◄ پندهایی از طرح جامع اروپا برای راه آهن سریع السیر، UNECE

• مطالعات طرح جامع راه آهن سریع السیر اروپا «Trans-European Railway High-Speed, Master plan Study» در 373 صفحه که از سوی UNECE (کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد برای اروپا، همتراز ESCAP برای آسیا) در 2021 منتشر شده به شبکه راه آهن سریع السیر اروپا و کشورهای همسایه پرداخته است.

در صفحه 183 این مطالعه، به برنامه آینده احداث خطوط سریع السیر در ایران با 6 محور اشاره شده است که عبارتند از: تهران - قم - اصفهان (افتتاح 2021)، تهران - مشهد، قم - اراک، تهران- همدان، اصفهان - شیراز، تهران- تبریز که چهار خط جدید و 2 مسیر تهران - مشهد و تهران - تبریز به صورت ارتقا یافته منظور شده، است. سرعت طراحی تهران- اصفهان 300 و بهره برداری 250 و سرعت تهران مشهد نیز 250 نوشته شده و در نقشه صفحه 172 علاوه بر راه آهن موجود سریع و در حال ساخت در شرق اروپا، سریع تبریز برای 2050 ترسیم شده است.

• با نگاهی به صفحات 308 و 309 گزارش رولندبرگر که مکررا مبحث خطوط سریع السیر را مورد توجه و بررسی قرار داده می توان به محورهای اصلی مشابه گزارش فوق برای خطوط سریع در دو سناریو با ارزش 6500 و 13700 میلیون دلار پی برد.

در سناریو اول با احداث خطوط سریع السیر تهران - قم - اصفهان (409 کیلومتر)، تهران- زنجان (306 ک) و قم - اراک (284 ک) سهم ریلی کمی بیش از 2 درصد و در سناریو دوم با احداث دو خط اضافه تهران - همدان (304 ک) و اصفهان - شیراز (468 ک) پس از 2028 سهم ریلی کمتر از 3 درصد رشد می نماید. (هزینه زیرساخت و ناوگان سناریو اول 5500 و 1000 میلیون دلار).

• در صفحه 214 گزارش رولندبرگر در مورد چهار شاخص انتخاب روش حمل و نقل از سوی مسافران به ترتیب چنین آمده: قیمت، زمان سفر، بسامد و دسترسی و در صفحه 215 قیمت و زمان سفر در مسیرهای مختلف تهران - مشهد و ... مقایسه شده.

برقی کردن هیچ محور مسافری (به عنوان رقیب کم هزینه سریع) پیشنهاد نشده مگر مسیر باری بافق - بندرعباس (ص 190).

• در صفحه 129 گزارش UNECE به بهره برداری از فاز نخست اولین خط تندرو ترکیه در سال 2009 به طول 221 کیلومتر و با هزینه 746 میلیون دلار و فاز دوم به طول 214 کیلومتر (با 39 کیلومتر تونل و 33 پل) با هزینه 2130 میلیون دلار اشاره شده که در 2014 بهره برداری و کل پروژه در 2016 تکمیل گردید. وام های اخذ شده: 1250، 120 و 750 میلیون دلار (از EU,EIB و CB، بانک سرمایه گذاری اروپا، اتحادیه اروپا و بانک چین). قطارهای سریع در 2019 از تونل بوسفور به بخش اروپایی استانبول رسیدند. قطارهای برقی خودکشش استانبول - آنکارا از 2007 تا 2010 از CAF اسپانیا تحویل گرفته شد (12 قطار 8 واگنه با ظرفیت 419 نفر با قدرت 4800 کیلووات و سرعت 250 با سیر 4 ساعت و 30 دقیقه و 8 سفر دوطرفه در روز). شمار مسافر 2019 قطارهای سریع با 15 درصد افزایش نسبت به 2017 به بیش از 8 میلیون نفر رسید (کل شبکه سریع).
• صفحه 208 متوسط مسافر سریع غرب اروپا را 28 درصد و سهم ریل سریع شرق در کنار سواری، اتوبوس و ... را 8 درصد در چک نوشته است و ص 361 گزارش با بیان تعریف متفاوت خطوط سریع السیر در چین با اروپا، به راه آهن سریع السیر این کشور پرداخته و خطوط سریع السیر را بر اساس دستورالعمل 34 سال 2013 وزارت راه آهن چین خطوط اختصاصی مسافری با سرعت بالای 250 اعلام نموده که طول این خطوط تا سال 2013 به بیش از 10 هزار کیلومتر رسیده است (علاوه بر خطوط ترکیبی 200).

هزینه خطوط سرعت 250 در چین از 9 الی 22 میلیون دلار بر کیلومتر و این هزینه برای سرعت 350 بین 12 تا 24 (با حدود 70 درصد پل، پل طویل و تونل)  اعلام شده (ص 362) و در ص 363 شش پروژه مورد حمایت بانک جهانی معرفی شده است.

• با توجه به هزینه برقی تهران - مشهد که کمتر از 5 درصد هزینه سریع السیر برآوردی در طرح جهش ترانزیت با مبلغ 21 میلیارد دلار می باشد (با ناوگان خودکشش سرعت 250 و اصلاح مسیر کمتر از 10 درصد هزینه) شایسته است این تاخیر زودتر جبران گردد.

(طبق تعریف صفحه 1 آیین نامه 394 سازمان برنامه در سال 86، خطوط سریع السیر به خطوطی اطلاق می شود که قطارهای مسافری با سرعت بیش از 160 کیلومتر بر ساعت بر روی آنها تردد می کنند، در حالی که برقی کردن خط تهران - مشهد با سرعت 200 برای قطارهای معمولی و 250 برای قطارهای خودکشش با مجوز سازمان در سال 1386 به مناقصه گذاشته شد.)  

برای دریافت فایل های ضمیمه اینجا و اینجا کلیک کنید.

* کارشناس حمل و نقل