◄ چالش های توسعه حمل و نقل چندوجهی و ترانزیت خارجی کدامند و عارضه یابی مشکلات و موانع توسعه ترانزیت شامل چیست؟
توسعه حمل و نقل چندوجهی و ترانزیت خارجی با چالش های متعددی روبرو است که هر یک از زوایای مختلفی به این مسئله پیچیده می افزایند.
اسدالله اسدبیگی:
چالش های توسعه حمل و نقل چندوجهی و ترانزیت خارجی
توسعه حمل و نقل چندوجهی و ترانزیت خارجی با چالش های متعددی روبرو است که هر یک از زوایای مختلفی به این مسئله پیچیده می افزایند.
برای درک بهتر این چالش ها، ابتدا باید به تعریف این مفاهیم بپردازیم:
حمل و نقل چندوجهی: به سیستمی گفته می شود که در آن کالاها از طریق ترکیبی از چندین مد حمل و نقل (مانند جاده، راه آهن، دریا و هوا) جابه جا می شوند.
ترانزیت خارجی: به عبور کالاها از یک کشور به کشور دیگر با استفاده از خاک آن کشور گفته می شود.
چالش های اصلی
زیرساخت های ناکافی
راه های ارتباطی: کیفیت پایین جاده ها، کمبود راه آهن و بنادر مجهز، به ویژه در مناطق مرزی و داخلی.
تجهیزات: کمبود تجهیزات مدرن در بنادر، پایانه های بار و گمرکات.
موانع قانونی و اداری
تعدد قوانین و مقررات: وجود قوانین پیچیده و متعدد در حوزه حمل و نقل، گمرک و ترانزیت.
رویه های اداری طولانی و پیچیده: زمان بر بودن تشریفات گمرکی و اداری، افزایش هزینه ها و کاهش راندمان.
عدم هماهنگی بین دستگاه های اجرایی: نبود هماهنگی بین سازمان های مختلف درگیر در فرآیند ترانزیت.
نبود یکپارچگی در سیستم حمل و نقل
عدم استاندارد سازی: نبود استانداردهای یکپارچه در حوزه حمل و نقل، به ویژه در ارتباط با اسناد حمل و نقل و اطلاعات بار.
مشکلات در تبادل اطلاعات: دشواری در تبادل اطلاعات بین سیستم های مختلف و ناکافی بودن زیرساخت های فناوری اطلاعات.
کمبود سرمایه گذاری
نبود منابع مالی کافی: کمبود بودجه برای توسعه زیرساخت ها و نوسازی ناوگان حمل و نقل.
مشکلات جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی: عدم اطمینان سرمایه گذاران به دلیل وجود ریسک های بالا و بازگشت سرمایه پایین.
نبود نیروی انسانی متخصص
کمبود نیروی متخصص: کمبود نیروی انسانی آموزش دیده در حوزه حمل و نقل و لجستیک.
عدم به روزرسانی دانش و مهارت ها: عدم دسترسی به آموزش های روزآمد و فرصت های ارتقاء دانش و مهارت.
موانع رقابت
وجود انحصار و رانت خواری: وجود انحصار در برخی از بخش های حمل و نقل و رانت خواری برخی از فعالان این حوزه.
بالا بودن هزینه های حمل و نقل: بالا بودن هزینه های جانبی حمل و نقل به دلیل عوارض، مالیات ها و سایر هزینه های غیرضروری.
نوسانات اقتصادی و سیاسی
تاثیر تحریم ها: تحریم های اقتصادی و سیاسی می تواند به شدت بر حجم ترانزیت و توسعه حمل و نقل تاثیر بگذارد.
نوسانات نرخ ارز: نوسانات نرخ ارز می تواند هزینه های حمل و نقل را افزایش داده و برنامه ریزی را با مشکل مواجه کند.
عارضه یابی مشکلات و موانع توسعه ترانزیت
برای عارضه یابی دقیق تر مشکلات و موانع توسعه ترانزیت، می توان از روش های مختلفی مانند موارد زیر استفاده کرد:
تحلیل SWOT: برای شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها.
تحلیل زنجیره ارزش: برای بررسی جریان های مختلف در فرآیند ترانزیت و شناسایی نقاط ضعف.
مصاحبه با ذینفعان: برای جمع آوری اطلاعات از دیدگاه های مختلف.
مطالعه اسناد و مدارک: برای بررسی قوانین، مقررات و آمارهای مرتبط.
با استفاده از این روش ها می توان به یک درک جامع از مشکلات موجود دست یافت و راهکارهای مناسب برای رفع آن ها ارائه داد.
