◄ بررسی وضعیت بازارگاه‌ های الکترونیکی بار، اعلام بارهای مجازی و مدیریت دولت بر این بازارگاه ها

مالک نخعی: راه اندازی پایانه های مجازی در سطح کشور یک گام بزرگ رو به جلو بوده که جای تقدیر تشکر از سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور دارد اما توجه به معضلات اجرایی و اشکالات قانونی این طرح عظیم و بابرکت از وظایف حاکمیتی دستگاه ناظر است، از این رو مشکلات اجرایی و قانونی را یاد آور می شویم و امیدواریم که ریاست سازمان راهداری، معاونت فن آوری اطلاعات و معاونت حمل و نقل به این موضوعات توجه ویژه نشان دهند.

مدیریت فرآیند فعالیت بازارگاه ها در یک چهارچوب ویژه 

۱. با توجه به فعالیت حدود ۵۰ بازارگاه و سالن اعلام بار مجازی در سطح کشور و توزیع بار بر اساس نوبت یا ثبت نام در بازارگاه مقصد یکی از مشکلات اساسی رانندگان بخش حمل بار نصب گاها ۱۰ تا  ۱۵ نرم افزار بازارگاه بر روی تلفن همراه و یا ثبت نوبت در بیش از ۵ پایانه بار به صورت همزمان است؛ از آنجایی که اپلیکیشن های بازارگاه حق عضویت و سالن های اعلام بار حق نوبت دریافت می کنند در چنین شرایطی صرف هزینه برای ثبت نوبت برای ناوگان معضلی شده است که ماهانه در حدود یک میلیون تومان برای نوبت های باطل شده هدر رفت سرمایه دارند؛ در خصوص بازارگاه های الکترونیک بار هم وضعیت مشابه ای برقرار است به نحوی که در شهرهایی که اعلام بار متمرکز وجود ندارد امکان فعالیت همه بازارگاه ها وجود دارد، در چنین شرایطی راننده کامیون برای جستجوی بار مجبور است که اولا چندین سامانه بازارگاه را نصب و حق عضویت بپردازد و در طرف مقابل برای جستجوی بار به همه این سامانه ها سر بزند از این رو صرف وقت و هزینه را در بر دارد و گاهی رانندگان در حین رانندگی از تلفن همراه خود استفاده می کنند که مخاطرات دیگری را به همراه دارد.

۲. دستگاه نظارت بر فعالیت بازارگاه ها باید به نکته توجه کاملی داشته باشد که چه از منظر قانون تجارت باب حمل و نقل و چه از منظر قانون مدنی باب حمل و نقل همواره نقش آفرینان صنعت حمل و نقل مخیر به انتخاب شریک تجاری خود هستند، لذا مقررات اجرایی فعالیت بازارگاه ها و سالن های اعلان بار مجازی باید به نحوی باشد که هیچ تحمیلی به هیچ یک از نقش آفرینان فرآیند ترابری کالا صورت نگیرد. از این منظر سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور باید فرآیندی را پیش بینی کند که اولاً صاحبان کالا در انتخاب شرکت حمل و شرکت ها در انتخاب بازارگاه کاملاً و بدون هیچ پیش شرطی مختار بوده و درنهایت بارهای موجود در یک نرم افزار 360 درجه که در تکفل و مدیریت دولت (واسپاری دولت به بخش خصوصی و نظارت سخت دولت) است به رانندگان نمایش داده شوند، متأسفانه در سال های اخیر در بسیاری از پایانه های کشور شرکت های حمل را مجبور به استفاده از نرم افزار صدور بارنامه خاصی کرده اند و در این پایانه متولی اعلان بار همان سیستم بارنامه نویسی است درصورتی که طبق قانون تجارت، حمل و نقل تابع قانون وکالت است و هر موکل در انتخاب مختار است و یک وکیل نمی تواند بیش از اندازه در یک مورد خاص وکالت نماید لذا سالن های فعلی اعلان بار مغایر باروح قانون است و راهکار آن این است که همه صاحبان کالا، شرکت های حمل و رانندگان در انتخاب شریک تجاری خود مختار بوده و درنهایت در انتهای خط توزیع عادلانه بار دولت (سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای)  با نرم افزار 360 درجه تحت تکفل خود بارها را به صورت عادلانه در نمایش عموم قرار دهد.

تمام ایران یک پایانه بار مجازی

پیشنهاد می شود سامانه پایانه مجازی به صورت ملی برای کل کشور راه اندازی شود. 

یک پایگاه اطلاعاتی کامل از ثبت درخواست های تمام بازارگاه های الکترونیک بار که هرکدام طرف قرارداد شرکت های حمل و نقل مختلف در شهرها و مبادی مختلف بار هستند!

در این سامانه ملی روندی به شکل زیر قابل پیش بینی است:

1.  بارها به صورت اختصاصی به تمام صاحبان کامیون یا نماینده صاحب کامیون و رانندهای دارای کارت هوشمند عضو یکی از بازارگاه های مورد تایید از طریق API سازمان راهداری که به بازارگاه ها داده می شود با امکان انجام انواع فیلتر بر روی بار (فیلتر نوع بارگیر، محل بارگیری، مقدار کرایه و .....) از طرف بازارگاه طرف قرارداد با راننده و کامیون دار نمایش داده خواهد شد.

