◄ درنگ و اندیشه در اخطار شورای رقابت به راه آهن در زمینه لکوموتیو

خبرگزاری مهر در دوم آبان ماه به نقل از مرکز ملی رقابت خبر داد که باوجود تهیه و تصویب دستورالعمل «تعیین نرخ خدمات لکوموتیوهای بخش خصوصی» توسط شورای رقابت و ابلاغ آن به شرکت راه آهن در سال ۱۴۰۰، این دستورالعمل هنوز به اجرا نرسیده است.

بنا به این گزارش همین امر موجبات تشدید انحصار و آسیب کیفیت خدمات ارائه شده در بازار حمل و نقل خدمات ریلی را فراهم کرده است.

بر همین اساس شورای رقابت در مکاتبه‌ ای در ۱۹ مهرماه، به شرکت ملی راه آهن درباره اجرا نکردن دستورالعمل «تعیین نرخ خدمات لکوموتیوهای بخش خصوصی» اخطار داد.

بیشتر بخوانید:

اخطار شورای رقابت به راه آهن با هدف مقابله با انحصار شدید

با توجه به انحصاری بودن شبکه اصلی راه آهن و نقش مسلط شرکت ملی راه آهن در ارائه خدمات در بازار حمل و نقل ریلی، تهیه دستورالعمل «تعیین نرخ خدمات لکوموتیوهای بخش خصوصی» در سال ۱۳۹۱ در شورای رقابت کلید خورد و باوجود بازنگری در سال ۱۳۹۹ و ابلاغ به شرکت راه آهن در سال ۱۴۰۰، هنوز به اجرا نرسیده است. بر اساس شواهد و بررسی‌ های انجام شده در مرکز ملی رقابت، شرکت‌ های مالک لکوموتیو با مشکلات متعددی در خصوص تعیین تعرفه خدمات لکوموتیو مواجه بوده‌ اند.

در ادامه این گزارش آمده است: در همین راستا شورای رقابت در ۱۶ مهر ماه، طی مکاتبه‌ ای با مدیرعامل شرکت راه آهن ضمن اشاره به دعوت چندباره شورای رقابت از شرکت ملی راه آهن برای حضور در هیئت کارشناسی در خصوص تعیین تعرفه خدمات لکوموتیو و گذشت بیش از یک سال از ابلاغ دستورالعمل تعیین تعرفه خدمات لکوموتیو و واصل نشدن پاسخ لازم، خاطرنشان کرد که در صورت دریافت نکردن پاسخ مقتضی مفاده ماده (۶۰) فصل نهم اصل ۴۴ قانون اساسی به اجرا گذاشته خواهد شد.

این موضوع در حالی است که شورای رقابت در راستای مقابله با رفتارهای ضد رقابتی موجود در این بخش علاوه بر تصویب دستور العمل قیمتی و اجرایی‌ سازی آن، می‌ تواند با استناد به ماده ۵۹ فصل نهم قانون اجرای سیاست‌ های کلی اصل ۴۴، تأسیس یک نهاد تنظیم‌گر بخشیِ رقابت مستقل در حوزه حمل و نقل ریلی را به هیئت وزیران پیشنهاد دهد.

گزارش فوق نشان از از یک بحران جدی در حمل و نقل ریلی دارد، از یک سو بخش خصوصی با سرمایه گذاری قابل توجه و کلان در خرید، نگهداری و بهره برداری از لکوموتیو به عنوان مهمترین گلوگاه حمل و نقل ریلی با انباشت مطالبات از راه آهن قرار دارد و از سوی دیگر راه آهن با بدهی سنگین به شرکت های مذکور، سهم روزافزون و کمرشکن لکوموتیو از درآمد، توقف درصد بالایی از ناوگان کشش، سهم پایین حمل و نقل ریلی و نیاز مستمر به تزریق منابع مالی از سوی دولت و تنش های مدیریتی قرار دارد.

شرکت رولندبرگر در گزارش خود در سپتامبر 2018 (19 شهریور 1397) با عنوان راهبرد و ساختار جدید توسعه راه آهن ایران به بخش لکوموتیو اشاره و هزینه نگهداری متوسط سالانه در هر دو نوعِ باری و مسافری را بسیار بالاتر از کشورهای مورد مقایسه اعلام می نماید: در صفحه 196، هزینه نگهداری متوسط 122 هزار دلار بر لکوموتیو باری و در ایران 619 هزار دلار (این ویژگی به عمر بالای لکوموتیوهای باری نسبت داده شده است که برای ایران مورد تردید جدی است) در همین صفحه به خارج از سرویس بودن 38 درصد از لکوموتیوهای باری اشاره شده که در اروپا 14 درصد می باشد و در ص 197 به بهره وری بالای لکوموتیو اشاره دارد که اشتباه دیگری بوده و باید گفت بهره وری لکوموتیو در ایران کمتر از 10 درصد بهترین های صرفا باری جهان است 4000904.

1. بر اساس جدول ص 2 گزارش وزارت انرژی آمریکا با عنوان زیر، در طول عمر 30 ساله لکوموتیوهای باری با سیر سالانه 192 هزار کیلومتر، توان موتور 4400 اسب بخار، قیمت 2 و نیم و هزینه نگهداری 125 هزار دلار بر سال اعلام شده است.

Total Cost of Ownership for Line Haul, Yard Switchers and Regional Passenger Locomotives 

در کتاب (ترجمه شده) قیمت ها و هزینه ها در صنعت ریلی (پروفسور باوم گارتنر پلی تکنیک لوزان سوئیس) میانگین بلند مدت هزینه نگهداری لکوموتیو دیزلی در آمریکا 60 سنت بر کیلومتر محاسبه شده است (با بارمحوری و کشش بالا و لذا بار سنگین).

تعاریف، فرمول ها و تبصره 2 نامه 920514 شورای رقابت «دستورالعمل تعیین نرخ خدمات لکوموتیوهای بخش خصوصی» هزینه بالای نگهداری لکوموتیو را در اذهان ایجاد نموده در حالی که لکوموتیوهای خصوصی غالبا به صورت کارکرده، با قیمت نازل وارد شده، از منافع بومی شدن اکثر قطعات در سه دهه گذشته و نیروی انسانی ارزان بهره می برند (رفتار هزینه لکوموتیو 4001017)