راه خودش میرود
تین نیوز | در مصوبه اخیر وزارت صنعت، معدن و تجارت، ممنوعیت خرید 192 قلم کالای خارجی دارای مشابه تولید از سوی دولت اعلام شد که از سیاستهای دولت در جهت حمایت از تولیدات داخلی و اقتصاد مقاومتی محسوب میشود.
بر این اساس، «پلهبرقی» نیز بهعنوان یکی از کالاهای ممنوعه وارداتی از سوی دولت شناخته شده است. این موضوع، بار دیگر، پلهبرقی را به موضوعی قابل اعتنا در حملونقل شهری از جمله پلهای عابر پیاده و ایستگاههای مترو تبدیل کرده است.
همه اینها در حالی است که پیش از این، عدم بهرهبرداری از برخی ایستگاههای متروی تهران و سایر شهرهای صاحب مترو به دلیل نداشتن پلهبرقی و مشکلات ناشی از ترخیص آن در گمرک بارها رسانهای شده است. اتفاقا یکی از معضلات حملونقل شهری در خصوص عدم استفاده از پلهای هوایی در بزرگراهها و خیابانها، غیر از مسائل فرهنگی، نداشتن پلهبرقی و یا خرابیهای متعدد آن و دشواری بالا رفتن از پلهها خصوصا توسط سالمندان است.
با این همه پلهبرقی در حملونقل عمومی درونشهری در بسیاری از کشورهای دنیا خصوصا در ایستگاهها و فضاهای پر ازدحام جای خود را به «پیادهروهای متحرک» داده تا خدمات بهتری به شهروندان ارائه شود. از این رو، مروری بر سرگذشت راهپلههای جادویی قدیم یعنی پلهبرقی با پیادهروهای جادویی جدید یعنی «پیادهروهای متحرک» خالی از لطف نیست. شاید در آینده خبرهای بیشتری از این پیادهروهای متحرک بشنویم.
راهپلههای جادویی
پلهبرقی یک چرخه تکرارشونده از پلههای در گردش است که در آن پلههای بازگشتی در زیر پلههای بالایی پنهان شدهاند. وزن پلههای پنهان با وزن پلههای آشکار موازنه و برابری میکند، بنابراین موتور پلهبرقی باید تنها وزن افراد روی پلهبرقی را (که در حال بالا یا پایین رفتن هستند) تحمل کند و از آن برای بالا و پایین بردن افراد استفاده میشود. در سال 1859 ناتان آمیز آمریکایی، اولین امتیاز ثبت اختراع را به نام خود تقاضا کرد و عنوان آن را «پلههای گردان» گذاشت.
شکل این پلهها بهصورت مثلث متساویالاضلاع بود که از طریق آن مسافر روی یک ضلع سوار شده و در انتها پیاده میشد. درباره پیشینه و سال اختراع پلهبرقی، آمارهای مختلفی مطرح میشود. به عقیده برخی، با تداوم و تکمیل اختراع پلههای گردان، در سال 1892 شخصی به نام رنو اختراع خود را در انگلیس با عنوان آسانسور با پلههای متوالی ثبت کرد. همچنین به تعبیر دیگری، نخستین پلهبرقی توسط جس وبلیو رنو در سال ۱۸۸۱ میلادی در ایالات متحده آمریکا ساخته شد و از آن برای انتقال دیرکهای چوبی و میلههای فلزی به درون کشتیها استفاده میشد.
نام پلهبرقی برای نخستین بار در سال ۱۹۰۰ میلادی برای پلکان متحرکی به کار رفت که در نمایشگاهی در شهر پاریس به نمایش گذاشته شده بود. بیشینه ارتفاع پلههای برقی امروز، ۱۸ متر است. برخی دیگر معتقدند اولین پلهبرقی در سال 1896 و توسط جسی رنو ساخته شده که عبارت بود از یک پلکان 6 فوتی کوچک که مردم را به بالای اسکله جزیره کنی واقع در شهر نیویورک منتقل میکرد. چارلز دی سی برگر در نمایشگاه پاریس در سال 1900 واژه پلهبرقی که از ترکیب واژههای لاتین پله(Scala) و آسانسور (Elevator) تشکیل شده بود، به کار برد. پلههای برقی اولیه بانامهای مختلفی چون پلکان متحرک، آسانسور
شیبدار و «راهپله جادویی» نیز خوانده میشدند.
گسترش نصب پلههای برقی در آغاز روند کندی داشت زیرا ساختمانهای بلندمرتبه زیادی در آن زمان وجود نداشت. بعدها با پیدایش روزافزون ساختمانهای ببلندمرتبه، تقاضا برای پلههای برقی بهطور قابلتوجهی افزایش پیدا کرد. اولین پلههای برقی برای لذتجویی و سوار شدن نصب میشدند. در سال 1893 یک پلهبرقی در شیکاگو برای یک نمایشگاه و بعد از آن نیز در سالهای بعد این پلهها در سایر اماکن تفریحی و نمایشگاهی نصب شد. همچنین در سال 1911 در متروی لندن نصب پلهبرقی برای حملونقل آسان مسافران انجام شد.