2.  ضرورت دارد که صاحب کامیون و در صورت تملک شخصیت حقوقی بر روی کامیون نماینده آن شخصیت حقوقی و راننده کامیون بر روی یک بازارگاه عضو باشند و فقط یکی از این افراد عملیات جذب بار را بر روی بازارگاه مدیریت کنند نکته دارای اهمیت بررسی موقعیت مکانی کامیون و راننده در محل بارگیری است در صورت تطبیق مکان راننده و کامیون امکان جذب بار توسط راننده یا اپراتوری صاحب کامیون میسر شود.

3.  (ثبت یک نوبت برای تمام کشور) ثبت نوبت برای هر کامیون به صورت کاملا خودکار بعد از صدور بارنامه و لحاظ مدت سفر بارنامه انجام خواهد شد. (جلوگیری از ثبت نوبت های متعدد در پایانه های مختلف کشور و کنترل میزان تردد هر راننده در هر سفر).

در واقع هزینه فرصت را برای ناوگان به صفر کاهش داده و کلیه کامیون ها با یک نوبت در سراسر کشور امکان جذب بار را دارا می باشند، با این شیوه بومی گرایی در نوبت بارگیری به حداقل میزان ممکن کاهش پیدا خواهد کرد و عملاً هر کس که بخواهد از کلونی خاصی پیوسته بارگیری کند می تواند با صرف زمان صفر از مقصد به مبدأ خاص در آن مبدأ پیش نوبت باشد.

4.  شرکت های حمل بر اساس اصل آزادی اراده در انعقاد قرار داد بازار گاه الکترونیک خود را انتخاب کنند و در طرف مقابل رانندگان هم بازارگاه مورد نظر خود را انتخاب کنند.

5.  دستگاه نظارت در سازمان راهداری api نوبت کامیون ها از یک طرف و api ثبت تمام بارها را از طرف دیگر در اختیار بازارگاه قرار داده و بازارگاه بر اساس نوبت کامیون طرف قرارداد خودش، بار مناسب را برای کامیون طرف قرار داد اخذ می کند با شرایط عدم دخالت در نوبت و ممکن است این بار را از سایر بازارگاه ها بر اساس نوبت اخذ کرده باشد بر اساس مبنای قانونی و اصل اختیار در انتخاب وکیل یا مستاجره ضرورت دارد در هر مرحله ای امکان عدم ارائه بار به کامیون وجود داشته باشد ولی به محض انتخاب عدم رضایت بایستی نوبت کامیون احیا و بار اعلامی مجدد به چرخه اعلام بار برگردد. عملا نه برای شرکت حمل و نه برای راننده و نه برای بازارگاه امکان فعالیت خارج از سیستم تحت نظارت راهداری وجود نداشته باشد.

6.  پس از انجام عملیات اتصال بار و کامیون بایستی طبق روال گذشته راستی آزمایی دقیقی از صاحبان کالا (فرستنده و گیرنده) بر مبنای تلفن همراه و کد ملی صورت گیرد (در خصوص اشخاص حقوقی شناسه ملی شرکت و کد ملی نماینده معرفی شده از طرف شرکت و شماره موبایل) راستی آزمایی فرستنده و گیرنده صورت گیرد.

7.  بعد از تطبیق اطلاعات فرستنده و نماینده آن، گیرنده و نماینده آن، کامیون، بار، راننده، بازارگاه و شرکت حمل اقدام به صدور بارنامه می شود.

8.  بعد از صدور بارنامه و طی شدن زمان سفر نوبت به صورت خودکار بر روی سامانه ثبت خواهد شد. (با طراحی الگوریتم مناسب بررسی زمان سفر، کنترل زمان رانندگی راننده و کنترل سرعت امکان پذیر است)

9.  بعد از وصول محموله در مقصد شخصیت حقیقی یا نماینده شخصیت حقوقی تحویل گیرنده از طریق ساده ترین روش ها مثل روش های پیامکی و یا اینترنتی وصول محموله را اعلام می کند در این مرحله با مکان یابی محل تحویل و مکان یابی راننده و کامیون امکان بررسی میزان توقف برای تحویل کالا و تعین حق توقف احتمالی وجود دارد و پس از تایید تحویل کالا پرداخت کرایه دین مسلم تحویل گیرنده خواهد شد. 

10.  پرداخت کرایه از طریق سامانه پاک (پرداخت آنلاین کرایه) و ثبت اطلاعات بر روی سرورهای سازمان راهداری در این مرحله پس از اعلام وصول تحویل گیرنده امکان پذیر است.

11.  پس از اعلام وصول تحویل گیرنده کالا و پرداخت کرایه و حق توقف احتمالی عملیات حمل پایان یافته و کامیون برای بارگیری بعدی به چرخه حمل بر می گردد.

12.  چنانچه به هر دلیلی شرکت حمل و نقل از ارائه بار به کامیون منصرف شد و یا کامیون از بارگیری امتناع کرد بلافاصله نوبت به کامیون باز گردد (نوبت به جا) و بار هم مجددا به چرخه اعلام بار برگردد. این مورد به این منظور پیش بینی شده است که حقوق قانونی انتخاب وکیل (اصل آزادی اراده و اختیار) رعایت شود.

13.  در خصوص ناوگان ملکی شرکت های حمل و نقل طبق ضوابط تاسیس شرکت های حمل عمل شود.