حذف بندهای دریایی برنامه پنجم چگونه شکل گرفت
تین نیوز | عضو انجمن توسعه دریامحور معتقد است ریشه اصلی مشکلات دریایی کشور از آنجایی آغاز شد که ردیف بودجهای سازمان بنادر و دریانوردی حذف و این سازمان تبدیل یه یک شرکت درآمد-هزینهای شد.
ملکرضا ملکپور تصریح کرد: اگر بخواهیم جایگاه دریا را در برنامه ششم توسعه گسترش دهیم و اندکی هم به توسعه دریامحور فکر کنیم، در آغاز باید قانون هزینه-درآمدی سازمان مربوط را اصلاح و پس از آن باید خصوصیسازی را به روش درست اجرا کنیم.
وی که درباره موانع توسعه دریامحور در ایران گفتوگو میکرد؛ اظهار داشت: ذهن برنامهریزان در تهیه و تدوین برنامههای 5 ساله توسعه خشکی محور است؛ بنابراین، همه منابع و مصارف را در خشکی خلاصه میکنند و از دریا و قابلیتهای اقتصادی آن غافل ماندهاند، در صورتی که انجمن توسعه دریامحور اعتقاد دارد که اگر تهیه برنامههای توسعهای در جهت توسعه و بهرهگیری از دریا باشد، پایدارتر و مطابقت آن با جغرافیای کشور نیز بیشتر خواهد شد.
وی در ادامه توضیح داد: با مقایسه بخش دریا در برنامه چهارم توسعه و برنامه پنجم توسعه درمییابیم که رفتهرفته دریا در برنامههای ما کمرنگتر و باعث شده تحریم هم در این بخش سایه بیندازد. در برنامه چهارم حدود یکونیم صفحه درباره توسعه دریا نوشته شده؛ اما این سهم در برنامه پنجم به یک خط و نیم آن هم فقط مربوط به بنادر صیادی کوچک تقلیلی یافته بود و از آنجایی که این تغییر رویکرد در زمان تحریمها بود، باعث شد تا بیشترین آسیب را به بخش دریایی کشور بزند.
عضو انجمن توسعه دریامحور خاطرنشان کرد: آن زمانی که همه نهادها مشغول ارائه بسته پیشنهادی برای تدوین برنامه پنجم توسعه بودند، انجمن توسعه دریامحور نیز با نهادهای دیگر در طول دوسال با کمک 16 کارشناس حرفهای در این زمینه طرحی را در قالب 25 صفحه تهیه کرد. این طرح در کمیسیون زیربنایی بررسی و تصویب شد؛ اما زمانی که به کمیسیون تلفیق رسید مدیرعامل وقت سازمان بنادر و دریانوردی به ما اعلام کرد که دراین جلسات حضور نیابیم زیرا بهبهانی، وزیر راه و شهرسازی آن زمان اعلام کرده بود که هیچ تعهدی را در بخش دریایی برنامه پنجم توسعه نگذارید. این درحالی بود که همه بخشهای دریایی
اعم از اشتغال، آموزش، مدیریت، دانش، اقتدار و حتی تاثیر تحریم بر این حوزه بررسی و برنامههای مربوط به آن تهیه شده بود اما متاسفانه به دلایل سیاسی فقط یک ونیم خط در به دریا اختصاص یافته بود.
ملکپور گفت: سیاست وقت وزارت راه و شهرسازی، رویه مدیران ارشد دولت در ایران و فشارهای سیاسی دیگر باعث شد تا من و صدر، مدیرعامل وقت سازمان بنادر و دریانوردی قبل از تشکیل جلسه کمیسیون تلفیق بیرون آمدیم و دیگر به جلسات نرفتیم.
بر اساس سخنان این مقام آگاه، آن زمان سازمان بنادر و دریانوردی در جریان کارها بود؛ اما تصمیمات دقیقه نود باعث شد تا دریا در برنامه پنجم توسعه خط بخورد.
عضو انجمن توسعه دریامحور با اشاره به اینکه «سازمانهای مسؤول در توسعه دریا از وظایف خود فاصله گرفتهاند»، تصریح کرد: متاسفانه تحریم باعث شد سازمان بنادر و دریانوردی از کار اصلی خود یعنی توسعه دریامحور غافل شود و تصمیماتی که در راستای حمل و نقل دریایی گرفت؛ علیه منافع ملی بود و این گونه شد که اکنون میبینیم این نهاد ماموریت اصلی خود را فراموش کرده است.
وی افزود: مضاف بر این همه مدیران و معاونان این سازمان در دورههای مختلف با این حوزه آشنا نیستند و بلکه به دلیل منافع پشت پرده انسانهای سیاسی بودند نه مدیران فنی. همچنین تعدد مدیران نیز بار دیگری را بر دوش این قسمت گذاشته است و اگر تعدد مدیران سازمان بنادر و دریانوردی ایران را با امارات مقایسه کنیم متوجه میشویم که در ایران پس از انقلاب حدود 20 مدیر عوض شده اما در امارات همان یک مدیر در این سالها ماندگار بوده است.
ملک پور یادآور شد: با تعویض مدیر همه معاونان آن نیز عوض میشوند. بنابراین، سیاستها و رویهها هم نیز دوباره تغییر میکند. همچنین بر اساس آییننامه و مقررات سازمان، هیچ کدام از مدیران و معاونان نباید خارج از سازمان باشند اما این تغییرات پیاپی موجب میشود تا گروه مدیریتی جدید ارتباط با داخل سازمان نداشته باشند؛ و برای رفع این مشکل افراد نخست به مدت شش ماه بعنوان مشاور دراین نهاد حضور مییابند و بعد حکم پست هیاتعاملی میگیرند، این گونه است که سازمان بنادر و دریانوردی قانون خود را هم دور می زند.
