◄ اهمیت سیستم های کنترل قطارها در تأمین امنیت حرکت قطارها

 حرکت قطارها با توجه به اینکه بر روی ریل انجام می پذیرد و بر خلاف جاده راننده قطار قادر به تغییر مسیر نیست محدودیت هایی را نسبت به حرکت در جاده دارد، در سیستم حرکت ریلی عملاً عامل بیرونی است که تعیین می کند وسیله نقلیه چه مسیری را طی کند و لذا عملاً راننده قطار کنترلی بر روی تعیین مسیر حرکت خود ندارد و لذا به همین دلیل نقش اپراتورهای حرکت، یا همان بهره برداران سیستم ریلی در تأمین امنیت بسیار پررنگ است.

از آنجائیکه چرخه بهره بردار یعنی اپراتور بهره بردار، تنظیم کننده خط یا دوراهه ها (سوزنبان) که همگی انسان هستند در زمانیکه سرعت حرکت قطارها بالا می روند به دلیل زمان کم برای تعیین وضعیت مسیرها دچار خطای انسانی می شوند از سال های خیلی دور سیستم های نیمه اتوماتیک و نهایتاً اتوماتیک و تمام اتوماتیک برای کنترل سیر این حرکت قطارها به وجود آمده که این سیستم هـا را سیستم هـای سیگنالینگ و در کشور مـا سیستم هـای علائم الکتریکی نام گذاری کردند. اهمیت وجود سیستم های سیگنالینگ در کنترل اتوماتیک و یا تمام اتوماتیک قطارها زمانی که سرعت قطارها و حجم ترافیک خطوط بالا می رود بسیار است به طوری که عدم استفاده از این سیستم ها می تواند خسارات جبران ناپذیری را به شبکه ریلی وارد آورد و جان مسافران و همچنین امنیت حمل بار در شبکه ریلی را مختل سازد. 

آنچه در سال هـای اخیر در راه آهن ایران مشاهده می شود اینست که حساسیت مدیـران ارشد راه آهن جهت استفاده درست از سیستم های سیگنالینگ به شدت کاهش یافته که خود می تواند تبعات بسیار سنگینی را برای راه آهن کشور در بر داشته باشد.

در حال حاضر بخش زیادی از خطوط موجود و در حال بهره برداری راه آهن فاقد سیستم های سیگنالینگ می باشد و توسط نیروی انسانی کنترل می شوند که اشتباهات گاه و بیگاه نیروی انسانی سوانحی را در بر داشته که قطعا خسارات مالی و بعضا جانی را در بر داشته است.

استفاده از سیستم هـای سیگنالینگ که اتفاقاً بیش از 30 سال است که در کشور بومی سازی شده اند و در حال حاضر حداقل سه سازنده بالفعل دارد که می تواند تا حدود زیادی شاید بیش از 95 درصد از بروز سوانح ناشی از اشتباهات نیروی انسانی جلوگیری کند.

 آنچه بیشتر از عدم وجود سیستم های سیگنالینگ در برخی محورها جلب توجه می کند عدم توجه به نگهداشت سیستم های سیگنالینگ موجود و به روز آوری آنها می باشد.

اینها همگی دلایلی است که می توان پیش بینی کرد که در صورتی که در آینده این سیاست تداوم یابد راه آهن ایران از نظر سطح ایمنی حرکت بسیار پایین تر از شرایط حال خواهد بود و و قطعاً این به ضرر راه آهن و زیرساخت های آن خواهد بود.

وجود سیستم های کنترل قطارهای از نوع هشدار دهنده و بازدارنده جزو ملزومات یک شبکه ریلی خوب در قرن 21 می باشد که متأسفانه علی رغم وجود دانش فنی و متخصص به میزان کافی در کشور سال های زیادی است که به فراموشی سپرده شده است و این قطعاً می تواند در آینده نه چندان دور تبعات جبران ناپذیری را برای صنعت ریلی کشور در بر داشته باشد. که سوانح سال های اخیر همگی مؤید این موضوع می باشند