◄ آموزه هایی از سردار سلیمانی

12 سال پیش توفیق آن را داشتم که شاگرد مرحوم آقای دکتر وفا غفاریان، یکی از یادگاران و فرماندهان هشت سال دفاع مقدس باشم، 2 ترم با ایشان درس مدیریت استراتژیک را گرفتم و هر دوبار در آخر ترم نزدیک امتحان با کسب اجازه از ایشان درس را حذف کردم و سه ترم پای درس این مرد بزرگ بودم.

با او با خط فکر فرماندهان نخبه هشت سال دفاع مقدس آشنا شدم. از آن پس همیشه مشتاق یادگیری آموزه های مشاهده شده نخبگان جنگ بودم و احوالات ایشان را بررسی می کردم. این کنجکاوی برای یادگیری اصول جنگی جهت انتقام و کینه های جنگی نبود بلکه به دنبال حقیقتی دیگر در بطن آن ماجرا می گشتم. از خودم می پرسیدم ما چطور و با چه مدل و سازماندهی توانستیم در عمده صحنه های جنگی خوش بدرخشیم. با چه تشکیلات و چارچوب مدل فکری و مدیریتی توانستیم در عمل موفقیت های نسبی درخشانی را در دفاع مقدس، علیرغم هزینه های سنگین آن و نبود تجهیزات مدرن، به صورت عملی و موثر کسب کنیم و حتی پس از جنگ چطور یک سپاه قدس ناشناخته پس از جنگ های بوسنی و هرزگوین با یک فرمانده پس از 22 سال توانست این طور موفقیت های درخشانی در میدان های مبارزه و حتی دیپلماسی خارجی و منطقه ای دست پیدا کند.

با هر خط فکری که باشید حتی اگر منتقد جدی حاکمیت و یا سیاست داخلی و خارجی ایران باشید که به نظرم به عنوان اعضای یک خانواده مثل همه کشورها طبیعی هم هست، چه خوشتان بیاید چه نیاید نمی توانید منکر درخشش نقش قاسم سلیمانی و موفقیت او در سطح ملی، منطقه ای و جهانی در نقش خودش شوید.

سوال من این است بنیان های فکری، الگوها، گفتمان و مدل های اجرایی این فرماندهان نخبه جنگی چه بوده است که ما نتوانسته ایم در سایر حوزه های کشور و به طور مشخص اقتصاد از آن استفاده کنیم و آن را به کار بگیریم.

در دنیای امروز البته مولفه های قدرت کشورها متکثر شده است و صرفاً به قدرت و اقتدار نظامی و موقعیت یا وسعت جغرافیایی محدود نیست و همچنین انتقام های سخت نیز دفعتاً، اجالتاً و صرفاً نظامی نیست. این انتظار فرسایشی یک جنگ و پاسخ غافلگیرکننده کوبنده نظامی برای دشمن البته از خود جنگ پرهزینه تر و تشویش برانگیزتر است. سلاح عقلانیت، صلاح خرد و فلاح خون البته بر شمشیر پیروز است.

پس از شهادت این انسان وارسته به این موضوع بیشتر فکرم مشغول شده است که چرا پس از تجربیات ارزشمند هشت سال دفاع مقدس، نخبگان علوم اقتصادی و انسانی ما نتوانستند این مدل های موفق نظامی را تئوریزه کنند و در عرصه اقتصادی و مدیریتی و حاکمیتی کشور پیاده سازی کنند. منظور من ابداً ورود نظامیان یا ترویج فرهنگ نظامی گری به سایر حوزه های غیرتخصصی نیست، بلکه فهم و مدل سازی از این الگوهای موفق در سایر عرصه های غیرنظامی توسط نخبگان غیرنظامی متخصص در همان حوزه مرتبط خودشان است.

نگاه تاریخی به این مسئله چه در داخل و خارج از کشور می تواند به درک بهتر این سؤالات کمک کند. ژاپن، آلمان، کره جنوبی، چین و برزیل چطور توانستند تجربیات جنگی خود را مدل سازی کنند و در خدمت توسعه مقتدرانه کشورهای خود به کار بگیرند. چرا اصلاً پس از جنگ جهانی دوم، جهان شاهد جهش تکنولوژیکی، فکری و حقوق بین المللی گردید. چرا خیلی از کارخانه ها و تولیدات موفق غیرنظامی کشورها از دل کارخانه های تسلیحاتی و نظامی درآمده است. چرا در بخش ها و کشورها به خصوص جوامع پدرسالار و رهبر محورِ شرقی که دیسیپلین نظامی در اداره کشور یا سازمانی به طور نسبی موفق به کار گرفته شده است ما شاهد توسعه و یا حتی جهش در این کشورها یا سازمان ها بوده ایم.

چرا ما نباید از همین تجربیات تاریخی خارجی و داخلی، استفاده نکنیم.

من از شهید سردار سلیمانی پوزش می خواهم، چرا که تا قبل از این فکر می کردم ایشان به دنبال کسب قدرت و کاندیدای ریاست جمهوری آینده هستند، در حالی که الان نیاز دارم درباره این شخصیت چیزهای زیادی یاد بگیرم.

مطالعه اجمالی بنده نشان داد ایشان شخصیتی فراجناحی داشت و اهل تساهل و مدارا با جامعه و ملت خود بود، آنجا که می گوید آن دختر بی حجاب، دختر من است و همه مردم کشور خود را با طرز تفکر، گرایش ها، سلیقه ها و نژاد و اقوام مختلف یک جامعه و ملت ایرانی و خودی می دانست. ایشان با شهادتش همان خط فکری که 12 سال پیش در درون و فکر من جرقه خورده بود را شعله ور کرد.

ایشان برعکس چیزی که در این هیجانات دنبال می شود قائل به جنگ و تنش تهاجمی نبود و بیشتر به دنبال ترویج بین المللی آن گفتمان تدافعی در حوزه تخصصی خودشان خصوصاً در ابعاد منطقه ای بودند و اثبات کردند برای موفقیت، علاوه بر انسجام داخلی باید نگاه بین المللی و به ویژه منطقه ای، خصوصاً مبتنی بر اشتراکات داشت و در شرایط منطقه ای و عدم توان دیپلماسی غیرنظامی کشور، توانست از فرصت ها به بهترین نحو ممکن بهره گیرد تا کور شود هر آن کس که نتواند بیند.

* کارشناس هوانوردی

* *این یادداشت در شبکه های اجتماعی منتشر شده است