◄ راهکاری دیگر برای گذر از تنگنای شدید لکوموتیو

به گزارش اقتصاد آنلاین در آغاز سال 1401: رهبر معظم انقلاب اسلامی با تاکید مکرر بر موضوع بهره وری، کاهش بهره وری را یکی از مشکلات مهم کشور دانستند و فرمودند: کاهش هزینه تولید و افزایش بهره وری از نتایج اقتصاد دانش بنیان است.

معظم له در ششم اردیبهشت 1401 در دیدار صدها نفر از دانشجویان و اعضای تشکل های دانشجویی دانشگاه را جزو اساسی ترین مسائل انقلاب خواندند ... و فرمودند جمهوری اسلامی به دانشگاه امروز خود افتخار می کند و جوان دانشجو امروز باید با تفکر و اندیشه ورزی، عمیق شدن در مسائل اصلی کشور و پرهیز از هرگونه انفعال و ناامیدی، آرمان های انقلاب و کار جدی و واقعی را از مسئولان کشور مطالبه کند. (نقل از بخش آغازین گزارش دیدار در سایت Leader.ir) 

همچنین ایشان در دیدار مسئولان نظام در دهمین روز ماه مبارک رمضان (23 فروردین) فرمودند اگر گشایش ارزی به وجود آمد نباید این پول صرف واردات بی رویه شود. این پول ها باید صرف کارهای زیربنایی مثل حمل و نقل ریلی ... شود (اقتصاد آنلاین).

سه نکته اساسی مورد توجه ما در این نوشتار بر همین توصیه ها استوار است (بهره وری، تامین اولویت ها و مطالبه از مسئولان)

به جرات می توان ادعا نمود موضوع تامین لکوموتیو از خارج یکی از مهمترین و جدی ترین اقدامات دولت سیزدهم بود به گونه ای که در اولین سفر خارجی رئیس جمهور محترم به روسیه خرید 200 دستگاه لکوموتیو دیزلی از سوی وزیر اقتصاد (30 دی ماه 1400) مطرح گردید (خبر اولیه خرید 2000 دستگاه لکوموتیو بود که در مصاحبه وزیر با رسانه ملی اصلاح شد).

پیش از انتشار این خبر، خبرگزاری تسنیم در 14 آبان 1400، از وزیر راه خبری را منتشر نمود که در بخش حمل‌ و نقل، شرایط کشور چندان مناسب نیست،  رستم قاسمی اظهار کرد: در حوزه هوایی و ریلی مشکلاتی وجود دارد. بیش از 14 هزار کیلومتر راه آهن داریم ولی عمر ناوگان بالاست و کمترین سن ناوگان ریلی 40 سال است و نیاز به 1000 لکوموتیو داریم و ...

شاید این اظهارات و رویکرد متاثر از گزارش شرکت رولندبرگر باشد که در این زمینه به تعداد اندک لکوموتیوها، عمر بالا و خارج از سرویس بودن بالا، و هزینه بسیار زیاد تعمیرات لکوموتیوها اشاره نموده و در مقابل در صفحه 198 بهره وری لکوموتیوها را بسیار بالا ارزیابی و در صفحه 325 گزارش تعداد مورد نیاز را 900 دستگاه (600 باری و 300 مسافری) اعلام نموده است. (هدف اشاره شده ص 172 برای افزایش سهم باری از شاخص کمتر از 12 درصد در سال 2015 به سهم 30 درصد در سال 2025 و ص 206 که هدف بخش مسافری را افزایش سهم از شاخص کمتر از 3 درصد در سال 2015 به سهم 20 درصد در سال 2025)

در مقابل این رویکرد شرکت های سازنده لکوموتیو، با بیان ظرفیت ساخت داخل معتقد به عدم نیاز به خرید خارج هستند.

به نظر می رسد هر دو رویکرد در دو جبهه افراط و تفریط قرار دارند و برای دستیابی به نتایج جدی و واقعی (توصیه ششم اردیبهشت مقام معظم رهبری به دانشجویان) و با ثبات (تجربه خرید ناگهانی و زیاد هواپیمای نو پس از برجام) راه دیگری را باید یافت که علاوه بر تامین لکوموتیو اقتصادی و بهنگام، امکان انتقال فناوری و نگهداری و بهره برداری آنها فراهم گردد.

در اولین گام باید به این نکته اشاره نمود که بر خلاف گزارش شرکت رولندبرگر (ص 198) بهره وری لکوموتیو در ایران از متوسط جهانی پایین تر و نسبت به کشورهای موفق بسیار اندک است. (کمتر از 10درصد استرالیا و برزیل، تین نیوز، 6 آذر 1400)

بر این اساس شرکت راه آهن باید در گام نخست به تغییر باورهای غلط و افزایش بهره وری لکوموتیو (تن کیلومتر سالانه هر دستگاه) بپردازد که این خود نیاز به افزایش کشش و سیر سالانه لکوموتیو دارد. افزایش کشش با توجه به تجربیات سال های 69 برای GT26 و U30C ... و ادامه آن در سال 76 برای تعداد قابل توجهی (73 لکوموتیو MP) در زمان بسیار کوتاه قابل تحقق است (تا حدود 30 درصد) و افزایش سیر هم با برنامه ریزی و پایش بهتر (فرم 301) میتواند سریعا محقق گردد (تا حدود 50 درصد).  

در ادامه این اقدامات باید برای بازسازی و ارتقاء لکوموتیوهای متوقف اقدام نمود که این کار می تواند تا بیش از 60 درصد کشش این لکوموتیوها را افزایش دهد. با افزایش سیر در گام نخست، بهره وری هر لکوموتیو سنگین بیش از 2 برابر موجود خواهد شد.

سفارش و خرید لکوموتیو متناسب از داخل و خارج با ملاحظات انتقال فناوری و قرارداد نگهداری مکمل این گامها خواهد بود.   

* کارشناس حمل و نقل