پیشنهاد قابل توجه وزیر اسبق راه برای خرید هواپیماهای نو از ایرباس و بوئینگ

نگاهی به تجربه گفت و گوی ترامپ با پوتین در مورد اوکراین و موفقیت نسبی آن تا این لحظه هر چند هنوز به نتیجه ی نهایی نرسیده است، به ما آموزد که

1- نباید پیشنهاد وی را در همان گام نخست رد کرد. باید او را آزمود و سپس تصمیم گرفت. شاید پنجره ای گشوده شد. البته این آموزه قرانی نیز هست[i].

2- او تمایل به گفت و گوی مستقیم و بدون واسطه و در سطح خودش با رهبران جهان دارد. این هم فرصت است و هم مشکلاتی را به همراه دارد. فرصت است، چون اغلب واسطه های گفت و گو منافع خود را در برقراری ارتباط ملحوظ می دارند. مشکل است، چون چابکی لازم برای برقراری این نوع ارتباطات معمولا بسیار اندک است.

حال با توجه به مطالب پیش گفته و ادارک اولیه رهبری ایران از صادق نبودن امریکائیان در بیان های شان، به نظر می رسد که با توجه به دینامیزم تحولات جدید جهانی، پیشنهاد مستقیم رییس جمهور امریکا و تجربه ترامپ/پوتین زمان آزمون اراده ی جدید امریکا فراهم رسیده است و ایران نباید این فرصت را از دست بدهد حتی اگر به نتیجه نرسد. با این توجه دو حالت، بدون داشتن هرگونه اطلاعات درون حاکمیتی و تنها بر اساس اطلاعات آشکار در ذهن نگارنده ی این سطور در این چندمدت اخیر تحکیم یافته که در زیر عنوان می کنم و در پایان یک پیشنهاد عملیاتی نیز ارائه خواهم نمود.

حالت نخست- ترامپ تمایل به گفت وگوی مستقیم و بدون هرگونه واسطه را با رهبری دارد. در نگاه اول به نظر می رسد که او تمایلی به شریک سازی پوتین در این ارتباط را ندارد. او نمی خواهد که پوتین از کارت ایران به قول خودش در ارتباط با او در حل وفصل مساله اوکراین بهره برداری نماید. این موضوعی است که ایران باید در باره آن بیندیشد و تصمیم بگیرد.

حالت دوم- با توجه به دیوار بی اعتمادی ایران به امریکا، ممکن است که ایران تمایل به مداخله شخص ثالث در گفت وگوها 1- به عنوان تسهیل کننده و 2- به عنوان تضمین کننده ی مذاکرات صلح داشته باشد. در این صورت، ایفای نقش مشترک زوج ترامپ/پوتین اهمیت پیدا می کند. به نظر نمی رسد که چنانچه ایران بر این ترکیب اصرار داشته باشد، در نهایت ترامپ با این گزینه مخالف باشد.

و اما پیشنهادی که در آخر می توانم ارائه کنم این است، که مذاکرات را می توان با موضوع فعال سازی قرارداد خرید 80 فروند هواپیمای مسافری از بوئینگ آغاز کرد. البته تنها به عنوان آغاز مذاکره و گرنه باید یک برنامه همکاری اقتصادی و سرمایه گذاری مفصل تری در تمام حوزه های اقتصادی در دستور کار باشد. خوبی این پیشنهاد این است که ما از یک یادداشت تفاهم صحبت نمی کنیم. بلکه از یک قرارداد امضا شده سخن می گوییم. تا آن جا که من اطلاع دارم و تا زمانی که من تصدی وزارتخانه راه وشهرسازی را داشتم، این قرارداد هم چنان به قوت خود باقی بود و تنها منجمد شده بود.باید یخ آن را باز کرد.  پس از آن نمی دانم که چه کرده اند. حتی اگر این هم نباشد، چون قرارداد وجود دارد، می توان مجدد آن را زنده کرد. در فرایند بازآفرینی این قرارداد که با شخصیت و منطق ترامپ نیز سازگاری زیادی دارد، می توان شرایط ضمن عقد برای انتظار طرفین از یک دیگر و لغو تحریم ها و تامین مالی خرید هواپیماها از سوی امریکائیان را در دستور کار قرار داد، هم چنان که در متن قرار داد بوده است. در زیر به جدول خرید هواپیماها توجه کنید. به نظر من این جدول ظرفیت آغاز مذاکره را دارد. من در این یادداشت، تنها خواستم با نگاه مثبت و ملی، برای گفت وگوهای شرافتمندانه و عزت مندانه و از موضع منافع ملی ایران در ارتباط با آمریکا آغازی را ترسیم کنم. الباقی بستگی به تصمیم مقامات دارد.