◄ بهره وری ناوگان و زیرساخت راه آهن، راهبرد ضروری در سال 1401

به گزارش اقتصاد آنلاین در آغاز سال 1401: رهبر معظم انقلاب اسلامی، کاهش بهره وری را یکی از مشکلات مهم کشور دانستند و فرمودند: کاهش هزینه تولید و افزایش بهره وری از نتایج اقتصاد دانش بنیان است.

ایشان امسال را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامگذاری کردند و مسئله کشاورزی را مثال زدند و فرمودند، این بخش از عرصه دانش بنیان دور تر از صنعت و خدمات است، اگر در کشاورزی توانستیم این پیشرفت‌ ها را به وجود بیاوریم، موجب می‌شود امنیت غذایی حاصل شود، ثانیا درآمد کشاورزان افزایش پیدا کند، همچنین معضل کمبود آب را می‌ شود حل کرد.

 در بخش‌های دیگر هم (تولید و خدمات) همین برکات وجود دارد. بهره وری فعالیت‌ های اقتصادی را ارتقا می‌دهد. امر مهم و نقطه حساس و اساسی است؛ یکی از مشکلات کشور، کاهش بهره وری است. بهره وری در کشور کم است. در زمینه بهره وری عقب هستیم. اگر در حوزه دانش بنیان حرکت کردیم این معضل حل خواهد شد.

بهره وری (نسبت داده به ستانده) در بندهای3 ، 4 و20 ابلاغیه سیاست های اقتصاد مقاومتی مورخ 29/11/92 سه بار تاکید شده ولی غالبا شرکت ها، موسسات دولتی و نهادهای عمومی در این راه موانعی درونی دارند که باید شناسایی و برطرف گردد تا تبدیل به یک فرهنگ سازمانی و مطالبه عمومی شده و خروج ارز و وابستگی به واردات تجهیزات و قطعات را کاهش دهد.

اگر مشکلات کنونی حمل و نقل جاده ای، دریایی، ریلی و هوایی را شناسایی، بررسی و ریشه یابی کنیم، درخواهیم یافت بهره‌ وری پایین یکی از مهمترین ریشه های عملکرد ضعیف و پرهزینه این بخش ها است که با راهبردهای مناسب بهبودپذیر است.

در واقع راه آهن به عنوان یکی از پیچیده ترین بخش های حمل و نقل با مالکیت زیرساخت، ناوگان (با حضور بخش خصوصی) و مدیریت بهره برداری باید به صورت دائم بر این موضوع متمرکز و با تدابیر مناسب بهره وری سیستم را در نقطه بهینه نگاه دارد (گاهی بهره وری ناوگان و زیرساخت در تعارض با یکدیگر قرار می گیرند مانند بهره وری لکوموتیو، واگن و بهره وری ظرفیت خط).

این امر در کارخانجات بزرگ که ورودی و خروجی و فرایند مشخصی دارند مانند پتروشیمی، فولاد و ... از ابتدا و غالبا با مهندسی شرکت طراح خارجی در محدوده بهینه و حداکثر قرار می گیرد و ممکن است ظرف یک یا چند دهه نیاز به بهبود پیدا کند.

نتیجه بهروه وری پایین ناوگان حمل و نقل در سال های گذشته به ویژه در سال 1400 با ذکر نمونه هایی مورد بررسی قرارگرفته  است(وبلاگ تین نیوز و ... و مجلات سال 73 راه آهن).

اما برای تحقق این خواسته مقام معظم رهبری و تولید، دانش بنیان، افزایش اشتغال و رفع مشکل بهره وری چه سیاست هایی را باید اتخاذ نمود؟ یکی از رویکردهای جهانی که بهترین انطباق را با شرایط و چالش های کشور به ویژه تحریم دارد رویکرد بهره وری است بدین معنی که از زیرساخت، ناوگان و تجهیزات موجود استفاده بیشتری شود که می توان چند نمونه را برای آن برشمرد:

با قرارداد اخیر (23/3/2022) وبتک برای تغییر 300 لکوموتیو (شرکت Wabtec بیش از 1100 لکوموتیو را نوسازی کرده) نورفولک ساوترن (Norfolk Southern) از D9-44CW به AC44C6M که در نتیجه این تغییر که تراکشن موتورها از نوعDC به نوع AC تغییر می کنند بهره وری سوخت 25 درصد بهبود می یابد (قابلیت اعتماد 40 درصد، قابلیت کشش 55 درصد افزایش یافته) و هزینه تعمیرات و نگهداری و تعمیرات اساسی 20 درصد کاهش خواهد یافت و بعلاوه این اقدام که لکوموتیوهای 20 ساله را هدف گرفته برای دستیابی به کاهش 42 درصد آلایندگی تا سال 2034 موثر خواهد بود (هر لکوموتیو 500 تن کاهش کربن در سال)

به عنوان نمونه دیگر مناسب است به نوسازی لکوموتیو کوئینزلند استرالیا (با خط متریک) توسط زیمنس نیز بپردازیم که 155 میلیون تن زغال سنگ در 2005-2004 را حمل نمود و با افزایش تقاضای زغال باید حمل بار را سالانه 10 درصد افزایش می داد (235 در 2010). این راه آهن 86 دستگاه لکوموتیو برقی ۶ محوره را در سال های 1986 تا 1989 تحویل گرفت و در سال های 2003 تا 2007 با اتمام نمونه، 63 دستگاه لکوموتیو AC توسط زیمنس بازسازی شدند. در این بازسازی وزن از ۱۱۰ به ۱۲۶ تن، کشش مداوم از ۲۶۰ به ۴۳۰ کیلونیوتن، ترمز از ۲۲۵۰ به ۴۰۰۰ کیلووات، و توان مداوم از ۲۹۷۰ به ۴۰۰۰ کیلووات رسید.

* کارشناس حمل و نقل