وی افزود: مدیران ما مدیریت را بلد هستند اما این حوزه را خوب نمیشناسند، آنها انسانهای ناقابل و بیتجربه نیستند اما اگر یک مدیر چند سالی در جایگاه خود ثابت باشد به مسائل آگاه شده و میتواند عملکرد مناسبی را داشته باشد و تعویض مدیران موجب میشود تا افراد ناآگاه به دریا در راس امور قرار بگیرند.
عضو انجمن توسعه دریامحور در ادامه گفت: بنابراین مسائل، عملکرد سازمان بنادر و دریانوردی بدترین نوع عملکرد در این چند سال بوده است و رکورد عملیات نشان میدهد که هیچ کدام از کارهای این سازمان منطبق بر عقل و منطق نبوده بلکه بر اساس احساسات، فرضیات و تصورات کار انجام شده و به همین دلیلی آسیبهای جبرانناپذیری را به بخش تجاری و نفتی دریایی زدهاست.
ملک پور در پاسخ به پرسش خبرنگار ما مبنی بر اینکه «همه این مسائل از چه موضوعی نشات گرفته است و مشکل ریشهای عدم توسعه دریا در چه موضوعی خلاصه میشود»؟ اعلام کرد: مشکل ریشهای از آنجایی آغاز شد که ردیف بودجهای سازمان بنادر و دریانوردی را حذف کردند و این نهاد را به عنوان سازمان درآمد– هزینهای در بودجه در نظر گرفتند، به عبارت دیگر دولت هزینه خود را در بخش دریا کم کرد.
به اعتقاد ملکپور، در کنار این کار دولت باید یک بند و یا تبصرهای قرار دهد و درآمد– هزینهای شدن سازمان بنادر و دریانوردی را به رقابتی بودن این سازمان در منطقه مشروط کند.
افت جایگاه سازمان بنادر و دریانوردی به بنگاه
وی با اشاره به اینکه «کارآیی و رقابت برای سازمان بنادر و دریانوردی مهم نیست»، گفت: پس از تصویب این موضوع، سازمان بنادر و دریانوردی به منظور تامین هزینههای خود تعرفهها را در بنادر بالا برد و با این کار نشان داد که بحث رقابت با دیگر بنادر منطقه برای او مهم نیست، امسال هم به جای افزایش تعرفه، تخفیفهای خود را حذف کرد و با این دو کار موجب شد تا بنادر ایران برای صاحبان کالا و کشتی گران شود؛ اما این موضوع برای این سازمان ارزش نداشت زیرا فقط به فکر تامین هزینهکردهای خود در طرحهای مختلف بود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که حذف ردیف بودجهای سازمان
بنادر و دریانوردی موجب شد تا این سازمان به یک بنگاه تقلیل یابد.
عضو انجمن توسعه دریامحور با اعلام اینکه «این سازمان از وظیفه اصلی خود به دور افتاده است»، اعلام کرد: اکنون این سازمان از وظایف اصلی خود منحرف شده است و ریشه اصلی این انحراف همان حذف ردیف بودجهای مربوط به آن است، زیرا پس از آن دغدغه این سازمان تامین هزینههایش بود و این باعث شد تا خود را داخلی ببیند و مواضع بینالمللی خود را که مهمترین آنها رقابت با بنادر دیگر است، فراموش کند و این گونه شد بنادر ما از ارائه خدمات به کشتیها ناتوان ماندند و کشتیها هم با وجود افزایش 4 الی 5 ساعت، به سمت جبل علی در امارات میروند و از آنجا بار مخصوص ایران را با
کشتیهای کوچک دوباره راهی این منطقه میکنند.
به برنامه ششم توسعه خوشبین نیستم
وی با اشاره به اینکه «یقینا برنامه ششم با چالش مواجه میشود»، خاطرنشان کرد: با توجه به کاهش قیمت نفت، دولت منابع کافی برای هزینه کردن در بخشهای مختلف ندارد. بنابراین، برنامه ششم توسعه نمیتواند برای بخش دریایی مثمرثمر باشد و هرچه قدر هم که در بوق و کرنا اعلام کنیم برنامه ششم را خوب مینویسیم و پیشنهادات خوبی برای آن داریم نمیتوانیم آنها را اجرایی کنیم.
ملکپور گفت: برای اینکه برنامه ششم و بودجه سال 94 بتواند در راستای توسعه دریامحور مفید باشد یا باید ردیف بودجهای سازمان بنادر و دریانوردی را دوباره احیا کنیم و یا باید یک بند و تبصره به آن اضافه کنیم که این کار را به رقابت بودن بنادر مشروط کند یعنی در آن ذکر شود سازمان بنادر علیرغم خودکفایی باید رقابتی نیز باشد. بنابراین اگر این اصلاحیه در بودجه انجام شد آنگاه میتوانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم، مثلا میتوانیم در راستای توسعه بندر شهیدرجایی و تجهیزات آن بندر و دیگر بنادر برنامه ارائه دهیم.
خصولتیسازی رانت را افزایش میدهد
وی افزود: برای این کار هم باید خصوصیسازی به روش بینالمللی و موردی انجام شود، یعنی واگذاری یک بندر در روزنامهها آگهی شود و همه بخشها اجازه شرکت در آن را داشته باشند. در حالی که اکنون سازمان بنادر میگوید میخواهم توسعه دهم بلکه باید بگوید بخشخصوصی مشارکت کند و سهم سود خود را هم از این توسعه ببرد.
بر اساس سخنان ملکپور، اگر خصوصیسازی همان روند خصولتی را ادامه دهد به جای توسعه بنادر و زیرساختها به توسعه رانت میرسیم که مشارکت بخش خصوصی را هم از بین میبرد.