راهکارهای پیشنهادی برای رفع چالش های توسعه حمل و نقل چندوجهی و ترانزیت خارجی
با توجه به چالش های متعدد موجود در حوزه حمل و نقل چندوجهی و ترانزیت خارجی، ارائه راهکارهای جامع و عملیاتی برای بهبود وضعیت موجود ضروری است.
در ادامه برخی از مهم ترین راهکارها پیشنهاد می شود:
بهبود زیرساخت ها
توسعه شبکه راه ها: سرمایه گذاری در ساخت و توسعه جاده ها، راه آهن ها و بنادر به ویژه در مناطق مرزی و داخلی.
نوسازی تجهیزات: تجهیز بنادر، پایانه های بار و گمرکات به تجهیزات مدرن و مکانیزه.
ایجاد کریدورهای ترانزیتی: ایجاد کریدورهای ترانزیتی چندوجهی با اتصال بنادر، فرودگاه ها و پایانه های بار.
اصلاح قوانین و مقررات
تدوین قوانین جامع و یکپارچه: ساده سازی و یکپارچه سازی قوانین و مقررات مرتبط با حمل و نقل و ترانزیت.
تسهیل تشریفات گمرکی: کاهش زمان و هزینه های تشریفات گمرکی و اداری.
ایجاد پنجره واحد خدمات ترانزیتی: ایجاد یک سامانه یکپارچه برای ارائه کلیه خدمات مورد نیاز در حوزه ترانزیت.
تقویت بخش خصوصی
جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی: ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه حمل و نقل و لجستیک.
تسهیل فعالیت شرکت های حمل و نقل: حمایت از شرکت های حمل و نقل داخلی و بین المللی.
توسعه همکاری های بین المللی: گسترش همکاری های بین المللی در حوزه حمل و نقل و ترانزیت.
توسعه فناوری اطلاعات
بهره گیری از فناوری های نوین: استفاده از فناوری های نوین مانند بلاکچین، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی در حوزه حمل و نقل.
ایجاد سامانه های اطلاعاتی یکپارچه: ایجاد سامانه های اطلاعاتی یکپارچه برای مدیریت زنجیره تأمین و ردیابی کالا.
توسعه آموزش های تخصصی: برگزاری دوره های آموزشی تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات و حمل و نقل.
تقویت نیروی انسانی
توسعه آموزش های تخصصی: برگزاری دوره های آموزشی تخصصی برای تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه حمل و نقل و لجستیک.
ارتقای سطح دانش و مهارت ها: حمایت از ارتقای سطح دانش و مهارت های نیروی انسانی شاغل در این حوزه.
ایجاد هماهنگی بین دستگاه های اجرایی
ایجاد شورای هماهنگی حمل و نقل: تشکیل شورایی متشکل از نمایندگان دستگاه های اجرایی مختلف برای هماهنگی و تصمیم گیری در امور حمل و نقل.
تدوین برنامه های مشترک: تدوین برنامه های مشترک برای توسعه حمل و نقل و ترانزیت.
کاهش هزینه های حمل و نقل
کاهش عوارض و مالیات ها: کاهش عوارض و مالیات های مرتبط با حمل و نقل.
بهینه سازی مصرف سوخت: استفاده از فناوری های نوین برای کاهش مصرف سوخت و هزینه های حمل و نقل.
مقابله با نوسانات اقتصادی و سیاسی
تنوع بخشی به مسیرهای ترانزیتی: ایجاد مسیرهای جایگزین برای کاهش وابستگی به یک مسیر خاص.
توسعه روابط تجاری با کشورهای مختلف: گسترش روابط تجاری با کشورهای مختلف برای کاهش ریسک ناشی از تحریم ها.
بیمه کردن ریسک های سیاسی: بیمه کردن ریسک های سیاسی برای کاهش خسارات ناشی از نوسانات سیاسی.
ایجاد رقابت سالم
رفع انحصار و رانت خواری: مبارزه با انحصار و رانت خواری در بخش حمل و نقل.
ترویج رقابت سالم: ایجاد شرایط مناسب برای رقابت سالم بین شرکت های حمل و نقل.
نکته مهم: اجرای موفقیت آمیز این راهکارها نیازمند همکاری و هماهنگی همه دستگاه های اجرایی، بخش خصوصی و جامعه مدنی است. همچنین، ارزیابی مستمر پیشرفت ها و اصلاح برنامه ها بر اساس نتایج حاصل شده، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
