◄ حمایت از لکوموتیو باری برقی ساخت داخل

وبلاگ عباس قربانعلی‌بیک: با ورود اولین لکوموتیوهای دیزل الکتریک به ناوگان راه­ آهن در سال 1335 از شرکت جنرال موتورز آمریکا، لکوموتیوهای بخار به تدریج از سرویس خارج شدند و با وجود کارایی بالای لکوموتیوهای جدید، وابستگی فراوانی در تامین قطعات این نوع لکوموتیوها از آمریکا ایجاد شد که این امر در سال‌های نخستین پس از انقلاب و به‌ویژه در دوران دفاع مقدس به‌واسطه خرابی بخش‌های اصلی موتور دیزل، از میزان آماده بکاری لکوموتیوهای مذکور را کاست و تنگناهای شدیدی را در انتقال کالاهای وارداتی به داخل و تدارکات نظامی و پشتیبانی جبهه ها ایجاد کرد.

باتوجه به محدودیت‌های خرید لکوموتیوهای دیز‌ل‌ الکتریک از آمریکا پس از ورود تعداد 63 دستگاه لکوموتیو جنرال الکتریک از سال 1371 به ناوگان ریلی، راه­‌آهن جمهوری اسلامی ایران به‌سوی خرید لکوموتیوهای اروپایی با تکنولوژی تراکشن موتور AC روی آورد که سری اول این لکوموتیوها از سال 1382 از شرکت آلستوم به تعداد 100 دستگاه لکوموتیو دو منظوره باری و مسافری 6 محوره با قدرت 2/3 مگاوات وارد سرویس گردید (سری دوم لکوموتیوهای اروپایی از شرکت زیمنس به تعداد 150 دستگاه لکوموتیو مسافری 4 محوره 4/2 مگاوات از سال 90 در سرویس قرار گرفت).

با توجه به نتایج بررسی های سال ۷۱ در خصوص اقتصادی نبودن برقی‌سازی راه‌­آهن بافق- بندرعباس و با ملاحظه سهم بالای قیمت لکوموتیوهای برقی، با استعلام از شرکت آلستوم در سال 76 پیش‌­بینی برقی­ شدن این لکوموتیو با پلاتفرم مشترک با توان ۶ مگاوات به‌عمل آمد (چند سال بعد این منطق توسط بمباردیر در لکوموتیوهای مسافری یونان بکار بسته شد) و در سال 87 موافقت سازمان گسترش برای تامین منابع مالی ساخت لکوموتیو برقی باری با این رویکرد اخذ شد.

بر اساس بررسی‌های کارگروه صنایع ریلی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در سال 1388 برای تحقق اهداف ریلی در سال 1404 (سهم 30 درصد بار یعنی حدود 200 میلیون تن و سهم مسافر 18 درصد) نیاز به حدود یک‌هزار دستگاه لکوموتیو برقی برآورد شد و بر اساس تجربه خرید دو نوع لکوموتیو آلستوم و زیمنس طی 2 دهه گذشته (با متوسط زمان 8 سال از آغاز مذاکرات تا ورود اولین لکوموتیو به‌صورت CBU) و تجربیات حاصله از خرید لکوموتیوهای جنرال الکتریک در اوایل دهه 70 و از سوی دیگر مساوی شدن قیمت لکوموتیو دیزلی و برقی اندکی بیش از 3 میلیون یورو، لذا با احساس ضرورت به محصول بومی رقابتی در سال 90 اقدام به ثبت اختراع ساخت لکوموتیو الکتریکی با پلاتفرم مشترک با لکوموتیو دیزل الکتریک گردید که نه تنها زمان تولید لکوموتیو و قیمت آن را کاهش می‌دهد بلکه ریسک تامین لکوموتیو برقی که موجب افزایش قیمت سه برابری یکی از کنسرسیوم های مناقصه تهران مشهد در سال 1387 گردید را می‌کاهد.

با اجرای این طرح برای لکوموتیو 6 محوره آلستوم با قدرت 3 مگاوات (5/2 مگاوات کششی)، لکوموتیو برقی با قدرت کششی 6 مگاوات  و با سرعت 160 کیلومتر بر ساعت با بیش از 60 درصد قطعات مشترک با نوع دیزل قابل تامین خواهد بود.

مشابه این اقدام توسط شرکت بمباردیر انجام شده که تشابه قطعات لکوموتیو برقی و دیزلی خانواده TRAXX 75درصد است و در یکی از پروژه‌ها با پیش‌بینی به‌عمل آمده در زمان سفارش، لکوموتیوهای دیزلی چهار محوره با قدرت 2 مگاوات پس از برقی شدن راه‌­آهن به لکوموتیو برقی با قدرت 5 مگاوات و سرعت 200 کیلومتر بر ساعت تبدیل می­‌گردد.

باتوجه به صرفه‌جویی سوخت حاصله از هر دستگاه لکوموتیو برقی به میزان 18 میلیون لیتر در سال نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای، ملاحظه می‌شود، تنها صرفه‌جویی سوخت سالانه یک دستگاه لکوموتیو برقی بیش از هزینه ساخت آن خواهد بود و با فرض تامین و به‌کارگیری 1000 دستگاه لکوموتیو، سالانه 18 میلیارد دلار سوخت نسبت به حمل‌ونقل جاده ای صرفه جویی می­‌گردد، برای اجرایی کردن طرح مذکور در ابتدای سال 92 کنسرسیومی تشکیل شد.

با امکان‌پذیری انجام این پروژه در کمتر از یک سال امید است در سال حمایت از کالای ایرانی شاهد تحقق آن باشیم.