◄آمار پایه تصمیم‌گیری است

وبلاگ تین‌نیوز، فروغ فاریابی| سالها پیش کارتونی از تلویزیون پخش می‌شد به نام رد پای آبی...در یکی از قسمت‌های آن موضوع پیدا کردن اشیای گم شده بود. اشیایی که یادمان رفته کجا جا گذاشته‌ایم! شعاری در آن کارتون تکرار می‌شد که حاوی اقدام بایسته در چنین مواقعی بود: برگرد، برگرد به همون جایی که بودی! این شعار نه تنها برای یافتن اشیای گم شده بلکه برای یافتن سرنخ‌های مهمی در امورات زندگی هم به درد می‌خورد. از جمله در بررسی تصادفات!

معمولا همه متفق القولند که آمار پایه تصمیم‌گیری است و هر چه آمار و اطلاعات ما بیشتر باشد تصمیم گیری هم راحت‌تر و درست‌تر خواهد بود.

برای ثبت اطلاعات مفید از رویداد برخورد در رانندگی و جاده ها مناسب ترین زمان، زمان وقوع و و پیش از پاک شدن آثار تصادف از صحنه است. پس از آن هر گونه ارتباط ما با آن رویداد فقط به واسطه  چند صفحه گزارش مکتوب و عدد و رقم ثبت شده و احیانا عکس برقرار می‌شود و پایه دانش ما همان مطالبی است که برداشت و ثبت شده است. ا نقش کارشناسانی که سر صحنه تصادف حاضر می‌شوند و کیفیت اطلاعاتی که ثبت می‌کنند نقشی کلیدی و طلایی است.

با این مقدمه می خواهیم از میان انبوه اطلاعاتی که داریم و با زمزمه شعار  "برگرد برگرد به همون جایی که بودی"، راهکارهای موثری برای کاهش تصادفات پیدا کنیم . بگونه ای که پس از بکار بستن آنها تفاوت معنی داری در خصوص عامل مطالعه  شده  مشاهد کنیم.

طبق گزارش‌های روزانه‌ای که از پلیس راه استان دریافت می شود در 5 ماه نخست امسال1377 فقره تصادف در جاده های استان رخ داده است. جمع‌بندی نهایی ممکن است با این عدد متفاوت باشد که همین امر هم یکی از معضلات جمع آوری آمار ماست! لیکن با بررسی همین تعداد که در دست است یافته های زیر پیش روی ما قرار می گیرد:

117 تصادف فوتی با 150 نفر کشته و 84 مجروح
963 فقره تصادف جرحی با 1223 مجروح
و 296 فقره تصادف خسارتی.
در بررسی علت ثبت شده برای تصادفات نگاهی به برخی عوامل ثبت شده بیندازیم:
 

35درصد تصادفات یعنی حدود یک سوم وقایع اتفاقیه جاده‌های ما زیر عنوانی مبهم ثبت شده اند!  " عدم توجه به جلو" سرنوشت 19 درصد آنها نیز تقریبا مشابه است:  " عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه"یعنی تقریبا درباره نیمی از وقایع اطلاعاتی به روشنی سایر عوامل نداریم!!! از طرفی اقدامات ما در خصوص عواملی که سهم کمتری دارند اقدامات مشخص‌تری است و چه بسا سهم کم آن عوامل در اثر روشن بودن اقدامات و ارتباط مستقیم علت و راهکار بوده است.

سری به تصادفات فوتی بزنیم:
از 117 فقره تصادف فوتی گزارش شده ، علت 47 فقره ، واژگونی و سقوط ثبت شده است . یعنی 40 درصد تصادفات ! بدلیل سهم بزرگی که تصادفات واژگونی  به خود اختصاص داده در صورتیکه در کاهش و کنترل همین یک نوع برخورد توفیقی حاصل شود شاهد کاهش معنی داری در مجموع تصادفات فوتی خواهیم بود. منطقی است اگر به علل وقوع آنها نگاه کنیم تا به سمت راهکارهای کنترلی هدایت شویم: از این 40 درصد ، علت وقوع 45 درصد " عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه" ، 36 درصد "عدم توجه به جلو"  و 11 درصد "تخطی از سرعت" !

این نگاه اجمالی به پرشمارترین نوع تصادف استان نشان میدهد که عامل سرعت وزن چندانی در تصادفات واژگونی منجر به فوت نداشته است. ( 5 فقره – با پراکندگی در نقاط مختلف ) و مشخص ترین راهکارهای ما ویژه همین علت است.که  بعنوان نمونه می توان به توسعه نظارت و سیستم های کنترل سرعت ثابت و سیار اشاره کرد.

علت ثبت شده برای حدود 80 درصد تصادفات مبهم اند  و حاوی هیچ اطلاع شفافی نمی باشند بنابراین راهکار موثر خود را نمی یابند! 

"عدم توجه به جلو" یعنی چه اتفاقی افتاده؟ راننده به اطراف نگاه میکرده؟( در آن مسیر مزاحم بصری برای رانندگان وجود دارد؟) راننده به پشت سر برگشته؟ راننده در حال مشاجره بوده؟ در نهایت چه چیزی باعت ثبت این علت شده است؟

آیا "عدم توانایی در کنترل وسیله " به دلیل آموزش کم و مهارت کم راننده بوده یا بدلیل نقص فنی خودرو بوده یا اتفاقی ناگهانی افتاده و یا...؟

همه مشاوران مطالعاتی و کارشناسان بررسی تصادفات برای یافتن راهکارهای موثر و اقدامات کنترلی و کاهنده تصادفات چاره ای ندارند جز اینکه تا رسیدن به لحظه رویداد ، عقب برگردند. ولی در این کاوش  به بی دانشی مستتر زیر عنوان های مبهم برمی خورند و چاره ای جز فهرست کردن توصیه هایی کلی به جای اقدامات مشخص و عملی نخواهند داشت.

کارشناسان تصادفات زبده و آموزش دیده که بتوانند گزارش های تصادفات دقیق تر، تحت عناوین فنی ترتهیه کنند تنها کسانی هستند که می توانند در پیدا کردن اشیاء گم شده ( راهکارهای موثر) به ما کمک کنند.