◄گسترش حمل و نقل با نگاه توسعه پایدار
وبلاگ سید رامتین باقری-توسعه سیستم جابه‌جایی و حمل و نقل از دیرباز، یکی از موضوعاتی بوده که در راس موارد کلان و ملی به آن توجه شده است. امروزه از حمل و نقل با عنوان صنعت یاد می‌شود و سطح کیفیت آن، شاخص پیشرفت و توسعه کشورها میباشد.
وبلاگ سید رامتین باقری-توسعه سیستم جابه‌جایی و حمل و نقل از دیرباز، یکی از موضوعاتی بوده که در راس موارد کلان و ملی به آن توجه شده است. امروزه از حمل و نقل با عنوان صنعت یاد می‌شود و سطح کیفیت آن، شاخص پیشرفت و توسعه کشورها میباشد.
کشورهای پیشرفته در سالهای اخیر در زمینه حمل و نقل پایدار بسیار جدی و با نگاه حساس‌تر عمل کرده و دید خود را به یک دید بلند مدت تغییر داده و به دنبال توسعه زیر ساخت‌های مناسب برای توسعه بهتر راه‌های خود می‌باشند.
برای ایجاد یک ذهنیت مناسب درخصوص ارتباط حمل و نقل و توسعه پایدار، ابتدا باید تعریف جامعی از حمل و نقل ارایه نماییم. حمل و نقل عبارتست از جابجایی که با بکارگیری تکنولوژی و علم در طراحی و برنامه ریزی، اجرا و مدیریت امکانات برای تمامی شقوق حمل و نقلی مهیا کننده شرایط ایمن، راحت، سریع، اقتصادی و سازگار با محیط زیست برای جابه‌جایی انسان و کالا باشد.
سیستم حمل و نقل می‌بایست پایدار و سازگار با محیط زیست باشد. متداولترین تعریف برای پایداری عبارت است از برآورده کردن نیازهای فعلی بدون تعرض و ایجاد مشکل برای نیازهای نسل‌های آینده. پس حمل و نقلی پایدار است که دسترسی عادلانه و ایمن برای جمیع نیازهای اقشار مختلف اجتماع را فراهم نموده، از لحاظ عملکردی پربازده و از لحاظ اقتصادی در توانایی پرداخت تمام اقشار مردم بوده و همچنین آثار محیط زیستی آن شامل آلودگی هوا، صوت و زمین حداقل باشد.
براساس گزارش‌های سازمان ملل متحد، شبکه‌های ارتباطی یکی از مهم‌ترین بخش‌های توسعه پایدار میباشد و در آن به حمل و نقل زمینی توجه ویژه‌ای شده است. مسایلی همچون کاربری زمین، میزان استفاده از انرژی‌های تجدید ناپذیر، انتشار آلاینده‌های محیطی، گرم‌تر شدن کره زمین، تاثیر بر خصوصیات اقتصادی و جغرافیایی مناطق و بسیاری موارد دیگر از مهم‌ترین مواردی هستند که حمل و نقل زمینی و در راس آن بزرگراه‌ها را از سایر سیستم‌های حمل و‌نقل متمایز می‌نماید.
بزرگراه‌ها یکی از اساسی ترین زیرساخت‌های حمل و نقل می‌باشند و در حال حاضر بیش از 14500 کیلومتر بزرگراه در حال بهره‌برداری در کشور موجود بوده که با توجه به حجم بسیار زیاد تردد روزانه، پایدار بودن آنها از اهمیت بالایی در توسعه آتی کشور برخوردار میباشد.
بزرگراه پایدار می‌بایست نیازهای عملکردی به منظور توسعه جامعه و رشد اقتصادی در طول چرخه حیات خود را برآورده کرده و این در حالی است که اثرات منفی بر محیط زیست و مصرف منابع طبیعی را به حداقل می‌رساند. اکنون در کشورهای اروپایی از جمله انگلستان و آلمان به ایجاد ساختارها و توسعه پایدار بزرگراه‌ها و امکانات آن توجه ویژه‌ای شده است.
