◄ خطای انسانی و لزوم ریشه‌ یابی آن برای تکمیل پویش نه ‌به تصادف

عباس قربانعلی بیک: به گزارش خبرآنلاین (4040115) سردار حسینی با ارائه آمار تصادفات نوروزی ۱۴۰۴، اعلام کرد که در بازه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۴ فروردین ۱۴۰۴ مجموعاً ۹۷,۱۴۴ فقره تصادف در سطح جاده های کشور به ثبت رسیده است. وی گفت: ۶۹۸ فقره تصادف فوتی که در مجموع ۸۳۸ نفر از هموطنان جان خود را از دست داده اند، ۱۵,۱۷۶ فقره تصادف جرحی که منجر به ۱۹,۱۶۶ مجروح شده است و ۸۱,۵۷۱ فقره تصادف خسارتی که تنها منجر به خسارت مالی شده است و در ادامه افزود: بررسی علل وقوع تصادفات فوتی نشان می دهد ۴۴ درصد تصادفات به دلیل عدم توجه به جلو، ۱۵ درصد به دلیل عدم توانایی در کنترل وسیله ... .

به گزارش خبرگزاری میزان (14031202): وزیر بهداشت با اشاره به شروع پویش «نه به تصادف» گفت: در سال ۱۴۰۲، بیش از ۲۰ هزار جوان در سوانح رانندگی جان خود را از دست دادند و تاکیدکرد بیش از 50 درصد از عوامل تصادفات، خطای انسانی است.

و به گزارش اطلاعات (14031218) بنقل از دکتر رضوی معاون درمان وزارت: حداقل ۸۰۰ هزار نفر در سال دچار مصدومیت های سنگین ناشی از تصادفات می شوند و هزینه مستقیم درمان این مصدومان، تنها در کوتاه مدت، بالغ بر ۸ هزار میلیارد تومان است.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) در گزارش (Global status report on road safety 2023) تخمین زده که در سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۱۹ میلیون نفر به دلیل حوادث جاده ای جان خود را از دست داده اند، که معادل ۱۵ مورد فوت در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است. حوادث جاده ای به عنوان علت اصلی مرگ برای کودکان و جوانان ۵ تا ۲۹ ساله شناخته می شود و برآورد می شود که این صدمات هزینه اقتصادی بین ۱ تا 3 درصد و در برخی موارد تا ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را به دنبال دارد.

سازمان بهداشت جهانی: ۸۰ درصد وسایل نقلیه در دنیا از استانداردهای ایمنی برخوردار نیستند و ایمن سازی جاده ها در مراحل طراحی اولیه آن ها باید مد نظر قرارگیرد (تین 165626). ... نرخ تلفات جاده ای در کشورهای با درآمد متوسط در این آمار، 20 نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر و برای کشورهای کم درآمد 18 و کشورهای با درآمد بالا کمتر از 9 نفر است (بر ۱۰۰ هزار نفر).

فرمایشات وزیر و رئیس پلیس در مورد سهم خطای انسانی، ابتدا این پرسش را ایجاد می کند که ریشه خطای انسانی چیست؟ 

با مروری بر آمار، بی تردید کیفیت پایین جاده ها و خودروها را از عوامل مهم خستگی و زمینه ساز خطاهای انسانی خواهیم یافت.

سال 1393 با هدف شناسایی عوامل ناایمن و ارائه راهکارهای عملی به سازمان راهداری، یکی از شرکت های مهندسی حمل و نقل کانادا دعوت و پروژه ای در 7 فاز تدوین شد که بر جمع آوری داده های میدانی، تحلیل تصادفات و مشارکت ذینفعان تأکید داشت. 

قرار بود این شرکت بررسی هایی برای ارزیابی چند محور پرسانحه انجام دهد، شامل: 1) بررسی نقشه ها، و تعیین خطوط ارتباطی با کارفرما، پلیس، و تیمهای محلی، 2) جمع آوری داده های پایه از کارفرما (مانند آمار تصادفات، مشخصات فیزیکی جاده). داده های مورد بررسی شامل: ویژگی های فیزیکی کریدور، آمار تصادفات (نوع، محل، شرایط جوی)، حجم ترافیک، سرعت مجاز، و ... . 3) استفاده از روش های تحلیل آماری برای شناسایی الگوهای تصادف و همکاری با پلیس و راهداری محلی برای تکمیل داده های ناقص. 3) بازدید میدانی با دو روش: فیلمبرداری همزمان از مسیر اصلی و حاشیه جاده با ثبت نظرات کارشناسان، استفاده از عینک گوگل برای ثبت جغرافیایی مشاهدات (GPS)، مصاحبه با پلیس، پرسنل اورژانس، و راهداری برای درک تجربیات محلی، ارزیابی مواردی مانند: میدان دید، تقاطع های همسطح، خط کشی، علائم ترافیکی، و رفتار رانندگان در ساعات مختلف (شب و روز). 4) تجزیه و تحلیل پس از بازدید، اولویت بندی مشکلات ایمنی بر اساس داده های دفتری و میدانی. تحلیل هزینه-فایده برای هراقدام با استفاده از شاخص های انطباق یافته FHWA برای ایران (CMF=Collision Modification factors). 5) تهیه طرح اجرایی با مشارکت پلیس، راهداری ... و ارائه راهکارهای اصلاحی مهندسی، آموزشی، و اجرایی. 6) مستندسازی ... 7) کارگاه تعاملی آموزشی ... .

پویش نه به تصادف باید با بررسی های کارشناسی و ریشه یابی خطاهای انسانی به ویژه خستگی تکمیل شود و با این رویکرد، ضرورت استفاده از تجربیات سازمان هایی مانند WHO و شرکت های موفق جهانی در بخش های راه، خودرو و قوانین بیشتر آشکار می گردد. با محاسبه ارزش اقتصادی جان و وقت هم، اولویت پروژه ها و اقدامات کم هزینه و پربازده دقیق تر تعیین می شود. (تین 75443).