◄ پندهایی از بهره‌ وری 13 برابری لوکوموتیو BHP استرالیا و جذابیت بیشتر برای بخش خصوصی

پس از بروز خرابی های متعدد در لوکوموتیوهای سری اول U30-C و دو جدال سنگین با GE (تین246781 و 248023) و موفقیت چشمگیر لوکوموتیوهای C30-7 که منتج به پیشنهاد راهبرد خرید لوکوموتیوهای جدید مشابه انواع بومی آمریکا (Domestic) شد، زمستان 1372 برای ارزیابی لوکوموتیوهای پیشنهادی شرکت جنرال الکتریک، به اتفاق آقایان آقایی، عالیوند و خواجویی زاده بازدیدی از راه آهن معدنی شرکت BHP استرالیا داشتیم. این راه آهن در نوع خود در دنیا بی نظیر بود و می توان آن را به عنوان یکی از پیشگامان فناوری در موج چهارم دانست که با بهره وری بالای خود سبب کاهش قیمت جهانی سنگ آهن گردید.  

شاخص بهره وری لوکوموتیو شرکت BHP استرالیا 573 میلیون تن کیلومتر بر هر دستگاه در سال 2005 بوده است (برزیل 757)، در مقایسه با 43 میلیون تن +نفرکیلومتر راه آهن ایران طبق آمار (UIC 2023). مفهوم شاخص بهره وری لوکوموتیو اینست که BHP با یک لوکوموتیو، باری را جابجا می نماید که ما با 13 لوکوموتیو جابجا می کنیم که با این مفهوم تاثیر بهره وری بر جذابیت سرمایه گذاری بخش خصوصی و سودآوری پایدار بدون تضعیف راه آهن ... هم مشخص می گردد (همایش بهره وری، تین 267810).

اکنون بر اساس گزارشات BHP، به عوامل تشکیل دهنده این بهره وری بالا می پردازیم: 1- بارمحوری بالا، 2- بارطولی بالا 3- کشش بالا، 4- طراحی خط با فراز باردار کم، 5- سیستم تخلیه و بارگیری پیوسته، 6- سیستم مانیتورینگ قطار، 7- سیستم توزین در مسیر، 8- سیستم تخلیه اطلاعات خودکار لوکوموتیو، 9- سیستم مانیتورینگ واگن باری، 10- طول و تناژ بالای قطار

کشش لوکوموتیوهای جدید این شرکت به 74 تن یعنی بیش از 4 لوکوموتیو معادل رسیده است (برآورد متوسط حدود 65 تن) که با کاهش فراز باردار به 5 در هزار می تواند حدود 70 درصد بار بیشتر حمل نموده و حاصل آنها بهره وری 5 برابری ایجاد مینماید. 

آماده به کاری لوکوموتیوهای BHP حدود 85 درصد برآورد می گردد که 70 درصد بیشتر از 50 درصد آماده به کاری لوکوموتیوهای راجا است و قابلیت اعتماد بالاتر لوکوموتیو هم عامل دیگر است که با احتساب MDBF متوسط 2000 کیلومتر برای لوکوموتیوهای باری راه آهن ما و 200 هزار کیلومتر در BHP میتوان افزایش ضریب کارایی را 20 درصد منظور نمود و برای سرعت متوسط بالاتر و سیر روزانه بیشتر هم می توان افزایش 30 درصد را منظور نمود که ضریب حاصله بیش از 2.6 و با احتساب ضریب 5 قبلی نسبت بهره وری به بیش از 13 می رسد، البته نباید از تاثیر بار محوری و بار طولی واگن ها بر افزایش نسبت بار خالص قطار و این دو به اضافه طرح آیرودینامیک واگن ها بر کاهش مقاومت ویژه غفلت نمود بعلاوه باید تاثیر سیستم های مانیتورینگ و توزین بر کاهش اختلال برنامه حرکت و کاهش شکستگی و مصرف ریل بر افزایش آماده به کاری خط و امکان سیر بیشتر لوکوموتیو را در نظر داشت.  براساس UIC 2020، قزاقستان با 239 میلیارد واحد حمل و 1755 لوکوموتیو به بهره وری لوکوموتیو 136 میلیون دست یافته، روسیه با 12581 لوکوموتیو به 217 میلیون واحد حمل و چین با 20348 لوکوموتیو به شاخص 145 میلیون واحد حمل رسیدند.

هرچند تغییرات بارمحوری (بالای 40 تن)، بار طولی، نوع قلاب و ... مشابه استرالیا  برای ما دشوار و زمان بر است اما امکان استفاده از قابلیت لوکوموتیو با بار محوری 25 تن را نباید فراموش نمود که با استفاده از این ظرفیت می توان به لوکوموتیوهایی با کشش 2.5 لوکوموتیو معادل با ترکشن موتور DC موجود (752GE ) و 3 لوکوموتیو معادل با ترکشن موتور AC آلستوم رسید. 

برای تحلیل بهره وری 13 برابری لوکوموتیو BHP استرالیا بهتر است علاوه بر ملاحظه مفروضات شورای رقابت که تن کیلومتر سالانه هر لوکوموتیو گرم GT26 را 101 میلیون تن کیلومتر (روزانه 267 هزار تن کیلومتر) فرض نموده (با احتساب آماده بکاری حدود 50 میلیون تن کیلومتر در سال) به بررسی و تحلیل تفاوت بهره وری لوکوموتیوهای باری موجود در ایران نیز پرداخت که مثلا در دو لوکوموتیو با کشش یکسان تفاوت بسیاری وجود دارد و بهره وری لوکوموتیو قدیمی تر روزانه 451 هزار تن کیلومتر و بیش از دوبرابر لوکوموتیو جدیدتر (219 هزار تن کیلومتر) است (تین 266791) و نیز تفاوت بالای آماده بکاری (تین 266436). 

با این توضیحات تاثیر بهره وری بر جذابیت سرمایه گذاری بخش خصوصی هم مشخص می گردد و این گونه ارزش مدیریت و حمایت آقای افشار و مدیران ارشد ایشان (1369) از افزایش 50 درصد کشش لوکوموتیوهای GT26 و 100 درصد و 190 درصد GE بهتر آشکار می شود.

فایل مرتبط از اینجا قابل دریافت است.