میخ محکم بنزین بر تورم تک رقمی سال۹۶
درشرایطی که نمایندگان مجلس در جریان بررسی بودجه سال آینده تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین نگرفتند، دولت هم اعلام کرد که چنین تقاضایی ندارد و بهاینترتیب برای سومین سال متوالی بنزین روی عدد هر لیتر یک هزار تومان باقی خواهد ماند.
یک دهه بود که بنزین بهعنوان یک چالش همسو با نرخ تورم، هر سال براساس تصمیم دولت و مجلس در بودجه افزایش مییافت. هرچند که این افزایشها تا پیش از سال ۸۹ در حد ۵۰ تومان و حداکثر ۸۰ تومان بود، اماپس از هدفمندی یارانهها قیمتها جهشهای بالایی کرد و یکشبه تا ۳۰۰ تومان همگران شد. اعتراضها هم طبعا در دولتی که محمود احمدینژاد داعیه اصلاح اقتصادی داشت، راه به جایی نبرد و بار کج هدفمندی یارانهها به منزل نرسیده به دولت بعدی تحویل داده شد.
امسال هم به روال هر سال که در انتهای هرسال گمانهزنیها برای قیمت سوخت مخصوصا قیمت بنزین و گازوئیل در سال آینده شدت میگیرد، از مدتها قبل مطرح بود حدسهایی برای افزایش قیمت بنزین زده میشد، اما بیژن زنگنه وزیر نفت آب پاکی را روی دست مدافعان افزایش قیمت بنزین و گازوییل ریخته و گفته بود: « افزایش قیمت بنزین در بودجه سال ٩۶ پیشبینی نشده است، اما دولت مجاز است هر تصمیمی بگیرد؛ بااین حال وزارت نفت برای افزایش هیچ سوختی در سال ٩۶ تصمیمی اتخاذ نکرده است. »
البته زنگنه تلویحا علت افزایش پیدا نکردن قیمت گازوییل را راه اندازی واحد تقطیر فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیجفارس، ذکر کرده بود که قرار است با راه اندازی این پالایشگاه علاوه بر اینکه واردات بنزین به حداقل و حتی صفر برسد، صادرات بنزین تولید ایران هم کلید بخورد.
آن طور که وزیر نفت گفته محصولات واحد تقطیر پالایشگاه ستاره خلیجفارس را نفت سفید، نفتا، نفت گاز تشکیل میدهند که واحد تولید بنزین و بنزینسازی پالایشگاه ستاره خلیجفارس طبق وعدههای داده شده، قرار است تا پایان امسال افتتاح شود.
تولید واحد تقطیر فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیجفارس ٢٧ مهرماه امسال به طور رسمی آغاز شد و تا زمان بهرهبرداری از فاز نخست پالایشگاه به صورت مداوم ادامه خواهد داشت. واحد تقطیر پالایشگاه ستاره خلیجفارس ظرفیت پالایش روزانه ١٢ هزار بشکه میعانات گازی، تولید روزانه بنزین یورو ۴ با ظرفیت ١٢ میلیون لیتر، تولید اولیه روزانه چهار میلیون و ۵ هزار لیتر گازوئیل، تولید اولیه یک میلیون لیتر نفت سفید و تولید اولیه روزانه ٣ تن گاز مایع) (الپیجی (دارد.
داستان افزایش قیمت بنزین
پس از اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها در سال ۸۹، قیمت بنزین و گازوئیل با رشد قابل توجهی روبهرو شد تا شاید به حدی به میزان واقعی آن در سایر کشورهای جهان نزدیک شود و همزمان نیز نظام سوخت دونرخی به اجرا درآمد، اما در سال ۹۴ با تک نرخی شدن بنزین عملا نرخهای گذشته از دستور کار خارج شد تا قیمت بنزین در کشور شفافتر شود.
اقتصاددانان همیشه قیمت سوخت پایین را عامل بسیار مضری برای اقتصاد و محیط زیست یک کشور میدانند، چه آنکه هم قاچاق آن به اقتصاد زیان وارد میکند و هم با قیمت پایین حاملهای انرژی مصرف بهینه انرژی اولین قربانی و آلودگیهای ناشی از سوخت فسیلی اعم از آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانهای است.
