◄ ناوگان یخچالدار و نیاز به اختصاص معافیت سوخت در مرزهای خروجی کشور

 آیا در ایران ناوگان یخچالدار جزو حمل و نقل محسوب می شود یا خیر ؟ در کلیه کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای کمتر توسعه یافته و به عبارتی عقب افتاده ناوگان یخچالدار به دلیل حمل محمولات غذایی‌، فاسد شدنی‌، دارویی‌، بهداشتی‌، انواع مواد پروتئینی‌، لبنیات‌، میوه و تره بار و خلاصه هر آنچه در هر یخچال و بر سر سفره هر خانواده رویت می‌شود و به‌دلیل ارتباط مستقیم فعالیت این ناوگان با سلامتی آحاد جامعه از اهمیت و حمایت ویژه دولت‌ها برخوردار است، به‌نحوی که اهتمام ویژه‌ای برای برداشتن موانع و رفع مشکلات از سر راه ناوگان یخچالدار از خود نشان می‌دهند.

به‌عنوان مثال در مرزهای کشورها علیرغم ترافیک و صف عبوری که برای سایر ناوگان دارند‌، ناوگان یخچالدار مجاز هستند بدون توقف و انتظار در صف و خارج از نوبت خروج وارد محوطه گمرکات شده و ماموران و پرسنل گمرکات کمال همکاری را با این ناوگان و عبور آنها از مرزها دارند‌، حتی در مواقعی که به‌دلیل تعطیلات آخر هفته یا ازدحام ناوگان یا اعتراض بعضی از رانندگان ناآگاه به آزادی عبور ناوگان یخچالدار، ترافیک یا مشکلی ایجاد می شود‌، پلیس خود را موظف به مداخله و نهایت همکاری‌، اکسورت و عبور این ناوگان به داخل محوطه گمرکات مرزی می داند، اصطلاحاً ناوگان یخچالدار را فری گو (FREE GO )  خطاب می‌کنند‌، محدودیت تردد در ایام تعطیلات در مورد این ناوگان اعمال نمی شود‌، هر چند که‌ این مورد آخر اخیرا در ایران هم به صورت نصفه نیمه و بعضاً سلیقه‌ای اعمال می‌شود.

ناوگان یخچالدار؛ بدون حامی دولتی

در ایران بر خلاف سایر کشورها‌، ناوگان یخچالدار هیچ جایگاه و متولی و حامی دولتی ندارد‌‌، ناوگان یخچالدار هیچ پایانه و سالن اعلان باری در هیچ یک از بنادر‌، باراندازها‌، استان‌ها و شهرستان‌های ایران ندارد‌، رانندگان این بخش به‌دلیل عدم وجود پایانه و سالن اعلان بار اسیر و گرفتار چنگال دلالان هستند و در هر سرویس نیمی از کرایه حمل ایشان را دلالان بر می‌دارند‌، دلالان این ناوگان را اجبار به بارگیری غیر مجاز حتی به وزن 30 تن به‌جای 20 تن می‌نمایند و چنانچه راننده‌ای نپذیرد از دادن بار به‌ایشان خودداری می کنند‌، بعضاً رانندگانی که حاضر به قبول خواسته‌های غیر قانونی دلالان نمی‌شوند خالی بر می‌گردند.

رانندگان ناوگان یخچالدار علیرغم سرمایه‌گذاری بیشتر نسبت به سایر ناوگان‌، قبول مسئولیت سنگین‌، تحمل استرس‌های روحی، روانی احتمال خرابی موتور یخچال (ترموکینگ) که به‌دلیل تحریم ها و گرانی‌، اکثراَ از عمر بالایی برخوردار هستند و در خیلی از جاها تعمیرکار و قطعات آنها یافت نمی‌شود و محمولات این ناوگان که به‌دلیل ارزش بالا و سهل الفروش بودن در معرض خطر سرقت قرار دارد‌، معمولاً پس از سرقت هم ماموران موفق به کشف آنها نمی شوند‌، زیرا سر از رستوران‌ها و آشپزخانه منازل در می‌آورد‌.

نیاز به سهمیه سوخت بیشتر

حال با توجه به مقدمات و توضیحات مذکور، این ناوگان به‌دلیل داشتن 2 موتور جداگانه نیاز به 2 سهمیه جداگانه سوخت دارد‌، که متاسفانه با اینکه نیمه یدک‌های (تریلر های) یخچالدار دارای موتوری جداگانه‌، برگ سبز (سند مالکیت) کارت شناسایی و پلاک مستقل نیروی انتظامی هستند‌، هیچ سهمیه سوختی به‌ایشان تعلق نمی گیرد‌، اینجانب هم با وجود حدود 6 سال پیگیری این موضوع به ظاهر ساده جهت دریافت سهمیه سوخت برای تریلر یخچالدار‌، هنوز نتوانستم هیچ نتیجه‌ای نه در سازمان راهداری و نه در شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی بگیرم‌.

