◄ دو عبرت مهم در زمینه ترانزیت، اهداف برنامه هفتم و راه‌ آهن رشت آستارا

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه وشهرسازی (22 مهر) در راستای تدوین آیین نامه های اجرایی "سند برنامه ملی گذر (ترانزیت) " و ارتقای جایگاه کشور در بازار تولید و تجارت جهانی، سیزدهمین جلسه در روز یکشنبه بیست و دوم مهرماه به ریاست معاون محترم برنامه ریزی با حضور نمایندگان زیربخش حمل و نقل و بخش خصوصی، در سالن جلسات این وزارتخانه برگزار شد.

در برنامه هفتم میزان ترانزیت زمینی سالانه از ایران 40 میلیون تن هدف گذاری شده است. با توجه به دخیل بودن دستگاه های متعدد در امور ترانزیت و لجستیک و لزوم ایجاد مدیریت یکپارچه در برنامه هفتم، موضوع ستاد ملی ترانزیت (گذر) تصویب شد.

مرکز پژوهش های مجلس نیز در بررسی بخش حمل و نقل لایحه برنامه هفتم چنین آورده است: ... در رویکرد مسئله محور لایحه، به رغم آنکه تمرکز بر ترانزیت به عنوان مسئله اصلی تشخیص داده شده است، در موارد متعددی مشاهده می شود که احکام غیرمرتبط با ترانزیت نیز در لایحه گنجانده شده که جهت گیری برنامه از تمرکز بر موضوع ترانزیت را منحرف می کند.

معاونت حمل و نقل وزارت راه نیز در بررسی مشکلات ترانزیت، 77 عامل در چند سرفصل (راه آهن، بنادر، راهداری، وزارتخانه های راه، کشور، مخابرات و خارجه، گمرک، مالیات، بانک مرکزی ...) را شناسایی کردند و در سال 97 در رفع چند مورد موفق شدند. 

اصول پیشنهادی سیاست عمرانی حکمت، استطاعت و عبرت (تین 283307) علاوه بر پروژه های عمرانی بزرگ ملی، در سایر پروژه های عمرانی و حتی تصمیمات مهم سیاستی هم از جمله موضوع مهم ترانزیت، سودمند و مفید، بلکه ضروری است.

اینجا دو عبرت که می تواند تلاش ها و هزینه ها را برباد دهد بیان می شود (منبع محفوظ)، باشد که با تدابیر مناسب تکرار نگردد:   

ترانزیت سیال شیمیائی از کارخانه تولید مواد اولیه در آستانه قزاقستان به شارجه: یکی از فورواردرهای بین المللی ثبت شده در ایران، طی قراردادی که در سال 1401 با یک کارخانه تولیدی در شارجه منعقد نمود، مسئولیت حمل ماده اولیه سیال با واگن های مخزندار از آستانه به بندر شهیدرجائی (از مسیرپایانه مرزی اینچه برون) و انتقال از بندرعباس به شارجه با کشتی را بر عهده گرفت. نماینده مقیم خریدار در محل کارخانه تولید مواد اولیه در آستانه، مطابق روش استاندارد SGS ، 10 درصد مواد را تست تصادفی نموده و پس از امضای اسناد مربوط، اجازه خروج از کارخانه برای حمل و ترانزیت از ایران را صادر می نمود.

علیرغم اینکه سیال بارگیری شده، به صورت پلمپ در واگن های مخزندار وارد اینچه برون می شدند و قرار نبود در ایران باز شوند، لکن مؤسسه استاندارد ایران، مانع ترانزیت واگن ها شده و فورواردر را مجبور کرد تا از هر 35 واگن محتوی سیال نمونه برداری کرده و تست کیفیت را با دریافت بیش از 800 دلار برای هر واگن در مؤسسه استاندارد انجام دهد. این اقدام غیر ضروری علاوه بر تحمیل هزینه اضافی بر صاحب بار، تأخیر دو هفته ای در رسیدن بار به مقصد را موجب شد و سفارش های بعدی متوقف شد.

ترانزیت مواد اولیه تولید صابون از بندر جبل علی به پاکستان: یک کارخانه تولید صابون در اسلام آباد پاکستان، برای انتقال مواد اولیه صابون از بندر جبل علی به بندر شهیدرجائی و حمل با کامیون از بندرعباس به زاهدان و عبور از پایانه میرجاوه به اسلام آباد، از صفحه اینترنتی «سازمان پایانه ها و حمل و نقل جاده ای» فهرست فورواردرهای مورد تأیید را استخراج کرده و با مقایسه قیمت ها، با یکی از آنها قرارداد حمل می بندد. پس از بارگیری محموله در کامیون های فورواردر ایرانی، به دلیل بدهی مالیاتی فورواردر، کامیون ها و بار آنها توقیف و تا رفع توقیف، بیش از سه ماه کامیون ها و بار آنها در بندرعباس متوقف ماند. تقاضاهای صاحب بار برای تسریع در رفع توقیف کامیون ها یا بار(برای امکان حمل بار با کامیون های دیگر) مورد موافقت قرار نگرفت و به سبب توقف خط تولید کارخانه صابون، محموله های بعدی از مسیر مستقیم بندر جبل علی به بندر گوادر پاکستان استفاده کردند.

برای دستیابی به هدف 40 میلیون تن بار ترانزیت زمینی در برنامه هفتم باید موانع موجود شناسایی و برطرف گردد، گزارش های مرکز پژوهش ها، معاونت حمل و نقل وزارت راه و ... برای شروع ضروری هستند ولی باید سامانه ای برای دریافت انتقادات و نظرات فورواردرها، شرکت های تخصصی و افراد خبره طراحی شود و مشکلات و موانع شناسایی و بویژه موانع خود ساخته برطرف گردد.

بدون شناسایی و رفع این موانع، احداث و گسترش خطوط پرهزینه و زمانبر مانند رشت آستارا، آب در هاون کوبیدن است.