◄ اصلاح ساختاری و بهداشت مالی؛ راهکار برون‌ رفت شرکت های هواپیمایی از بحران

در شرایط فعلی، شرکت های هواپیمایی نمی توانند از یک طرف از یارانه سوخت استفاده کرده و از طرف دیگر توقع افزایش قیمت بلیت و قیمت گذاری آن در چارچوب عرضه و تقاضا را داشته باشند.

اگر قرار است مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت بلیت باشد، سوخت این شرکت ها نیز باید به صورت آزاد تهیه شود. با توجه به اینکه عموما قشر دو تا سه درصدی جامعه از حمل و نقل هوایی استفاده می کنند، ایرلاین ها فکر می کنند افزایش قیمت بلیت به سایر اقشار جامعه فشار نمی آورد. این نگاه جزیره ای آسیب زاست. اقتصاد به صورت یک زنجیره بوده و تبعات آن به سایر اقشار جامعه نیز تسری می یابد. 

نظر شرکت هایی هواپیمایی این است که عرضه و تقاضا و مکانیزم بازار باید تعیین کننده بلیت هواپیما باشد؛ درحالی که این تحلیل در شرایط بازار آزاد صدق می کند. اما در شرایط فعلی عرضه بلیت هواپیما در بازار بسیار کمتر از تقاضاست.

 تعدادی از ناوگان هواپیمایی دچار فرسودگی شده و عملیاتی نیستند که این موضوع عرضه بلیت را کاهش داده است. تعیین قیمت بلیت با مکانیزم عرضه و تقاضا در شرایطی که عرضه بلیت خود به خود کم است، نادرست است.

 هزینه های شرکت های هواپیمایی بالا است که بخشی از آن مربوط به افزایش نرخ ارز و افزایش حقوق و و دستمزد کارکنان است؛ اما بخش عمده ای از آن مربوط به تورم نیروی انسانی این شرکت ها و سوء مدیریت هایی است که داخل این شرکت ها اتفاق می افتد.

نمی توان در یک سال دوباره قیمت بلیت هواپیما را افزایش داد. قیمت بلیت یک بار در اوایل امسال به میزان ۳۰درصد افزوده شده و ایرلاین ها با گذشت ۶ ماه از آن تاریخ، درخواست مجدد افزایش بلیت را دارند.

افزایش قیمت بلیت در برابر عدم افزایش کیفیت خدمات

شرکت های هواپیمایی طی سال های گذشته، چندین بار قیمت بلیت را افزایش داده اند، در حالی که به تناسب به این افزایش، کیفیت خدمات ارتقا نیافته است.

طی چند سال گذشته، سرویس های پذیرایی که در پرواز ها ارائه می شود کمتر شده است. ایرلاین ها از یک طرف قیمت بلیت را افزایش داده و از طرف دیگر کیفیت خدمات و سرویس ها را کاهش داده اند.

ساختار صنعت حمل ونقل هوایی مریض و معیوب بوده و از نظر تعداد نیرو های انسانی، متورم است. شرایط موجود در بخش دولتی به صورت ناخودآگاه هزینه ها را افزایش داده و این هزینه ها متوجه مصرف کننده می شود. زمانی که هزینه تمام شده افزایش یابد مصرف کننده مجبور به پرداخت آن است. دولت به شرکت های هواپیمایی یارانه پرداخت می کند. دلیل این موضوع این است که قیمت بلیت تعادلی باشد و فشار به مصرف کننده وارد نشود.

اصلاح ساختاری؛ راه حل برون رفت از بحران

در این شرایط فعلی بهتر است شرکت های هواپیمایی با انجام اصلاحات ساختاری و بهداشت مالی، هزینه ها را مدیریت کنند.

در دنیا فرمول مشخصی وجود دارد که به نسبت هر صندلی تعداد مهماندار، کادر خدماتی و نیروی انسانی را تعریف می کند. در کشور حتی در شرکت های خصوصی نیز تورم نیروی انسانی وجود دارد. این موضوع هزینه سربار ایجاد کرده که شرکت ها برای جبران آن به افزایش قیمت بلیت روی می آورند.

پیشنهاد می شود شرکت های هواپیمایی به جای درخواست گرانی مکرر بلیت هواپیما، به انجام اصلاحات ساختاری برای کاهش هزینه ها و فعال سازی ناوگان فرسوده خود مبادرت کنند. طی بیست سال گذشته قیمت بلیت به صورت مستمر افزایش یافته اما خبری از کاهش هزینه و نوسازی ناوگان نبوده است. افزایش قیمت بلیت راه چاره این موضوع نیست، بلکه به صورت مسکن مقطعی و موقتی عمل می کند و باعث می شود این شرکت ها چند وقت به حیات خود ادامه دهند. صنعت حمل ونقل هوایی کشور نفس های آخر خود را می کشد. تنها بخشی از آنها به تحریم ها ارتباط دارد و بخش عمده آن خالی شدن بدنه این صنعت از نخبگان و کارشناسان متخصص است. بسیاری از این افراد و خلبان ها در حال مهاجرت هستند؛ در حالی که اینها سرمایه صنعت و بسیار مهم تر از گران کردن بلیت هواپیما هستند. منابع انسانی بالاترین سرمایه یک شرکت حمل ونقل هوایی است که به راحتی در حال خالی کردن صحنه هستند و شرکت های هواپیمایی به فکر این موضوع نیستند.

 در سال های گذشته بارها قیمت بلیت هواپیما افزایش داده شده اما خروجی مثبتی نداشته است. این داستان نیازمند اصلاحات ساختاری و بهره مندی از نظر کارشناسان و متخصصان این صنعت است. به علت گذاشته شدن افراد غیرمتخصص و تصمیم گیری های نادرست؛ هزینه های اضافی برای شرکت ها ایجاد شده که نتیجه آن درخواست گرانی بلیت هواپیماهاست. این چرخه باطل باید اصلاح شود. هزینه تمام شده شرکت ها بالاست و آنها اکثرا زیان ده هستند. اگر قیمت بلیت به طور مثال تا 50 درصد نیز افزایش یابد، پاسخگویی نیاز شرکت ها نیست. بخشی از راهکار نوسازی ناوگان خرید هواپیما های دست دوم است و تبدیل تهدید ها به فرصت هاست. اخیرا نیز یک شرکت هواپیمایی با دور زدن تحریم ها، مبادرت به خرید چند دست هواپیمای دست دوم ورزیده است. این اتفاقات در شرایطی می افتد که یک مدیریت نخبه در رأس یک شرکت هواپیمایی قرار داشته باشد.

* کارشناس حمل و نقل

** این یاداشت از بخشی از گزارش دنیای اقتصاد گرفته شده است.