حال این ناوگان یخچالدار با مشکل دیگر و بزرگتری مواجه شده‌اند‌، مسئولان محترم دولتی مرتباَ از رانندگان ناوگان عمومی درخواست همکاری و اعزام به بنادر جهت حمل محمولات وارداتی کالاهای اساسی را دارند، در این راستا و در جهت تشویق رانندگان اقدام به اختصاص بسته‌های تشویقی از جمله لاستیک و روغن و سوخت جبرانی و اجازه حمل 2 تن بار اضافی نموده اند‌، شوربختانه و از شانس بد رانندگان ناوگان یخچالدار مبداء کالاهای اساسی که‌ایشان باید حمل کنند (گوشت قرمز گرم) در کشورهای آسیای میانه از جمله مسکو پایتخت روسیه قرار دارد، به ناوگان یخچالدار‌، این ناتنی‌های حمل و نقل‌، نه تنها بسته‌های تشویقی داخلی از جمله‌،  لاستیک‌، روغن و سوخت جبرانی تعلق نمی گیرد‌، بلکه معافیت سوختی هم که حق ایشان است به‌ایشان تعلق نمی گیرد‌.

ضرب‌العجل تحویل کالا

بدین معنا که ناوگان ایرانی با محموله صادراتی برای کشور ثالث‌، هنگام خروج از مرزهای کشور از معافیت (500)  لیتری سوخت با نرخ دولتی هر لیتر (300) تومان برخوردار خواهند شد‌، از آنجا که بعضی از ناوگان مانند یخچالدار‌، تانکر سوخت‌، تانکر گاز و تریلرهای سواری بر معمولاًَ یک سر بار هستند‌، برای حمل گوشت گرم وارداتی از زمان کشتار و بارگیری در ناوگان یخچالدار تا زمان تحویل به مصرف کننده نهایی کلاً 72 ساعت زمان در نظر گرفته شده است‌، بر خلاف ناوگان داخلی حمل کالای اساسی که هیچ ضرب‌العجلی برای تحویل کالا برایشان تعریف نشده است‌، برای ناوگان یخچالدار جهت حمل گوشت گرم قرمز وارداتی ستاد تنظیم بازار که باید به صورت گرم در دمای صفر درجه سانتیگراد و به صورت لاشه جدا از هم و ایستاده حمل شود 48  ساعت بعد از بارگیری و حرکت از در سردخانه در مسکو پایتخت روسیه تا در سردخانه‌های تهران و تحویل به گیرندگان زمان تعیین و داده می شود‌، در غیر این صورت راننده با مشکل عدم پذیرش و خسارت مواجه خواهد شد‌.  

حال ناوگان یخچالدار برای حمل چنین محمولاتی از یک طرف نیازمند داشتن ابزار و ادوات خاص خود از جمله چارچوب‌، قفسه و قلاب‌های خاص آویزان کردن لاشه گوشت گرم در داخل کانتینر و محفظه بار هستند، که‌این ابزار خود مانع بارگیری محمولات صادراتی از ایران به مقصد روسیه می‌شود‌، از طرف دیگر این ناوگان هر لحظه منتظر اعلام روز کشتار و بارگیری از طرف صاحب کالا و مسئولان کشتارگاه هستند‌، پس از اعلام روز بارگیری ناوگان یخچالدار باید در اسرع وقت در مقابل کشتارگاه حضور داشته باشند‌. بنابراین به دلایل ذکر شده‌ این ناوگان نمی‌توانند از ایران به مقصد روسیه بارگیری نمایند و به ناچار یک سر خالی تردد می‌کنند‌، ناوگان یخچالدار در هر سرویسی که از مرز آستارا به مقصد روسیه از ایران خارج می‌شوند شرکت نفت مستقر در پایانه آستارا بابت هر لیتر سوخت همراه ناوگان مبلغ 4300 تومان جریمه دریافت می‌کند‌،  لیتری هم 300 تومان در ایران بابت خرید آن پرداخت کرده است، یعنی بابت هر لیتر 4600 تومان که هر ناوگان یخچالدار در زمان خروج از مرز باید جمعاً مبلغ 2 میلیون و 300 هزار تومان جریمه پرداخت کند‌.  

لزوم معافیت سوخت در برگشت

حال نکته اصلی این جاست که قریب به 2 سال است که‌اینجانب از مسئولان محترم سازمان راهداری و شرکت پخش فراورده‌های نفتی درخواست نموده‌ام‌، تدبیری اندیشیده شود که برای ناوگان یخچالداری که حامل محمولات وارداتی هستند محاسبه اختصاص معافیت سوخت در برگشت انجام شود‌، در غیر این صورت ناوگان یخچالدار 2 راه بیشتر ندارند‌، اول اینکه‌این مبلغ جریمه را از صاحبان کالا مطالبه نمایند که اثر مستقیم بر قیمت تمام شده کالا و افزایش نرخ گوشت گرم و در نهایت تورم خواهد شد‌، دوم اینکه از حمل این محمولات خوداری نمایند که در آن صورت باید از ناوگان خارجی استفاده شود که قطعاً کرایه حمل بیشتری باید پرداخت کنند‌، مانند ناوگان یخچالدار ترکیه‌ای که به بهانه کرونا و عدم اجازه فعالیت به ناوگان ایرانی‌، فرصت را غنیمت شمرده و کرایه حمل 3 الی 4 برابری درخواست می‌کنند‌، که باز هم اثرات سوء آن به مصرف کنندگان داخلی باز خواهد گشت‌.

در پایان پرسشی مطرح می شود. وقتی ناوگان یخچالدار کالاهای اساسی مهمی چون گوشت را با زحمت و مشقت هزاران کیلومتر دورتر و از کشوری دیگر حمل می‌کنند‌، آیا برای مسئولیان خیلی ثقیل است که فرض یا فکر کنند این ناوگان هم مانند سایر ناوگان در داخل کشور فعالیت می کنند‌.

*رئیس انجمن رانندگان کامیون‌های یخچالدار استان تهران‌