◄ ضرورت ایجاد معاونت محیط زیست در وزارت راه و شهرسازی

وبلاگ محمد سیدی مَرغکی-در قرن جاری قاطعانه می توان نوشت و فریاد زد که محیطزیست اولی بر هر مساله دیگری در امور کشورهاست. امروز حتی امنیت یک کشور متاثر از محیطزیست آن است. توافق پاریس که در 12 دسامبر 2015 به امضای 195 کشور عضو UNFCCC رسید نشان از اهمیت سترگ این مساله دارد. شوربختانه به مقدار زیادی محیط زیست و پروژه های عمرانی در تضاد با یکدیگر هستند. هر سهل انگاری زیست محیطی در پروژه های عمرانی تبعات سنگینی برای تمام مردم یک کشور در برخواهد داشت. به طور نمونه بی ملاحظگی در ساخت بعضی سدها مثل گتوند به چالشی ملی تبدیل شده است. همچنین احداث بعضی زیرساخت های  حمل و نقلی در مجاورت مناطق حفاظت شده منجر به در معرض انقراض قرار گرفتن بعضی گونه های جانوری مثل یوزپلنگ آسیایی شده است. در مقاله پیش رو از آن جهت که وزارت راه و شهرسازی متولی برنامه ریزی و احداث پروژه های عمرانی(به جز سدها) در کشور می باشد به بررسی ضرورت ایجاد معاونت محیطزیستی در چارت تشکیلاتی این وزارت خانه پرداخته ایم.

1- در حال حاضر پروژه های مسکن و حمل و نقل در کشور عمدتاً بدون استعلام از سازمان محیط زیست طراحی، برنامه ریزی و اجرایی می شوند. به نظر می رسد اهمیت مساله محیطزیست هنوز تبدیل به باوری عمیق برای مدیران و کارشناسان حوزه ستادی، میانی و اجرایی وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی احداث پروژه های عمرانی در کشور نشده است. البته این امر تا حدودی طبیعی می‌نماید چرا که ماهیت توسعه عمرانی بر روی کاغذ و در عمل کاملاً با محیطزیست در دو نقطه مقابل قرار می گیرند.

2- متاسفانه در موارد زیادی مشاهده شده است که در نظر نگرفتن ملاحظات محیطزیستی در احداث یک زیرساخت عمرانی منجر به فاجعه ای زیست محیطی شده است. برای نمونه یک پژوهش و مستند زیست‌محیطی ثابت می‌کند که درصد بالایی از گونه‌های جانوری وحشی در معرض خطر همچون یوز آسیایی، پلنگ و خرس قهوه‌ای، بعد از عامل شکار غیرمجاز به علت تصادف با وسایل نقلیه عبوری از منطقه حفاظت شده تلف شده اند. هنگامی که یک جاده یا ریل کشیده می شود خانه این جانوران بسیار نادر را به دو نیم می کند و آنها برای رسیدن به آن طرف خانه خود مجبور به عبور از جاده(ریل) می شوند که در بیشتر موارد منجر به تصادف و نهایتاً مرگ آنها می شود. شاید احداث یک کریدور حمل و نقل در مجاورت منطقه حفاظت شده غیرقابل اجتناب باشد اما با در نظر گرفتن نکاتی هرچند ساده می توان محل امنی را برای عبور این حیوانات ارزشمند فراهم کرد.

3- موارد دیگری مثل پروژه های مسکن انبوه( مهر) که بیشتر در حاشیه شهرها اجرا شده است تبعات محیطزیستی را به بار آورده است. تغییرکاربری زمین، دفع فاضلاب، زباله ها و  از بین بردن فضای سبز از مواردی است که می توان به آنها اشاره کرد. مساله بسیار مهم دیگر برج سازی ها و ویلا سازی ها در کلان شهرها و مناطق ییلاقی، که به ویژه در مورد ویلاهای شمال کشور نابودی محض محیطزیست را به دنبال داشته است اهمیت این مساله در پروژه های عمرانی را صدچندان می کند.

4- پیشنهاد می شود یک معاونت و اگر امکانپذیر نیست یک اداره کل با عنوان محیطزیست که متشکل از کارشناسان خبره محیطزیست و عمران باشد در چارت تشکیلاتی وزارت راه و شهرسازی ایجاد شود. این معاونت باید به صورت مستمر و کاملا هماهنگ با سازمان محیطزیست کشور در ارتباط باشد و دغدغه های  این سازمان را در وزارت راه و شهرسازی پیگیری کند. در نگاهی بالاتر چون کشور ما با مسائل محیطزیستی بسیار زیادی دست و پنجه نرم می کند همانطور که تمام وزارت خانه ها معانت پارلمانی دارند و این معاونت کانال ارتباطی با قوه مقننه است در بیشتر وزارت خانه ها باید یک معاونت محیطزیستی ایجاد شود تا مسائل مربوط به این اصل مهم را در ارتباط با سازمان محیطزیست دنبال کند.

-نتیجه گیری

تجربه پروژه‌های وزارت نیرو در گذشته نشان می‌دهد در نظر نگرفتن محیطزیست هزینه های هنگفتی را به کشور تحمیل خواهد کرد. بحران آب که تمام مقامات عالی کشور به آن اذعان دارند فقط یکی از نتایج این بی ملاحظگی است. در پروژه های احداث کریدورها و زیرساخت های مسکن و حمل و نقل مثل انبوه سازی، برج سازی، ویلاسازی، ریل، جاده، فرودگاه و بندر اهمیت محیطزیست کمتر از سدسازی نمی باشد. در آخر یادآور می شوم محیطزیست ایرانمان بنابر گزارشات، مستندات و گفته صریح مقامات و کارشناسان با بحرانی جدی و فزاینده روبرو است. بحران آب، ریزگردها، انقراض 80 درصد گونه های جانوری ظرف 40 سال اخیر، تخریب جنگل ها در نتیجه احداث راه ها و ساخت ویلاها، همگی ناشی از بی ملاحظگی و سو مدیریت است. گفته های این مقاله شکی را برای عملیاتی کردن پیشنهاد نگارنده برای داشتن ایرانی بهتر در آینده باقی نمی گذارد.

لطفا نظر خود را راجع به این مقاله به نگارنده ارسال نمایید.

@mohammadseyedi1989