◄ مدیریت منابع انسانی: مفروزترین مشاع سازمان

«مشاعات» به فضاهایی اطلاق می شود که همه افراد و بدون هیچ گونه محدودیت و ضابطه ای می توانند استفاده کنند و نقطه مقابل مشاع، «مفروز» قرار می گیرد و مفروز به معنی فضاهایی است که مالکیت و صاحبش مشخص است و هرکسی نمی تواند استفاده کند مگر ضوابط اجازه لازم را بدهد.

زمانی که برای انتخاب کارکنان و مدیران یک شرکت یا حتی واحدی در سازمان ضوابط و شایستگی های جدی و محکمی وجود داشته باشد، آن سازمان در طبقه مفروز قرار می گیرد و باید منتظر موفقیت های مضاعف بود مثلا مدیریت دپارتمان IT حتما به یک شخصی با تحصیلات و تجربه های مرتبط با مباحث فناوری اطلاعات سپرده می شود و عین همین موضوع برای واحدهایی مثل کنترل کیفیت، مهندسی و ... تقریبا اجرا می شود.

و اما واحد منابع انسانی یعنی یکی از پراستعداد ترین واحدهای سازمانی برای قرار گرفتن در طبقه مشاعات سازمانی، یعنی واحدی که هر کسی با هر تخصص و رشته تحصیلی و حتی فاقد تخصص، اجازه مدیریت و اداره را به خود می دهد.

- واحدی که مهمترین نقش را در موفقیت یا شکست دارد،

- واحدی که فراهم کننده کلیه امکانات برای سایر مدیران و دپارتمان ها هست تا بتوانند به بهترین شکل ممکن مدیریت واقعی منبع ارزشمند سرمایه انسانی را داشته باشند.

- واحدی که متولی اصلی کارکنان در سازمان است و افراد امانت هایی هستند از بخش منابع منابع انسانی که به واحدهای دیگه سپرده شدند. حالا اگه این واحد امانت دار و حافظ خوبی نباشد یعنی احتمال تضییع و تخریب همه جنبه های انسانی بسیار محتمل خواهد بود.

وقتی که قلب یک سازمان مشاع شود؛ آن قلب یا بدون ریتم می شود و یا ریتمش هماهنگ با ریتم کلی سازمان نخواهد بود و این یعنی ناامیدی و نابودی.  چون «مدیران مشاع» حتی اگر هم بخواهند کاری انجام بدهند، نمی توانند. مدیران بقیه واحدهای سازمان ممکن است بتوانند بدون مشروعیت و مقبولیت و محبوبیت، لنگ لنگان کارشان را پیش ببرند ولی برای واحد منابع انسانی چون مستقیم با افراد کار می کنند، از این خبرها نیست.

از مهمترین توجیهات و فرافکنی های «مشاع سازی» واحد منابع انسانی و انتصاب افراد غیر متخصص و متناسب هم این است که:

- فلانی چون سالیان سال اینجا کار می کرده و همه پرسنل را به خوبی می شناخته، تصمیم گرفتیم مسئولیت واحد منابع انسانی هم به او بدهیم و این استدلال بسیار بار فکاهی و طنز بالایی دارد و مثل این است که یک نفر را به واسطه اینکه کثیرالسفر است و رفت و آمدهای زیادی با هواپیما داشته، به عنوان خلبان پرواز استفاده کنیم و یا به یک بیمار به واسطه اینکه سالیان سال به مطب پزشکان مختلف مراجعه کرده است، مجوز طبابت بدهند.

-  استدلال شایع و نابودگر بعدی این است که چون آدم خوبی بود گفتیم مدیر منابع انسانی باشد و این هم یعنی مصیبت بزرگ.

-  مسیر سوم مشاع سازی به این ترتیب هست که چون در پست و جایگاه های دیگر خوب کار نکرده و نتوانسته خود را نشان دهد، عزلش کردیم و دیگر جایی نداشتیم، گفتیم اینجوری شاید بتوانیم از توانمندی هایش استفاده کنیم.

- چون سفارشی آمده بود در شرکت و جایی دیگه نمی توانستیم از او استفاده کنیم، واحد منابع انسانی را مشاع کردیم.

-   و مسیرهای مشاع سازی دیگر

نکته مهم

هر چند مدیر منابع انسانی به هیچ عنوان نباید مشاع باشد و مفروز مطلق باید در نظرش گرفت ولی خود واحد منابع انسانی، درش به روی همه باز است و  مشاع سازمان است که همه می توانند بدون هیچ دغدغه ای بیایند و بهره ببرند. تنها و تنها و تنها یک مدیر مفروز است که می تواند یک چنین مشاعی را بسازد.

و سخن آخر به مناسبت روز ملی منابع انسانی*

یکی از دانشجوهایم از تجربه صخره نوردی اش تعریف می کرد که به علت ارتفاع و شرایط ویژه صخره یک روز و نیم و به صورت مستمر باید از صخره های سخت بالا می رفتند و شب هم باید در یک فضای بسیار محدود و کوچک و در ارتفاعات تا صبح سپری می کردند. گویا آن شب هوا هم از حد معمول سردتر می شود تا حد یخبندان. می گفت زمانی که صبح شد و خورشید بالا آمد و اولین اشعه های گرم خورشید به صورتم خورد؛ اینقدر خوشایند و لذت بخش بود که تازه فهمیدم چرا قدیم ها در بعضی اقوام، خورشید و حرارت اینقدر قداست داشته و حتی می پرستیدنش.

اهمیت یک واحد خوب منابع انسانی هم شاید در شرایط عادی و معمولی  خیلی به چشم نیاید،  ولی در شرایطی که یک کارمند در شرایط خاصی است و  نیازمند کمک، همچون اشعه های گرم خورشید بعد از یک شب سرد می تواند امیدوار کننده باشد و این فقط از یک مدیر منابع انسانی مفروز با محبوبیت، مشروعیت و مقبولیت بالا برمی آید.

چنانچه نگاه یک سازمان به بخش منابع انسانی و انتصاب مدیران به عنوان «مشاعات یک سازمان» است، موضوعاتی مانند بهره وری نیروی انسانی، منش رهبری در سازمان، رضایت شغلی، تعهد سازمانی، تعلق و ... به عنوان پدیده های لوکس و دست نیافتنی خواهند ماند. هرچند اسم این واحد را از امور اداری به منابع انسانی، سرمایه های انسانی و ... عوض کنیم. خیلی حواسمان را جمع کنیم چون تا وقتی که پارادایم ذهنی مدیران عالی سازمان عوض نشود و «واژه فریبی» حاکم باشد، دستاوردی وجود نخواهد داشت.

* 25 فروردین مصادف با روز ملی منابع انسانی