◄ قابلیت اعتماد قطارهای مسافری، تجربیات ایتالیا و ژاپن

بر اساس گزارش اتحادیه راه آهن ها، UIC، سیزدهمین کنگره جهانی تحقیقات راه آهن ها، WCRR، از 6 تا 10 ژوئن 2022 در بیرمنگام انگلستان با میزبانی RSSB (Rail Safety and Standards Board) برگزار شد، در این کنگره که اولین بار در 1994 توسط راه آهن های آلمان، ایتالیا، ژاپن، انگلستان، آمریکا و اتحادیه UIC در پاریس تشکیل شد،  700 شرکت کننده و محقق از سراسر جهان برای تبادل دیدگاه ها و ارائه آخرین فناوری ها به صورت شفاهی، مکتوب و تعاملی حضور داشتند.

در این کنگره 13 مقاله از سوی UIC ارائه شد، عناوین برخی نمونه های جالب شامل: دورنمای اثربخش برای راندمان حمل بار در اروپا، بازمهندسی ایمنی با دیجیتال کردن سیستم مدیریت ایمنی SMS، سیستم همکار لکوموتیوران DAS، سیستم 5G، بود.

سال 1376 نیز اجلاس مشابهی در فلورانس ایتالیا (WCRR97) تشکیل و مباحث مختلفی در آن ارائه و مورد توجه و بررسی کارشناسان و مدیران در جهان واقع شد، یکی از موضوعات بسیار جالب توجه در آن زمان استفاده از فناوری پردازش تصویر بود که برای اولین بار در بخش ریلی توسط راه آهن معدنی BHP استرالیا برای تعیین ضخامت کفش ترمز واگن قطارهای طویل ۳۲۰۰۰ تنی در آن ایام مورد استفاده قرار گرفته بود که زمینه قرارداد مرکز تحقیقات راه آهن ایران برای ساخت سیستم پردازش تصویر اندازه گیری پروفیل چرخ برای اولین بار در جهان شد (افتخاری جهانی برای مرکز تحقیقات، 950322).

نمونه اولیه دستگاه در ایستگاه «ری» نصب شد که با دریافت نتایج بسیار مثبت، گزارشی از دستاوردهای آن در کنگره بعدی در ژاپن در پایان دهه هفتاد ارائه گردید و مورد استقبال کارشناسان و مدیران مرکز تحقیقات راه آهن آمریکا  قرار گرفت و ... .

یکی دیگر از دستاوردهای این سفر بازدید از مرکز تعمیرات قطارهای خودکشش، آشنایی با رویکرد ایتالیا به RAMS در قراردادهای خرید و تعمیر و نگهداری قطارها و خودکشش ها بود که نکاتی بسیار آموزنده دارد (مقاله 21 مرکز تحقیقات، 1376)

شاخص های RAMS (Reliability, Availability, Maintainability, safety) برای سیر روزانه 1400 کیلومتر در 16 ساعت (سالانه 400 هزار کیلومتر) با هدف قابلیت اعتماد کمتر از 2 و نیم خرابی در میلیون کیلومتر سیر قطار و آماده به کاری بیشتر از 96 درصد و تعمیرپذیری 1 دلار برای هر کیلومتر سیر قطار 11 واگنه با دو لکوموتیو برقی ETR500 تعیین شده بودند. این ناوگان شامل 30 قطار سریع السیر ETR500 با سرعت 300، توان حدود 9 مگاوات، وزن 627 تن و طول 328 متر بود.

رویکرد بهبود مستمر نیز برای شاخص های تعمیراتی این قطارها در نظر بود تا فاصله تعویض چرخ را از 700 به 900 هزار کیلومتر، تعویض بوژی را از 700 به 1800 هزار و تعمیر اساسی را از 2100 به 4 تا 6000 هزار کیلومتر بیافزایند. هزینه طول عمر (LCC) و تحلیل ریشه ای خرابی ها (RCA) با دیاگرام استخوان ماهی برای آنالیز (Cause- Effect) نیز انجام می شد.  

ناوگان دیگری که با این رویکرد تعمیر می شد 6 ست قطار خودکشش 9 واگنه ETR460 با سرعت 250 کیلومتر در ساعت، توان 9 مگاوات (6 واگن کشنده و سه واگن غیرکشنده)، 434 تن وزن و 237 متر طول بود که در کابین آن هم حضور یافتیم.

برای برداشت بهتر آماده به کاری (96 درصد) این ناوگان سریع السیر، به نسبت لکوموتیوهای دیزل مسافری راه آهن اشاره می شود که در ماه های اخیر حدود 60 درصد بوده که در کنار قابلیت اعتماد پایین لکوموتیوها (باری دیزلی 4010608) دلیل دیگری بر ضرورت تغییر سریعتر رویکرد از لکوموتیو و خودکشش های دیزلی به ناوگان کشنده برقی یا برقی دیزلی است، 4010619.

شاید اعداد ذکر شده، برای ما با تجربه لکوموتیوهای دیزلی بسیار دور از ذهن به نظر برسد ولی با یک نگاه به آمار لکوموتیوهای برقی مترو کرج که با استاندارد راه آهن ساخته شده و نیز نتایج 40 سال کار لکوموتیوهای برقی تبریز  جلفا می توان به یقین رسید.              

در کنار این آمار با نگاهی به نمودار ص 22 گزاره نمای مشترک UIC و ژاپن High Speed Rolling Stock in Japan در آمریکا که مبین کمتر از یک خرابی در میلیون کیلومتر سیر از 1987 تا 2000 بوده است، بهتر می توان به اهمیت این شاخص در موفقیت قطارهای سریع ژاپن در نیم قرن اخیر پی برد، (خرابی ناوگان= تاخیر یا توقف بیش از 10- 30 دقیقه مسافری یا باری).

اعمال این شاخص ها با بهبود مستمر در قراردادهای نگهداری و یا دسترسی لکوموتیو، پیشرفت بیشتر ما را در پی خواهد داشت.   

برای دریافت فایل های پیوست اینجا و اینجا کلیک کنید.

 * کارشناس حمل و نقل