هوانوردی؛ روزنه توسعه کشور
یکی از مزیت‌های حمل و نقل هوایی این است که این مد حمل و نقلی به زیرساخت های کمتری برای سودآوری و ارتباط با جهان نیاز دارد.
در جهان کشوری را پیدا نمی‌کنید که راه توسعه را پیموده باشد، اما حمل و نقل هوایی را مورد توجه قرار نداده باشد. هوانوردی یک روزنه اصلی توسعه کشورهای پیشرفته بوده است. همه شقوق حمل و نقل از اهمیت برخوردارند و مزیت‌های خاص خود را دارند و کشورها در جهت توسعه از آن‌ها استفاده می کنند، اما یکی از مزیت‌های حمل و نقل هوایی این است که این مد حمل و نقلی به زیرساخت‌های کمتری برای سودآوری و ارتباط با جهان نیاز دارد.
در واقع یکی از علل در اولویت قرار گرفتن این مد حمل و نقلی در سیاست های کشورهای توسعه یافته، ارزانی زیرساخت‌ها و بهره وری ناشی از سرعت‌مندی و کاهش چشمگیر زمان نسبت به سایر روش های حمل و نقل است. بخش عمده زیرساخت های حمل و نقل هوایی فرودگاه‌ها هستند که با هزینه بسیار کمتر و در مساحت کوچکتر نسبت به سایر زیرساخت های حمل و نقلی احداث می‌شوند و در واقع می‌توان گفت که نسبت کارایی به هزینه زیرساخت در صنعت حمل و نقل هوایی با سایر روش های حمل و نقلی قابل مقایسه نیست.
صنعت حمل و نقل هوایی از نظر هزینه مصرفی دارای یک فضای رقابتی است و پیش‌بینی می‌شود که در آینده به ارزان‌ترین بخش حمل و نقلی در کشور تبدیل شود. چرا که گسترش روزافزون آن و عدم نیاز به احداث زیرساخت در مسیر استفاده از این روش را اقتصادی‌تر و ارزان‌تر از سایر شقوق حمل و نقلی خواهد کرد. حمل و نقل هوایی نقش بزرگی در توسعه کشور و همچنین اشتغال زایی دارد. به طوری که برآورد می‌شود در کشورهای در حال توسعه هر هواپیما ۱۰۱۸ شغل مستقیم، غیرمستقیم و القایی ایجاد می‌کند. این رقم برای کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه ۹۷۱ شغل و در کل جهان ۱۰۱۰ شغل است. بنابراین هوانوردی می‌تواند نقش بسیار مهمی را در گذر از اقتصاد نفتی به اقتصاد غیر نفتی ایفا کند.
صنعت هوانوردی در ایران نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این صنعت از ابتدای انقلاب تحت تحریم بوده است. این تحریم‌ها در تضاد با قوانین بین‌المللی صنعت هوانوردی و پیمان شیکاگو که تاکید دارند هوانوردی نباید تحت تاثیر مسائل سیاسی قرار بگیرد، علیه ایران وضع شده و به نظر می‌رسد که هدف آن‌ها ضربه زدن به ایمنی و زمینگیر کردن هوانوردی ایران بوده است. اما آنچه طراحان تحریم‌ها در نظر نگرفته بودند، توان بالای مهندسی و مدیریت هوانوردی در ایران بود.
با وجود تحریم ها، ایران توانسته است در بخش های مختلف از جمله تعمیر و نگهداری، چک هواپیما و آموزش متخصصان و تامین سرمایه انسانی نیاز خود را مرتفع کرده و مانع از زمینگیری صنعت هوانوردی شود. پیشرفت ایران در این زمینه به حدی بوده است که حتی ایکائو نیز در بازرسی‌های خود بر ایمنی صنعت حمل و نقل هوایی در ایران صحه گذاشته است. تحریم ها باعث شده است در بخش تامین ناوگان و خرید تجهیزاتی که در داخل کشور تولید نمی‌شود، با مشکلاتی مواجه شویم، اما همواره توانسته‌ایم بر این مشکلات نیز غلبه کنیم.
اینجاست که نقش سازمان هواپیمایی کشوری پررنگ می‌شود. سازمان هواپیمایی کشوری هم ابزار حاکمیت دولت در بخش حمل و نقل هوایی است و هم عضو سازمان جهانی هواپیمایی کشوری «ایکائو» به شمار می‌رود. این سازمان سه هدف عمده توسعه و تجهیز فرودگاه‌ها، توسعه ناوگان و آموزش نیروی انسانی را دنبال می‌کند. با دستیابی به این سه هدف ایمنی در صنعت هوانوردی تامین شده است، البته ایمنی حدومرز ندارد و همواره می‌تواند بنا بر اهداف تعیین شده برای صنعت حمل و نقل هوایی ارتقا پیدا کند. هرچند صنعت هوانوردی در ایران تاکنون توانسته است در مقابل فشارها برای زمینگیری مقاومت کند، اما نیاز است که در حوزه رقابت جایگاه بالاتری پیدا کند. آنچه سازمان باید زمینه‌های آن را فراهم کند این است که هوانوردی ایران در رقابت به مرحله ای برسد که بتواند سهم خود را از بازار حمل و نقل هوایی منطقه و جهان به دست بیاورد.
با توجه به آنچه گفته شد، یعنی اهمیت صنعت هوانوردی، جایگاه آن در ایران و ظرفیت های ایجاد شده داخل کشور، لازم است توجه بیشتری به این صنعت معطوف شود تا هوانوردی ایران رقابتی شده و بتواند نقش خود را در توسعه کشور ایفا کند.
* سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری
