند استفاده از موبایل به دلیل برهم زدن تمرکز اپراتورهای کنترل، داخل سالن ممنوع می باشد. در هنگام ورود کفش های خود را اجبارا عوض کردیم و از کفش های راحتی استفاده کردیم که در هنگام حرکت سر وصدا ایجاد نکند و این هم به دلیل این بود که تمرکز اپراتورها برهم نخورد. ضمنا به اینجانب تذکر دادند که با اپراتورها به هیچ وجه صحبت نکنم و در صورت داشتن سوال پس از بازدید از مرکز و بیرون از سالن از مسئول مربوطه سوالم را بپرسم تا به این صورت نظم سالن برقرار باشد زیرا اپراتور وظیفه خطیر هدایت و حرکت قطارها را بر عهده دارد (یادآوری می کنم این مقدار کنترل و دقت در کشوری است که به سیستم های سیگنالینگ پیشرفته مجهز می باشد و در صورت اشتباه اپراتور خود سیستم قطعا جلوی اشتباه را می گیرد). زمانی که سوال کردم اپراتورها با این شرایط کار خسته خواهند شد، پاسخ دادند اپراتورهای این مرکز روزانه 6 ساعت به جای هشت ساعت در هر شیفت کار می کنند و چیزی به نام اضافه کار هم ندارند و این به دلیل فشار کاری و تمرکز بسیار بالائی است که باید داشته باشند تا اشتباه نکنند و موظف هستند در 2 مقطع سال به مدت دو 15 روز برای تخلیه روحی و روانی به مرخصی بروند تا شرایط روحی آنها بازیابی شود. از سوی دیگر هر 2 سال یک بار از نظر روانشناسی تست می شوند و در صورت عدم تائید سلامت روان قادر به انجام کار در مرکز کنترل نیستند و به واحدهای دیگر انتقال پیدا می کنند.
این مقدار سخت گیری برای این است که ایمنی حرکت قطارها برای ایشان بسیار حائز اهمیت است.
پس از آن بازدیدی از مرکز شبیه سازی حرکت متروها در شهر برلین داشتم که از یک سیستم شبیه ساز حرکت بهره می برد که می توانست شرایط واقعی حرکت و سوانح احتمالی را برای راننده شبیه سازی کرده و به این صورت عکس العمل راننده را در مواجه با خطرات ارزیابی کند.
نکته جالب این بود که رانندگان متروی شهری موظف بودند هر سال یک بار در این مرکز شبیه سازی آزمون های متعددی را بگذرانند تا ثابت شود قادر هستند در هنگام مواجه با شرایط خطرناک عکس العمل درستی داشته باشندو به این صورت جان مسافران را نجات دهند. از سوی دیگر هر 2 سال یک بار همان تست روان شناسی که برای اپراتورها اعمال می شد برای آنان هم اعمال می شد تا از سلامت روان رانندگان اطمینان حاصل نمایند.
حال سوالی که مطرح می شود این است که ما در کشور خود و در حمل و نقل ریلی داخل شهری و برون شهری چقدر به این نوع تست ها پایبند هستیم و آیا چنین مواردی را در برنامه کاری خود داریم؟
کاهش سوانح ریلی در طول سال های متمادی در کشورهای دیگر حاصل برنامه ریزی و استفاده درست از تکنولوژی و نیروی انسانی است. توجه به نیروی انسانی در کشور ما که متاسفانه به دلیل برخی تحریم ها امکان استفاده از تکنولوژی های نوین را ندارد، می تواند بسار موثر و موجب کاهش سوانح ریلی گردد.
از سوی دیگر با برنامه ریزی و برسی دقیق سوانح و ایجاد راهکارهای مناسب می توان خلاء های تکنولوژی را برای کاهش سوانح ریلی پر نمود.
* کارشناس حمل و نقل
ناگفته هم نماند اشکالات اساسی در راه آهن و حل نشدن آنها منشا اش خودباختگی امثال این نویسنده محترم است مسأله مهم این است که عدالت در نیروی انسانی وجود ندارد یکی با هزار فیس و افاده و سرشار از امتیاز و سفرهای خارجی و دیگری در پی حق اولیه اش سالها پشت در است
پس از خواندن متن فوق میخواستم در تایید آن مطلبی بنویسم. اما خواندن نظر عجیب اکبر آقا مرا ترغیب به پاسخی به ایشان کرد.
اکبر جان اگر نظری در مخالفت با مطالب متن داشتی داری میتوانی بنویسی. نسبت صفت خودباخته به ایشان مشکلی را حل نمیکند و کسی را هم مرعوب نمیکند. دیگر زمان این لفاظیها گذشته؛ مردم منطق و پاسخ عقلانی میخواهند. اگر مشکلات نیروی انسانی را قبول نداری پس چه عوامل دیگری را موثر میدانی؟ باید از تجربه دنیا درس بگیریم. دوره این حرف مضحک که باید به دنیا درس بیاموزیم گذشته. بعکس باید مودبانه باشیم، تجربه کنیم و از دستاوردهای دیگران درس بیاموزیم و فکر کنیم.