◄ پندهایی از تجربه موتور دیزل سنگین ملی

در اولین دقایق 30 خرداد 1398 هواپیمای جاسوسی مدرن آمریکا از نوع گلوبال هاوک با ارزش بیش از 200 میلیون دلار در ارتفاع 21 هزار متری منطقه جاسک توسط یک فروند موشک زمین به هوای سوم خرداد مورد هدف قرار گرفت و در آب‌های سرزمینی ایران ساقط گردید، با توجه به مراحل توسعه موشک زمین به هوا و نیز رادار بومی از نقطه صفر طی 13 سال و با نگاهی دقیق‌تر به ابعاد این حادثه می‌توان به رموز موفقیت آن و مراحل طی شده برای این موفقیت استثنایی و شگرف پی برد و برای تکرار این تجربه در بخش‌های دیگر اقتصادی و صنعتی بهره جست.

سال گذشته نیز بعد از 13 سال موتور دیزل سنگین ملی (دی 87) روی لکوموتیو مانوری را­ه­‌آهن (اولین بار در عید نوروز سال 90) نصب شد در حالی که قرارداد برای تامین 30 دستگاه موتور 1000 کیلووات در نیمه دهه 80 منعقد و قرار بود در سال 88 این موتورها تحویل گردد (با تدابیر مناسبی اخذ استاندارد به بعد از ششمین موتور موکول شد).

تفاوت این 2 محصول در چیست و چگونه می‌توان از تکرار این‌گونه موارد در سایر پروژه­ ها اجتناب نمود.

کتاب نقشه راه بلوغ که بر اساس تجربه صنعتی نیمه دهه 60 و در اوج تلاش‌های کشور برای دستیابی به فناوری تجهیزات پیشرفته نظامی در سال 86 تدوین شده به ریشه­‌یابی مواردی مانند این مسئله و ارایه راهکار پرداخته است:

در سیستم‌هایی که مشتری آن دولت (یا ارکان نظام مانند نیروهای مسلح ) است، توفیقات خوبی حاصل شده است.

این کتاب در موارد ضعف اقتصادی که محسوس‌تر هستند این مشترکات را شناسایی کرده است:

1- مناسب­ترین گزینه­‌ها انتخاب نشده،

2- فراتر از حد توان و استطاعت بوده،

3- دفعتا و بدون فرصت اصلاح، انجام شده

اما تشابه موتور دی87 (از نمونه ‌هایی مانند آزادراه شمال، برقی تهران- مشهد و ...) با سه مورد اعلام شده چیست:

1- برای اولین بار طراحی و ساخت این موتور در سال 84 به معاونت برنامه ‌ریزی و امور بین­‌الملل راه­‌آهن پیشنهاد شد در حالی که در آن ایام فقط حدود 2 سال از ورود لکوموتیوهای آلستوم می­‌گذشت و خرابی و توقف لکوموتیوهای مذکور به حدود 50 درصد می‌رسید که در شرایط نیاز شدید به لکوموتیو بسیار نگران‌کننده بود و با اعلام نقش مشاور خارجی در مراحل طراحی و توسعه موتور 4000 اسب مذکور، اولویت ارتقاء و رفع اشکالات موتور موجود به شرکت دسا اعلام شد. چنانچه این موتور مانند بسیاری از سازندگان بزرگ جهانی در ابتدا با الگوبرداری و ساخت نمونه مورد بهره­‌برداری آغاز می‌شد، نه تنها بومی‌سازی قطعات مصرفی محقق شده بود بلکه رسیدن به موتور ملی بسیار سریع‌تر و مطمئن­‌تر می‌گردید.

عدم توجه به توانایی­‌ها و استطاعت اعم از توان مالی، تکنولوژیک و نیروی انسانی را در این طرح می‌توان به سطح بسیار بالا و روزآمد مشخصات فنی نسبت داد که تحقق آن‌را مگر به قیمت وابستگی بالا دست‌یافتنی نمی‌کرد و از سوی دیگر رواداری‌های ابعادی قطعات که حتی برای سازندگان خارجی اجرای آن‌را پرهزینه و زمان بر می‌نمود.

توجه به اجرای مرحله­‌ای و پیش­‌بینی مسیری برای یادگیری سبب می‌شد که سناریو بازاریابی تغییرات اساسی ایجاد شود و به‌جای مراجعه به راه­‌آهن و گرفتن سفارش خرید 30 دستگاه تغییر می‌نمود که با همین رویکرد در سال 89 در بدو ورود به دسا از شرکت مشاور خارجی درخواست شد پیشنهاد خود را برای طراحی موتور گازسوز ارائه نماید که با این رویکرد و استفاده از این موتور برای مولد برق گازسوز نیاز به صرف زمان و هزینه سنگین آزمون‌ها کاهش می­‌یابد. 

کتاب فوق برای این ضعف­‌ها، گام‌هایی را توصیف می‌کند:

1- تصمیم شایسته 

2- اقدام بایسته 

3- بهبود پیوسته