متهم اصلی آلودگی هوا مشخص شد/ سهم خودروها چقدر است؟

سید حسین میرافضلی:  مصرف خودروهای بنزین سوز و گازوئیل سوز شهر تهران در زمستان روزانه حدود ۳۰ میلیون لیتر است.

در روزهای سرد سال میزان مصرف گاز طبیعی در تهران حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب است.

فرمول سوختن گاز طبیعی به شکل زیر است:

CH۴+۲O۲ می دهد     CO۲+۲H۲O   جرم CH۴ برابر ۱۶ است، جرم دو تاO۲ برابر ۶۴است و جرم CO۲ برابر ۴۴ است بنا بر این برای سوختن ۱۶ گرم  گاز متان(CH۴) نیاز به ۶۴ گرم اکسیژن است و در نتیجه این سوختن ۴۴ گرم CO۲ تولید می شود.

این واکنش استوکیومتری است که در درس شیمی کلاس دهم خواندیم

از طرف دیگر واکنش سوختن بنزین به شکل زیر است:

۲C۸H۱۸+۲۵O۲ می دهد  ۱۶CO۲ +۱۸H۲o که جرم ۲C۸H۱۸ برابر ۲۲۸گرم و جرم ۲۵O۲ برابر ۸۰۰ گرم است که پس از سوختن ۷۰۴گرم گاز سمی CO۲ تولید می شود.

حال در محاسبات فوق جرم کل گازی طبیعی CH۴ و کل بنزین و گازوئیلی که در روزهای سرد در تهران مصرف می شود را لحاظ و سایر اعداد را استخراج نمائید. مصرف گاز طبیعی را ۱۰۰ هزار تن و بنزین و گازوئیل را سی هزار تن اعمال نمائید . خروجی محاسبه چنین می شود:

با مصرف روزانه ۱۰۰ هزار تن گاز طبیعی در روزهای سرد زمستان در تهران روزانه ۴۰۰هزار تن اکسیژن موجود در هوا سوخته و نابود می شود و ۲۷۵هزار تن گاز سمی CO۲ تولید می شود.

در صورتی که با سوختن ۳۰ هزار تن بنزین و گازوئیل ۱۰۵هزار تن اکسیژن موجود در هوای تهران نابود و ۹۲هزار تن گاز سمی CO۲ تولید می شود.

در کل حدود ۲۱درصد هوا را اکسیژن تشکیل می دهد و ۷۸درصد آن نیتروژن است.

عوارض سوختن گاز طبیعی بیش از بنزین و گازوئیل است چرا که خودروها و وسایل مصرف کننده بنزین و گازوئیل واکنش سوختن به طور کامل انجام می شود اما در بخاری های گازی ناقص سوزی بسیاری وجود دارد که آلودگی آن بسیار بیشتر و خطرناک تر است.

در کل کره زمین حدود ۱.۵ میلیون کیلومتر خط لوله گاز وجود دارد که بخش قابل توجهی از آنها برای صنایع و نیروگاه ها است اما در ایران به تنهایی ۴۳۰ هزار کیلومتر خط لوله گاز نصب شده و به شهرهای دور و روستاها گاز رسانی شده این سیاست یکی از بزرگترین اشتباهات استراتژیک در حوزه انرژی بوده است. طی دو دهه گذشته بارها کارشناسان اعلام کردند به جای گاز کشی به روستاها و شهرهای دور افتاده،  انرژی برق با قیمت مناسب تر در اختیار مردم آن مناطق قرار گیرد و گاز عمدتا برای چهار هدف زیر مورد استفاده قرار گیرد اما کوچکترین توجهی به این گزارش ها و تحلیل ها و هشدار ها نشد. مصرف گاز طبیعی باید در نیروگاه ها، واحدهای پتروشیمی، تزریق به مخازن نفت جهت ازدیاد برداشت و صادرات هدف گذاری می شد.

بخاری های برقی هیچ گونه آلودگی هوا در محیط خانه و شهر ایجاد نمی کنند اکسیژن هوا را نمی بلعند و هیچ نوع بیماری به دنبال ندارند در حالی که بخاری های گازی اکسیژن هوای خانه ها و شهرها را می بلعند، محیط خانه و شهر را به شدت آلوده می کنند و مردم را به انواع بیماری ها سخت و لاعلاج گرفتار می نمایند.

لازم است بر اساس نوع اقلیم و سایر شرایط به هر مشترک گاز سهمیه مشخصی اختصاص یابد و برای مصارف بیش از سهمیه قیمت گاز به صورت پلکانی با قیمت های خیلی بالاتری محاسبه گردد تا بتوان مصرف بی رویه گاز را مدیریت نمود. لازم است طی سال های آتی به مرور سهم گاز در گرمایش خانه ها کاهش و انرژی برق جایگزین گاز شود. در خصوص چگونگی اجرای این سیاست و روش های تامین برق در یادداشت تحلیلی دیگری مفصل موضوع تشریح گردیده است.

در حالیکه راندمان نیروگاه های گازی در ماه های سرد سال ۲۰درصد بالاتر است در همین زمان اوج بهره وری گاز نیروگاه ها را قطع می نمایند. در صورتیکه راه حل اساسی در مدیریت مصرف بی رویه گاز در بخش خانگی و عمومی و غیره است.

نویسنده: سید حسین میر افضلی