◄ تحلیلی بر حادثه برخورد کشتی با پل فرانسیس اسکات در آمریکا

۱) ساعاتی پس از حادثه، شرکت کشتیرانی مرسک اعلام نمود: این شناور تحت اجاره ما بوده و خدمه شناور هیچ کدام با شرکت مرسک طرف قرارداد نبودند، به بیانی دیگر شرکت مرسک در ارزیابی دانش و مهارت خدمه کشتی دخالتی نداشته است، چون مدیریت فنی و خدمه کشتی با شرکت دیگری بوده و مالک کشتی هم شرکتی دیگر. این اظهارات مسئولان شرکت کشتیرانی مرسک بلافاصله پس از وقوع حادثه قابل تامل است. 

۲) تا پیش از برخورد شناور با پل فرانسیس اسکات، ۲ ژنراتور از ۳ یا ۴ ژنراتور اصلی کشتی می بایست روشن بوده باشد (این نوع شناورها معمولا ۳ تا ۴ دستگاه ژنراتور اصلی دارند)، برق کشتی قطع و موتور رانش کشتی خاموش می شود، طبق مقررات، طی ۱۵ ثانیه ژنراتور سوم باید روشن می شد. اگر ژنراتور سوم هم روشن نمی شد باید طی ۱۵ ثانیه ژنراتور چهارم روشن می شد و اگر ژنراتور چهارم هم روشن نمی شد طی ۱۵ ثانیه، ژنراتور اضطراری باید بطور اتوماتیک روشن می شد. در فیلم مشاهده شد که برق مجددا وصل می شود (با روشن شدن ژنراتور اضطراری!!) که موتور اصلی کشتی استارت می خورد و جهت دَوَران پروانه را تغییر می دهند تا کشتی با سرعت آهسته به سمت عقب حرکت کند (به نظر من ژنراتور اصلی سوم به طور اتوماتیک استارت می خورد و نه ژنراتور اضطراری). در این فاصله، به دستور پایلوت، سکان را به سمت چپ تغییر جهت می دهند و نیز لنگر اندازی می کنند تا لنگر سمت چپ به سمت بستر کانال حرکت کند در همین لحظه مجددا برق کشتی قطع می شود پس ژنراتور اصلی چهارم یا ژنراتور اضطراری طی ۱۵ ثانیه باید به طور اتوماتیک روشن می شد که گویا ۴۰ ثانیه زمان می برد تا وارد مدار شود!! 

نتیجه گیری؛ به دلیل زمان بسیار محدود (۴ دقیقه)، سرعت ۶ تا ۷ نات کشتی و نیز وزن سنگین و ابعاد بزرگ کشتی، نمی شد از برخورد جلوگیری کرد. البته به نظر بنده راستی آزمایی عملکرد سیستم سکان پس از قطع کامل برق و سپس وصل آن، می تواند محور اصلی تیم تحقیقات باشد. 

دلیل خاموش شدن یکباره ژنراتور اصلی، تاخیر در روشن شدن ژنراتورهای در انتظار و پیرو آن از کار افتادن موتور رانش کشتی، می تواند حادث شدن موارد زیر باشد: 

۱- کاهش خیلی زیاد فشار روغن 

۲- افزایش درجه حرارت آب خنک کاری پوسته موتور

۳- افزایش بیش از اندازه سرعت دورانی میل لنگ

۴- برگشت جریان یا توان به ژنراتور

۵- کاهش ولتاژ ژنراتور

۶- افزایش و کاهش فرکانس ژنراتور

دلایل از کار افتادن یکباره موتور رانش کشتی می تواند حادث شدن موارد زیر باشد: 

۱- فشار روغن ورودی کمتر از ۱ بار شود

۲- فشار روعن میل بادامک کمتر ۱.۵ بار شود

۳- درجه حرارت آب خنک کننده پوسته موتور بیش از ۹۵ درجه سانتیگراد شود 

۴- فشار آب خنک کننده پوسته موتور کمتر از ۰/۱ بار شود 

۵- جریان روغن به داخل سیلندر قطع شود 

۶- درجه حرارت بلاک تراست واقع بین میل لنگ و شافت پروانه بیش از ۹۰ درجه سانتیگراد شود.

۷- فشار روغن ورودی به توربوشارژر موتور کمتر از ۰/۸ بار شود 

۸- سرعت دورانی میل لنگ بیش از ۱۰۷ درصد حداکثر سرعت نامی شود 

عمده دلیل حادث شدن هر یک از عوامل بالا، خطای نیروی انسانی است. مهارت و دانش فنی اندک خدمه موتورخانه، اشتباه در فرایند تعمیرات تجهیزات و ماشین آلات، عدم توجه کامل به دستورالعمل های سازندگان تجهیزات و ماشین آلات موتورخانه و دیگر سیستم های کشتی برای بخش های نصب، راه اندازی و تعمیرات و نگهداری آنها، خطا در بازرسی های دوره ای از کشتی، خطا در تامین قطعات یدکی استاندارد و یا سوخت، روغن و مواد افزودنی بی کیفیت. البته وضعیت سلامت جسمانی، روحی و روانی خدمه کشتی موضوع بسیار مهمی است که می تواند مسبب پیش آمدن خطاهای ذکر شده در بالا باشد. البته باید منتظر نتیجه ارزیابی تیم تحقیقات بود. 

البته طبق اظهارات خانم جنیفر هِمِندی رئیس هیئت ملی ایمنی حمل و نقل آمریکا، تهیه گزارش نهایی این حادثه، ۱۲ تا ۲۴ ماه زمان می برد ولی گزارش اولیه بر اساس اطلاعات موجود در VDR کشتی (جعبه سیاه کشتی) طی ۲ الی ۴ هفته آینده منتشر خواهد شد.

* مدرس مدیریت ریسک و بیمه های کشتی