در این میان موضوع مهم دیگری که وزن بسیار بالایی هم در تصمیمگیری قیمت حاملهای انرژی دارد هست و آن فشار ناشی از قیمت سوخت بر اقشار متوسط و پایین جامعه است. عاملی که همواره حرکت به سوی قیمتهای واقعی سوخت را کند میکند. البته تجربه یک دهه افزایش تدریجی قیمت بنزین نیز نشان داد که اگرچه این افزایش به خودی خود تورم زا نیست اما محرکی برای افزایش قیمتها و در واقع محرک تورم انتظاری است.
به طوری که هرسال که دولت تصمیم به افزایش قیمت بنزین کرده، از قیمت طلا و سکه و ارز گرفته تا ملک مسکونی از این تورم انتظاری تأثیر پذیرفتهاند.
با وجودی که حالا بنزین تک نرخی است و قیمت آن با توجه به کاهش بهای نفت، با قیمت فوب خلیجفارس قاصله چندانی ندارد، اما بررسیها از قیمت بنزین در ۶۰ کشور جهان نشان میدهد که قیمت بنزین در ایران بسیار پایینتر از عرف جهانی است. همین قیمت پایین درصد زیادی از درآمد سالیانه مردم ایران را به خود اختصاص میدهد. از سویی قیمت بنزین در کشورهایی مثل مصر، کویت و عربستان از ایران ارزانتر است. با این حال نگاهی به نسبت هزینههای سوخت بر درآمد نشان میدهد که ایران با رتبه ۱۷ در بین ۶۰ کشور بالای قیمت قرار دارد که نشان از فشار نسبتا این فرآورده بر درآمد
خانوار در کشورمان است.
الزاماتی برای افزایش فرآورده فرآوری شده
وقتی صحبت از نسبت قیمت بنزین در درآمد سالیانه میشود، لازم است ضریب نفوذ خودروهای بنزینی و استفاده از آن در میان مردم هم مد نظر قرار بگیرد.
اگر نگاهی دقیقتر به قیمتهای بنزین در بین کشورهای همسایه بیاندازیم مشخص میشود به غیراز کشورهای حاشیه خلیجفارس قیمت این فرآورده در ایران بسیار ارزانتر از همسایگان است؛ ولی وقتی تأثیر قیمت این فرآورده را بر رفاه مردم بررسی کنیم مشخص میشود این ارزانی لزوما به معنای رفاه بیشتر مردم ایران نیست.
بررسی تغییرات قیمت بنزین در فوب خلیجفارس رسیدن به ۹۰ درصد قیمت فرآوردههای نفتی در ایران تا چندی پیش جزء آرزوهای برنامهریزان اقتصادی کشور بود. این درحالی است که با توجه به تغییرات شگرف در قیمت نفت خام طی سال اخیر قیمتهای فرآوردههای نفتی نیز در بازارهای آزاد با کاهش چشمگیری روبهرو بودهاند.
میانگین قیمتی هرماهه به ازای بنزین با عدد اکتان ۹۵ معادل بنزین سوپر عرضه شده در پمپهای بنزین سراسر کشور درحالی هزار تومان است که که عمده بنزین عرضه شده در کشور معمولی بوده و قیمت نفتگاز در ایران همواره با قیمت بازارهای آزاد و کشورهای همسایه فاصله زیادی علاوه بر مصرف داشته است و این خود عا مل قاچاق بیرویه آن را نیز مهیا کرده است.
برهمین اساس هم هست که اقتصاددانان قیمت پایین سوخت را بسیار مهلک میدانند و با توجه به وضعیت و فرصت فوقالعادهای که در شرایط فعلی به وجود آمده است معتقدند باید کاهش هزینههای این حوزه برای به روزرسانی و کارآمدتر شدن پالایشگاههای کشور مورداستفاده قرار بگیرد.
حالا باید دید در شرایطی که برای سومین سال متوالی قیمت بنزین ثابت میماند آیا تغییری در وضعیت وشرایط پالایشگاهها به وجود خواهد آمد یا خیر؟
لینک خبر