پیادهروهای جادویی
از راهپلههای جادویی اکنون به پیادهروهای جادویی میرسیم. پیادهرو متحرک یک کمربند تسمهنقاله وسیع است که بهوسیله آن مردم به سمت جلو و گاهی بالا رانده میشود. پیادهروهای متحرک اغلب در فرودگاههای بزرگ دیده میشوند و میتوانند فاصلهای را که فرد باید از یک مسیر به مسیر دیگر برود، کاهش دهند. مشابه این پیادهروهای متحرک، پلهبرقیها هستند که به بالا رفتن از پلهها کمک میکنند. سوار شدن در مسیرهای پیادهرو متحرک با چالش همراه است.
خیلی از افراد ترجیح میدهند که روی پیادهروی متحرک راه روند تا اینکه فقط روی تسمه یا صفحات فلزی بایستند. اگر افراد سعی کنند روی غلتکها راه بروند ریسک افتادن بالا میرود. همچنین پیادهرو متحرک، لحظهبهلحظه در مسیر، سرعتش را بالا میبرد و پیاده شدن، مهارت و تمرکز زیادی را میطلبد. پیادهروهای متحرک تاکنون ظاهرا در نمایشگاهها مورداستفاده قرار گرفته که بر اساس نسبی بودن حرکت ساخته شده است. این مکانیسم برای نخستین بار در ۱۸۹۳ در نمایشگاه شیکاگو و سپس در ۱۹۰۰ در نمایشگاه جهانی پاریس به کار رفت.
نخستین پیادهروی متحرک در آمریکا، سال 1954 در شهر نیوجرسی در پایانه ایستگاه راهآهن هادسون - منهتن نصب شد که آن را «پیادهروی سریع» نامیدند. این پیادهرو، حدود 277 فوت (5/84 متر) طول داشت. سالها بعد که الگوهای ترافیکی ایستگاه تغییر کرد، این پیادهرو برداشته شد. همچنین اولین پیادهرو متحرک در داخل فرودگاه در سال 1958 در Love Field در دالاس ایالت تگزاس نصب شد و در اول ژانویه 1960 کودک سهسالهای در این پیادهرو متحرک کشته شد.
تلاش دیگر در زمینه پیادهروهای پر سرعت در دهه ی 1980 انجام شد که نمونه اصلی آن در یکی از ایستگاههای مترو در شهر پاریس نصب شد. میزان سرعت در قسمت ورودی و خروجی 3 کیلومتر در ساعت بود در حالی که حداکثر سرعت حدود 15 کیلومتر در قسمتهای دیگر مسیر بود. این پروژه به خاطر پیچیدگی زیاد با شکست مواجه شد.
در اواسط دهه 1990 شرکت پیادهروی متحرک حق امتیاز و گواهی یک طرح را بهمنظور تولید یکی از بزرگترین پیادهروهای متحرک دریافت کرد. سیستم آزمایشی این طرح در ایستگاه خیابان Flinders در ملبورن و در فرودگاه بریزبن در استرالیا نصب شد. این اقدام از طرف مردم با استقبال زیادی مواجه شد اما دیگر هیچ سیستم دائمی ساخته نشد.
بر اساس برآوردها، چنانچه افراد در سفرهای شهری بهطور متوسط روزانه دو بار از این پیادهروهای متحرک استفاده میکنند حدود 15 دقیقه در هفته و 10 ساعت در سال در زمان آنها صرفهجویی میشد. پیادهرو متحرک ممکن است در موارد زیر مورداستفاده قرار گیرد: معابر عمومی بین بلوار و ترمینال (پایانهها)، درون بلوارهای طولانی، بهعنوان یک مرتبط کننده بین پایانهها، برای دسترسی به خدمات پارک یا ایستگاههای حملونقل زمینی.
پیادهروی متحرک یا پلهبرقی؛ کدامیک؟
یک پیادهروی متحرک با پلهبرقی متفاوت است، زیرا حتی اگر بالا هم برود ماهیت پلکانی پلهبرقی را ندارد. پیادهروی متحرک به مشتریان دارای سبد خرید هم کمک میکند بهآسانی از یک سطح به سطح دیگر بروند و این در حالی است که هنوز مغازهها و کارکنان برایشان قابل رؤیت است در حالی که پلهبرقی این امکان را به شما نمیدهد. پیادهروهای متحرک برای کسانی که دارای ویلچر هم هستند بهتر است چون برای آنها رفتوآمد بسیار آسانتر از ورود و خروج از یک آسانسور کوچک است. همچنین پلهبرقی برای استفاده افراد دارای صندلی چرخدار ممکن نیست. قابلیتهای
پیادهروهای متحرک، استفاده از آن را در حملونقل شهری خصوصا در کلانشهرها در آینده ضروری میسازد.