با توجه به موقعیت ژئوپولیتیک ایران در حمل و نقل خاورمیانه و منطقه، توسعه پایدار بزرگراه‌ها می‌تواند گام مهمی در جهت جذب سفرهای ترانزیت بین‌المللی، جذب سرمایه‌های خارجی و ایجاد اشتغال برای نیروی جوان و متخصص داخلی به‌شمار آید. همچنین با توجه به توافق اخیر پاریس در کشور فرانسه درخصوص رعایت و همگامی بین‌المللی در زمینه مسایل زیست محیطی و با هدف حفظ نسل‌های آتی، توجه به طراحی و نگهداری بزرگراه‌ها به شیوه پایدار و مطابق با استانداردهای زیست محیطی، می‌تواند گام مهمی در جهت همگامی با کشورهای جهان و در جهت توسعه پایدار کشور عزیزمان ایران در سالهای آینده باشد.
استراتژیهای مورد استفاده برای توسعه پایدار را میتوان به چندین گروه تقسیم کرد. استفاده از مصالح جایگزین و بازیافتی به جای استفاده از مصالح معدنی، به کارگیری تکنولوژی های جدید در روسازی و تغییر در رویکردهای مدیریتی از جمله سرفصل‌های اصلی ترویج توسعه پایدار زیرساخت های حمل و نقلی میباشد .
تغییر در نوع مصالح مورد استفاده و به کارگیری مصالح بازیافت شده همچون استفاده از مواد بازیافتی در ساخت روسازی راه، از یک سو می‌تواند گام بسیار اساسی در جهت توسعه پایدار بزرگراه‌ها بوده و از سوی دیگر در مصرف منابع مالی در ساخت صرفه جویی نماید. استفاده از آسفالت‌های گرم با تکنولوژی‌های جدید که با ایجاد تغییراتی در ساختار آسفالت، نیاز به حرارت کمتری برای شرایط اختلاط را ایجاد می‌نماید، باعث کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و انرژی شده و با کاهش میزان آلاینده‌های ناشی از سوخت‌ها و گازهای متصاعد شده از مخلوط آسفالتی، گام مهمی در جهت ساخت بزرگرا‌ه‌های پایدار به شمار می‌روند.
همچنین استراتژیک و پویا بودن عملکرد، آمادگی و تطابق سریع با شرایط گوناگون می‌تواند بسیاری از هزینه‌هایی را که بعدا در اثر نیاز به تعمیر و نگهداری راه بوجود می‌آید جلوگیری نماید. به عنوان مثال، بروز شرایطی همچون راه بندان‌های ناشی از شرایط نامساعد جوی باعث توقف تعداد متعددی از خودروها و متصاعد شدن مقادیر زیادی از گازها و آلاینده‌های زیست محیطی شده و اثرات بسیار مخربی بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها می‌گذارد.
این درحالیست که با شناسایی و برنامه‌ریزی صحیح برای نقاطی که دارای مشکل بالقوه هستند، میتوان با صرف هزینه‌های بسیار اندک تبعات به وجود آمده زیست محیطی و بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا و .... را کنترل نمود. در نتیجه، با درنظر گرفتن شرایط اقلیمی و طبیعت در طراحی‌ها، استفاده از مصالح سازگار با محیط زیست، مصالح بازیافت شده و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در ساخت و بهره‌برداری از بزرگراه‌ها، میتوان به حمل و نقل پایدار و به تبع آن بزرگراه‌هایی پایدار در کشور دست یافت.
توسعه پایدار واقعا یکی از نیازهای امروز کشور هست. شاید علت اینکه تهران هم اکنون با مشکلات آلودگی هوا دست و پنجه نرم میکند عدم توجه به مسایل زیست محیطی در ساخت و سازها در طی سال های اخیر بوده باشد. وجود این تفکر و تلاش برای اشاعه اون واقعا جای تقدیر داره.