◄ عمر اتوبوس شهری و سامانه باس‌ نپ/ عمر اقتصادی اتوبوس های درون شهری جهان چقدر است؟

خبرگزاری برنا در گزارش 16 شهریور 1401 تعداد اتوبوس موجود و فعال شهر تهران را از 1385 تا 1400 اعلام کرد:

طبق آمار و ارقام منتشر شده از سوی شهرداری تهران، تعداد اتوبوس های ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران در سال ۱۳۸۵ از تعداد ۶۷۵۷ دستگاه اتوبوس، تعداد ۴۴۶۶ دستگاه اتوبوس شاغل و فعال در خطوط بوده است. این در حالی است که آمار در سال ۱۴۰۰ و در زمان روی کار آمدن دوره ششم شورا و مدیریت شهری تهران از ۵۳۰۶ دستگاه اتوبوس موجود، فقط ۲۱۶۵ دستگاه اتوبوس مشغول هستند ... پس از این موضوع ماهانه 200 اتوبوس جدید برای شهرهای مختلف از جمله تهران خواهیم داشت. اورهال 1400 اتوبوس در تهران نیز کلید خورده و برنامه ریزی های جامعی در نظر گرفته شده که تا قبل از بازگشایی مدارس ناوگان حمل ونقل عمومی به ویژه اتوبوسرانی تقویت شود. مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران هم درباره وضعیت اتوبوس ها و نیاز تهران در این زمینه گفت: در حال حاضر تعداد اتوبوس های فعال در تهران بیش از 2 هزار دستگاه است ... حداقل 7500 دستگاه اتوبوس برای تهران نیاز داریم ... و برای رسیدن به سهم 25 درصدی اتوبوسرانی در جابجایی مسافر باید 10 تا 11 هزار اتوبوس داشته باشیم. در سال های گذشته حدود 3 هزار دستگاه از 5 هزار دستگاه اتوبوس موجود در تهران به علل مختلف از جمله رسیدن به سن فرسودگی و همچنین انقضای مخازن گاز از چرخه خدمات رسانی خارج شده اند.

به گزارش رسانه ها (2 مهر 1397) محمد علیخانی گفت: عمر مفید اتوبوس در ایران 8 سال است و بعد از آن فرسوده می شود و در خارج از کشور اتوبوس ها با عمر 5 سال از رده خارج می شود ... دولت در این زمینه مخصوصاً یارانه بلیط مترو کمک نکرده است.

اما در واقعیت عمر اقتصادی اتوبوس های درون شهری جهان بسیار بالاتر از این باورعمومی است که به عنوان نمونه در 18 کشور مقایسه شده (آمریکا، کانادا، انگلیس، فرانسه، ژاپن، استرالیا، کره جنوبی، سنگاپور ...) حداقل و حداکثر عمر 7 و 20 سال است.

بالاترین،20 سال در استرالیا و نیوزیلند، سنگاپور 19 سال و کانادا، ژاپن و هنگ ‎کنگ 18 و آمریکا، فرانسه، آلمان ... 15 سال. 

هرچند رویکرد ارائه خدمات شایسته با اتوبوس های جدیدتر، ارزشمند است اما تامین منابع سنگین آن، فشار مضاعفی به مردم وارد نموده و مشکلات کسری بودجه و کاهش سهم حمل و نقل عمومی و مصرف سوخت، آلودگی و تلفات بیشتر را درپی دارد.

علاوه بر این نباید از این نکته غفلت نمود که هدف حمل و نقل عمومی کاهش استفاده از وسایل شخصی است (افزایش سهم اتوبوس ... از 24 به 40 تا 1390) و برای تحقق این امر باید به دلایل کاهش مطلوبیت حمل و نقل عمومی از نگاه مردم پرداخت.   

ترغیب مردم به استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی چالشی پیچیده است که نیازمند رویکردی چندجانبه است. شهرها و سازمان های حمل و نقل در سراسر جهان از استراتژی های متنوعی برای تشویق استفاده، بهبود کیفیت خدمات و تغییر دیدگاه عمومی نسبت به حمل و نقل عمومی استفاده می کنند.

در اینجا مروری بر اقدامات کلیدی برای ترغیب مردم ارائه می شود:

1- بهبود کیفیت خدمات 2- کاهش هزینه 3- افزایش راحتی 4- بهبود ایمنی و امنیت 5- برنامه های آگاهی بخشی 6- اقدامات بازدارنده برای استفاده از خودرو 7- بهبود زیرساخت 8- برنامه های تشویقی 9- بهبود دسترسی پذیری10- ادغام فناوری 11- 

سیستم های اطلاعات حمل و نقل بلادرنگ ... (افزایش متوسط استفاده از حمل ونقل عمومی، اغلب در محدوده ۲-۳ درصد).

بخشی از نامه آذر 97 به معاونت حمل و نقل شهرداری تهران:

با ظرفیتهای این نوع خدمات (تاکسی اینترنتی) و از سوی دیگر تمایل بسیاری از شهروندان برای استفاده از اتوبوس پیشنهاد میگردد خدمات مشابهی طراحی و به متقاضیان عرضه گردد. هدف طراحی سامانه باس نپ (Busnapp) اعلام زمان رسیدن نزدیکترین اتوبوس به ایستگاه بود تا مسافر با انتظار کمتر سوار اتوبوس شود. 

از حدود 1400 سامانه پیامکی 2000111 برای این خدمت راه اندازی ولی مدتی بعد به کددستوری تبدیل و کلا متوقف گردید.

باوجود اینکه اخیرا تلاش هایی برای افزایش تعداد اتوبوس ها صورت پذیرفته ولی چنانچه کاهش تعداد ناوگان درسرویس از حدود 5 به 2 هزار دستگاه طی 1386 تا 1400 مورد آسیب شناسی قرار نگیرد، تکرار این کاهش را مجددا شاهد خواهیم بود، علاوه بر این لازم است وزارت کشور و شهرداری ها نسبت به بازنگری آیین نامه کنونی عمر اتوبوس و سامانه پیامکی موقعیت اقدام نمایند.