◄ ویژگی های عام و خاص لازم برای وزیر راه‌ و ترابری

رهبر معظم انقلاب در دیدار با نمایندگان مجلس دوازدهم، در خصوص ویژگی های وزرا فرمودند: آن کسی را باید میدان دار کرد که امین باشد، صادق باشد، متدیّّن باشد، از بُُن دندان معتقد به جمهوری اسلامی و به نظام اسلامی باشد. ایمان یک شاخص مهم است. امید به آینده، نگاه مثبت به افق، یکی از شاخصهای مهم است، به آنهایی که افق به نظرشان تاریک است و معتقدند کاری نمیشود کرد، نمیشود مسئولیّّتهای اساسی و کلیدی داد. تشرّّع یکی از معیارهای مهم است. اشتهار به پاکدستی و صداقت یک معیار است. ... سابقه سوء نداشته باشند؛ نگرش ملّّی داشته باشند؛ ... کارآمد باشند ... (14030431).

علاوه بر ویژگی های عام وزرای کابینه که رهبر عزیز به نمایندگان و رئیس جمهور تاکید نمودند، وزیر راه وترابری باید قابلیتهای تخصصی دیگری هم داشته باشد تا بتواند این وزارتخانه پرچالش و تخصصی را بنحو شایسته و بایسته هدایت و مدیریت نماید.

بخشی از چالش های این وزارتخانه تخصصی (مستقل از بخش مسکن): ناترازی سوخت، نرخ بالای سوانح جاده ای، بهره وری پایین سامانه های حمل ونقل، اثربخشی پایین شبکه ها مانند خطوط ریلی، فرودگاه ها ... ، ظرفیت ناکافی برخی از مسیرهای ریلی و ... ، زمین گیری درصدبالایی از ناوگان هوایی، ریلی ... ، عمر بالای ناوگان، هزینه بالای نگهداری، سهم پایین بخش خصوصی، چالش مستمر بخش خصوصی در زمینه قیمت گذاری بلیط، وابستگی زیاد به تجهیزات وارداتی ... به وزارت راه وترابری بازمیگردد. علاوه بر اینها، ضعف های عمومی چون حرف های سست، ساختار، بهره وری کم پرسنل، ناترازی بودجه ... هم مشکلات را تشدید می نماید.

شناسایی این کاستی ها در وزارتخانه هایی مانند نیرو بدلیل تمرکز مدیریت و ساختار عمودی، ساده تر و در وزارت راه و شهرسازی بدلیل تعدد سازمان های تخصصی، ساختار افقی، و تداخل وظایف در خدمات حمل و نقل هوایی، ریلی و جاده ای دشوارتر است.

(تعداد استیضاح وزرای راه وشهرسازی 400 درصد بیشتر از استیضاح وزیر نیروست که سبب ناپایداری مدیریت وزیر راه نیز می گردد)

در وزارت راه و شهرسازی نه تنها معاونان وزیر در بخش های حمل و نقلی مانند راه، راه آهن، بنادر و فرودگاه ها غالبا به صورت جزایر مستقل تصمیم می گیرند بلکه به دلیل فقدان طرح جامع معقول و مقبول، رقابت سفر هوایی، ریلی و جاده ای نیز تشدید می گردد.   

همچنین به دلیل تخصصهای متفاوت سازمان ها و نیز عدم انتصاب مدیران مجرب و تخصصی، برخی سازمان ها نیز به جزایر مستقل کوچکتر تقسیم شده و حرف های سست و ضعف ها تشدید شده و تصمیمات بهینه اتخاذ نمی گردد (به ویژه در بخش پیچیده راه آهن).

برای رسیدگی به چنین مواردی و مطالبه از سازمان های زیرمجموعه، وزیر و مشاوران تخصصی باید وقت بیشتری منظور نمایند که با عمر متوسط وزرای راه و شهرسازی به دلیل بیشترین استیضاح و از سوی دیگر غیرمتخصص بودن اغلب وزرا ممکن نمی شود.

با فرض تفکیک وزارت مسکن، برخی ویژگی های خاص وزیر راه وترابری (افزون بر ویژگی های عام) به شرح زیر پیشنهاد می گردد:

1- اشراف بر سیستم های حمل و نقل، ساختار وزارت و اسناد بالادستی 2- اشراف بر قوت ها و ضعف ها در حمل و نقل ریلی، هوایی ... 3- اشراف بر ظرفیت های ترانزیت کشور و فرصت های این بخش 4- آشنایی با فناوری های نوین حمل و نقل و شرایط بکارگیری آنها 5- اشراف بر اقتصاد حمل و نقل و روشهای گزینش روش بهینه 6- توانایی تعامل با دیگر وزرا، نمایندگان مجلس، استانداران ... 7- توانایی مدیریت بودجه و منابع مالی و اعتباری 8- توانایی اقناع و جلب سرمایه گذار داخلی و خارجی پروژه های بزرگ 9- توانایی ایجاد تعامل روش های حمل و نقل 10- آشنایی با مباحث زیست محیطی و محدودیت ها و راهکارها 11- اشراف بر روش های بهینه حمل و نقل حومه 12- باور به امکان افزایش بهره وری و بهینه کردن شیوه های حمل و نقل  13- اشراف بر نقش نیروی انسانی و روش های انگیزش ایشان 14- آشنایی با مدیریت ریسک 15- آشنایی و توانایی مدیریت بحران 16- تعهد به مدیریت شفاف و پاسخگو و انتقادپذیری 17- آشنایی با رویکردهای جهانی حمل و نقل 18- اشراف بر سیستم های تعمیرونگهداری و عوامل زمین گیری ناوگان هوایی، ریلی ... 19- آشنایی با طرح جامع و اهمیت بروزرسانی 20- توانایی آسیب شناسی راه آهن ....

پیشنهاد می شود مشاوران رئیس جمهور برای انتخاب وزرا و نیز کمیسیون تخصصی مجلس در مصاحبه با نامزدهای پیشنهادی پس از ارزیابی ویژگی های مورد اشاره رهبر عزیز، از وجود این ویژگی ها و مواردمشابه در وزیر مربوطه، درحد مقدور اطمینان یابند.   

* کارشناس حمل و نقل