◄ نیاز واقعی کشور به هواپیما و هزینه آن در مقایسه با گزینه راه‌ آهن برقی

در سال های اخیرا با افزایش نسبی درآمدهای ارزی و ایجاد برخی فرصت ها، مجددا و مکررا موضوع نیاز به خرید چندصد فروند هواپیما در رسانه ها مطرح می گردد درحالی که از سال ها پیش در بسیاری از کشورهای اروپایی، آسیایی و ... قطارهای برقی و سریع سهم هواپیما در مسیرهای داخلی و حتی بین المللی را گرفته اند و این تجربه را می توان با هزینه و وابستگی کمتر تکرار نمود.

• فناوری جهانی موجود قطارهای برقی امکان دستیابی به سرعت تا 200 را برای قطارهای لوکوموتیوی و 250 را برای قطارهای خودکشش  (تین 267022) و تا 350 و بیشتر را برای انواع سریع السیر فراهم نموده که در مسیرهای 400 تا 900  کیلومتر میتوانند از نظر زمان درب به درب با هواپیما نیز رقابت نمایند که این امر در کنار وابستگی بالای صنعت هوایی به کشورهای خاص و ریسک بالای تحریم مجدد و از سوی دیگر خودکفایی صنعت برق و توانایی صنایع ریلی کشور  تا سرعت 200 کیلومتر بر ساعت اهمیت بیشتری به بخش ریلی می بخشد و می تواند زمینه دست یابی به فناوری قطارهای سریع السیر بالای 300 باشد.
• برخی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی: ما کشور تولید کننده نفت ... بنزین وارد کنیم؟ ... ناترازی در این مسائل، کشور را رنج میدهد (14021110). ضعف هایی داریم؛ این ضعف ها را باید شناسایی کنیم (14020101). برای مواجهه با شبهه بایستی کاملا آماده شد ... مراقب باشیم حرف سست و بی منطق نزنیم (14011204). بهره وری ما در کشور کم است (14030101).
• بخشی از مطالبات رهبر معظم انقلاب در موضوعات ناترازی سوخت، ایمنی، اولویت ریلی، مسکن، معیشت و ... به وزارت راه و شهرسازی بازگشته و موارد عمومی چون حرف های سست، شناسایی ضعف ها، بهره وری، ناترازی بودجه .. به همه وزرا بازمی گردد.
• شناسایی این کاستی ها در وزارتخانه هایی مانند نیرو بدلیل تمرکز مدیریت و ساختار عمودی، ساده تر و در وزارت راه وشهرسازی بدلیل تعدد سازمان های تخصصی، ساختار افقی، و تداخل خدمات حمل ونقل هوایی، ریلی و جاده ای دشوارتر است (تین 272983).
• (تعداد استیضاح وزرای راه و شهرسازی 400 درصد بیشتر از استیضاح وزیر نیروست که سبب ناپایداری مدیریت وزیر راه نیز می گردد)
• در وزارت راه و شهرسازی نه تنها معاونان وزیر در بخش های حمل و نقلی مانند راه، راه آهن، بنادر و فرودگاه ها غالبا به صورت جزایر مستقل تصمیم می گیرند بلکه به دلیل فقدان طرح جامع معقول و مقبول، رقابت سفر هوایی، ریلی و جاده ای نیز تشدید می گردد.
• یکی از اعضای کمیسیون عمران مجلس در خرداد 1402 به رسانه ها گفت: ما امروز بر اساس اعلام نظر مسئولان کشور در حوزه هواپیما نیاز به 550 فروند هواپیما داریم اما هواپیماهای موجود حدود 150 عدد است یعنی  400 هواپیما کم داریم. لذا باید تلاش شود که خلاء موجود را حل کنند یا با تولید در داخل یا واردات تا به خواسته های مردم پاسخ دهند. همه دستگاه های مرتبط نیز باید به میدان بیایند و اگر قوانین هم مشکل دارد از مجلس بخواهند، (سال 94 هم خرید 500 هواپیما وعده داده شد).
• با فرض خرید هواپیمای جدید، بیش از نیمی از این هواپیماها در مسیرهای داخلی پرواز خواهند نمود و درصد بالایی از آنها در مسیرهایی مانند تهران به مشهد، اصفهان ... و اگر هواپیمایی مانند ایرباس A321 با توربین CFM56 و ظرفیت بیش از 150 نفر که با قیمت بیش از 100 میلیون دلار در 1395 پس از 40 سال به عنوان اولین هواپیمای نو وارد ناوگان هوایی ایران (هما) گردید، هر هواپیما را می توان روزانه با حداکثر 4 سورتی (بار) پرواز به کار گرفت که ظرفیت ایجادی حدود 600 و سالانه حدود 220 هزار صندلی سفر می گردد و لذا برای ایجاد ظرفیت یک میلیون صندلی باید پنج فروند و با احتساب آماده به کاری هواپیما باید 6 فروند خریداری شود که در صورت خرید توربین مازاد برای حفظ آماده به کاری، هزینه به 700 میلیون دلار بالغ می گردد.
• لذا برای ایجاد ظرفیت 10 میلیون صندلی در تهران مشهد با هواپیمای نو باید حدود 6 میلیارد دلار هزینه نمود که با احتساب سوخت، نگهداری، خدمه ... با مفروضات ایکائو (سازمان جهانی هواپیمایی تجاری) جمعا به 25 دلار برصندلی بالغ می شود (تین 265836).
• هرچند این مبلغ در صورت خرید هواپیمای کارکرده با عمر 20 سال به شدت کاهش یافته به کمتر از 10 میلیون دلار هم می رسد ولی قابلیت اعتماد و آماده به کاری آنها نیز شدیدا کاهش یافته و هزینه نگهداری تا حدود 10 برابر هواپیمای نو میرسد. در حالی که با رویکرد برقی کردن مسیر تهران - مشهد با هزینه کمتر از یک میلیارد دلار ظرفیت 20 میلیون صندلی ایجاد می گردد.         

* کارشناس ریلی