◄ پندهایی از هزینه، زمان، تامین مالی و حمایت مردمی در احداث تونل گوتهارد

عباس قربانعلی بیک: 

تونل پایه گوتهارد، طولانی ترین تونل راه آهن جهان، در تاریخ 11 دسامبر 2016 به بهره برداری رسید. این پروژه بزرگ مهندسی نقطه عطفی در حمل و نقل ریلی سوئیس و اروپا محسوب می شود.

ویژگی های فنی:

طول کل: 57 کیلومتر، دارای دو تونل تک خط متصل به هم با اتصال در هر 325 متر، بالاترین نقطه: 550 متر از سطح دریا، حداکثر پوشش سنگی: 2,300 متر،

مدت زمان ساخت: 17 سال.

مزایای تونل برای حمل بار: افزایش ظرفیت روزانه از 180 به 260 قطار باری و 65 قطار مسافری، امکان عبور قطارهای طولانی تر و سنگین تر، کاهش تعداد لوکوموتیوها، افزایش کارایی و اعتمادپذیری حمل بار ریلی، حذف نیاز به لوکوموتیو کمکی در مسیرهای کوهستانی.

مزایای تونل برای مسافران: کاهش زمان سفر بین زوریخ و لوگانو حدود 45 دقیقه، سرعت برنامه ای (متوسط) قطارهای مسافری: 200 کیلومتر در ساعت، سرعت حداکثر: 250 کیلومتر در ساعت، و سرعت متوسط قطارهای باری 100 و سرعت حداکثر 140 کیلومتر بر ساعت. سرویس هر 30 دقیقه در محور شمال جنوب، پوشش بیش از 20 میلیون نفر در منطقه.

جنبه های فنی ساخت: 80 درصد حفاری با دستگاه های حفاری تونل، 20 درصد با روش انفجار سنتی، خاک برداری 28 میلیون تن، کار همزمان در بخش های مختلف تونل، دمای داخل تونل تا 50 درجه سانتیگراد.

تاریخچه پروژه: 1882: افتتاح تونل اولیه گوتهارد، 1947: اولین طرح های مقدماتی، 1989: تصمیم مجلس برای سناریو جدید، سال 1992: رای گیری اولیه با 64 درصد موافقت مردم برای کلیات طرح واریانت جدید ریلی آلپ (NRLA) شامل تونل گوتهارد، تونل سنری و ... ، سال 1998: تصویب با 67 درصد رأی موافق مردم نسبت به برآورد هزینه و زمان و تامین اعتبار با عوارض بر خودروهای سنگین، 1999: شروع اصلی عملیات ساخت، 2010: اتمام حفاری اصلی، 2016: افتتاح رسمی (افتتاح رسمی تونل سنری).

هزینه ها:

هزینه تونل گوتهارد: 9.7 میلیارد فرانک سوئیس، مفس (8.5 میلیارد دلار)، با ارزش افزوده و ... 12.2 مفس، هزینه کل پروژه NRLA: : 18.2 میلیارد فرانک سوئیس (16 میلیارد دلار).

اهداف سیاسی و محیط زیستی: انتقال حمل ونقل ترانزیتی از جاده به ریل، کاهش آلودگی محیط زیست، افزایش کارایی حمل ونقل، ایجاد زیرساخت حمل ونقل پایدار.

منبع تأمین مالی: 60 درصد از محل عوارض اضافه بر کامیون ها (ترانزیتی)، 10 درصد از مالیات سوخت، 30 درصد از مالیات بر ارزش افزوده. این تونل نه تنها یک پروژه مهندسی بزرگ، بلکه نمادی از نوآوری سوئیس در حمل ونقل پایدار است، سایت دولت سوئیس (admin.ch).

توضیحات تکمیلی از سایر منابع:

ویژگی های فنی و مهندسی: سیستم های تهویه و ارتباطی پیچیده، مقاوم سازی در برابر زلزله. تأثیرات ترافیکی و مقایسه وضعیت قبل و بعد از احداث تونل: 1) بار: افزایش ظرفیت از 30-40 به 65 میلیون تن در سال، کاهش 20 درصد حمل بار با کامیون، 2) مسافر: کاهش زمان سفر، افزایش 30 درصدی مسافران ریلی، جابجایی سالانه 100 میلیون مسافر .

مزایای اقتصادی: صرفه جویی سالانه 2 میلیاردیورو، کاهش هزینه حمل ونقل، افزایش بهره وری، ایجادمشاغل جدید ... . مزایای زیست محیطی: کاهش 40 درصدی انتشار گازهای گلخانه ای، کاهش مصرف سوخت، کاهش ترافیک جاده .

مشخصات خط قدیمی راه آهن گوتهارد: طول مسیر حدود 140 کیلومتر (در مقایسه با 57 کیلومتر تونل جدید)، شیب و فراز بسیار تند (حدود 26 درهزار در برخی نقاط)، عبور از ارتفاعات بالای 1,100 متری، سرعت متوسط قطارها: حدود60 کیلومتر.

تونل گوتهارد علاوه بر ابعاد فنی، اقتصادی و شیوه تامین مالی، یک نمونه بسیار مناسب اجتماعی برای مشارکت مردم در تصمیم گیری پروژه های بزرگ نیز هست و باید با بررسی دقیق تر، آموخته های آن را بررسی و به کارگرفت به ویژه شیوه تامین مالی این پروژه و گرفتن عوارض اضافی از ترانزیت آلپ که سالانه 26 میلیون تن و با سهم ترانزیت 80 درصد ، مقدمه انتقال بار به ریل بود. 

از 8.5 میلیارد دلار هزینه پروژه تونل گوتهارد، 5.1 میلیارد دلار عوارض از حمل بار جاده ای اخذ شده که با فرض 17 سال اجرای پروژه سالانه 300 میلیون دلار و با فرض 60 میلیون تن متوسط حمل بار ریلی و حدود 100 میلیون تن بار جاده ای (سهم ریلی 38 درصد ، تین 281418)، از هر تن بار 3 دلار و هر کامیون با باری به وزن 15 تن (مثلا یک کانتینر)، 45 دلار عوارض اخذ شده که نسبت آن در ایران کمتر از 10 درصد هزینه حمل یک کانتینر در مسیر تهران بندرعباس بوده و معقول به نظر می رسد.